Tutukluların Hakları ve Yükümlülükleri

Tutuklu, ilke olarak tutukevinde muhafaza edilir.

Tutukevi bu amaçla tahsis edilmiş bir binadır. Ancak maddi olanaksızlık varsa, tutuklama kararı, diğer kapalı cezaevlerinde tutukluların barındırılması için ayrılmış olan bölümlerde infaz edilir.

Tutukevi-Cezaevi

Tutukevi-Cezaevi binalarının sahip olması gereken özellikleri vardır. Bunlar:

• İç ve dış güvenlik personeli bulunacak,
• Kurum firara karşı teknik, mekanik, elektronik veya fiziki engellerle donatılmış olacak,
• Kanuni zorunluluklar dışında dışarı ile irtibat ve haberleşme olanağı bulunmayacak,
• Normal çerçevede güvenlik esas olacak,

Şu haller dışında oda ve koridor kapıları sürekli olarak kapalı olacaktır:

• Kurum hekimine, revir, hamam ve berbere gitme, başka odaya nakil,
• Hastane ve duruşmaya gönderme ve başka kuruma nakil,
• Tahliye, ziyaret, arama, sayım, denetim, eğitim, öğretim, spor ve iyileştirme çalışmaları, kurumda çalıştırma,
• Kurullara çağrılma,
• Ölüm, deprem veya yangın gibi olağanüstü hâller,
• Cezaevi idaresince gerekli görülen hâller.

Kanunda belirlenmiş olan bazı suçlardan dolayı tutuklu olanlar, yüksek güvenlikli tutukevlerinde veya buna olanak yoksa yüksek güvenlikli kapalı cezaevlerinde tutuklulara ayrılan bölümlerinde barındırılır. Bu suçlar:

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar,
• Süresine bakılmaksızın suç işlemek amacıyla örgüt kurmak, yönetmek veya bu örgütün faaliyeti çerçevesinde, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;
• İnsanlığa karşı suçlardan (madde 77, 78),
• Kasten öldürme suçlarından (madde 81, 82),
• Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (madde 188),
• Devletin güvenliğine karşı suçlardan (madde 302, 303, 304, 307, 308),
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlardan (madde 309, 310, 311, 312, 313, 314, 315), mahkûm olanların cezaları, bu kurumlarda infaz edilir.

Tutukluların bulunduruldukları tesislerde; büyükler, kadınlar, gençler, çocuklar ve suç türleri gözetilerek ayrı yerlerde barındırılıp, aralarında temas olmaz.

Tutukluların Tutukevine Kabulü

Tutuklu kolluk tarafından gönderilmiş veya re’sen başvurmuş olabilir. Kabul edilebilmesi için Yetkili yargı merciinden, CMK hükümlerine göre verilmiş bir tutuklama kararı ve tutuklama müzekkeresinin getirilmesi zorunludur.

Tutuklu, usulüne uygun olarak yerleştirilir. Daha sonra tutuklama kararını veren yargı merciine kuruma alındığı gün ve saat bildirilir.

Tutukluların olanaklar dahilinde suç türlerine ve taşıdığı güvenlik riskine göre ayrı odalarda barındırılmaları gerekir. İştirak halinde ise suç işleyenlerin muhakkak ayrı odalarda barındırılması gerekir.

Aynı odayı paylaşmamaları dışında da tutukluların birbirlerine temas etmemeleri gerekir. Aralarında husumet bulunanlarınsa ayrı odalarda bulunması kanunun emridir.

Tutukluların Hakları Nelerdir?

Tutukluların çalışmaları istenebilir ancak buna mecbur değildir. Şayet tutukluların bu yönde talepleri varsa idareye bildirebilirler.

İdare, barındırıldıkları odada çalışmalarına izin verebilir. Odada çalışma imkanı yoksa tutukluların iş yerlerinde çalışmalarına da izin verebilir. Böyle bir durumda kendileri hakkında çalışmakta olan hükümlülere ait rejim uygulanır.

