Ceza Hukuku Nedir?
Ceza hukuku; kişilerin kanunda tanımı belirtilen suç sayılan eylemlerin ceza koşullarını ve sonuçlarını belirleyen kurallar bütünü olup hukuk sistemi içerisinde kamu hukuku içinde yer almaktadır. Suç; hukuka aykırı, tipe uygun, kusurlu insan eylemleri olarak tanımlanabilir.
Ceza muhakemesi ise; ceza hukukuna ilişkin uyuşmazlığın çözümlenmesini sağlamaktadır.
Ceza Hukukunun Amacı Nedir?
Ceza hukukunun amacı; toplum içerisinde, sosyal açıdan zarar oluşturan eylemlerle mücadele etmektir.
Mücadele gerçekleştirilirken; kişilerin temel hak ve özgürlükleri göz önünde bulundurulmalı, orantısız bir müdahalede bulunulmamalıdır. Ceza hukuku yaptırımları sert olduğu için, en son çare prensibi geçerlidir.
Ceza Hukukunun Alt Bölümleri
Ceza hukukunun alt bölümleri şu şekildedir:
Maddi Ceza Hukuku
Maddi ceza hukuku, fiilin cezalandırılabilmesi için gerekli