Soruşturma ve kovuşturma evresinde kurumun genel düzenine uymak, güvenliğini tehlikeye düşürmemek kaydıyla ziyaretçi kabul edebilirler. Soruşturma evresinde Cumhuriyet Savcısı, kovuşturma evresinde ise hakim veya mahkeme tarafından ziyaretçi kabulü yasaklanabilir ya da bu hususta kısıtlama konabilir.

Tutukluların yazılı haberleşmeleri veya telefon görüşmeleri soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde ise hakim veya mahkeme tarafından kısıtlanabilir.

Tutuklu savunması için istediği avuka tı seçebilir. Hiçbir kurum personeli, seçeceği avukat bakımından tutukluya telkinde veya tavsiyede bulunamaz.

Tutuklunun avukatı ile haberleşmesine hiçbir surette engel olunamaz, kısıtlama konulamaz. Kurum içindeki temaslar da esasta aynı kurala tabidir. Ancak temaslar kurum düzenine uygun olarak yani o düzeni ihlal etmeyerek sürdürülecektir.

Tutuklular Hakkında Alınan Kısıtlayıcı Önlemler Nelerdir?

Tutuklanan kişinin delil karartmasını önlemek, yürütülen soruşturmaların amacını tehlikeye düşürmesine mani olmak, tutukevinin güvenliğini korumak veya suçun tekrarını engellemek amacıyla bir takım ek tedbirler alınır. Bu tedbirlere soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde ise hakim veya mahkeme tarafından karar verilir. Bu tedbirler şunlardır:

• Tutuklunun tek başına, sıkı bir rejim altında muhafaza edilmesi ve kaldığı odanın kamera ile izlenmesi
• Belirli süre ile dışarıyla ilişkisinin, ziyaretçi kabulünün ve telefon görüşmelerinin kısıtlanması
• Gerekiyorsa kendisine veya başkalarına zarar vermesini önleyici biçimde hazırlanmış özel bir odada barındırılması ve kaldığı odanın kamera ile izlenmesi
• Saldırganlık göstermesi hâlinde belirli süreyle kelepçelenmesi veya hareketlerinin engellenmesi
• Yüksek güvenlikli bir kuruma nakledilmesi.

Tutukluların Yükümlülükleri Nelerdir?

İkinci derece dâhil kan veya kayın hısımlarından birinin ya da eşinin ölümü hâlinde, tutukluya, ceza infaz kurumu en üst amirinin önerisiyle yol süresi dışında iki güne kadar cenazeye katılması için izin verilebilir. Bunun için Cumhuriyet başsavcılığının onayı ile soruşturmanın veya kovuşturmanın selameti ve güvenlik bakımından sakınca oluşturmaması koşulu aranır.

Ana, baba, eş, kardeş, çocuk ile eşin anne veya babasından birinin yaşamsal tehlike oluşturacak önemli ve ağır hastalık hâllerinin bulunduğunun sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi durumunda, tutukluya; ceza infaz kurumu en üst amirinin önerisiyle hasta ziyareti amacıyla cezaevi izni verilebilir. Bunun için Cumhuriyet başsavcılığının onayı ile dış güvenlik görevlisinin refakatinde yol süresi dışında, bunlardan her biri için toplam iki defaya mahsus olmak üzere hasta ziyareti amacıyla bir güne kadar izin verilebilir.

Tutuklunun, izin süresi içinde gece konaklaması gerektiği takdirde, kendi evi veya bir yakınının evinde, güvenli görülen başka bir yerde ya da gidilen yerde bulunan kapalı ceza infaz kurumunda kalmasına, güvenlik hususu değerlendirilmek ve gerekli güvenlik tedbirleri alınmak suretiyle, gidilen yerin valisi tarafından karar verilir. Yurt dışına çıkmasını gerektirmesi durumunda tutukluya izin verilemez.

Ekin Hukuk Bürosu olarak ceza ve infaz hukuku alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN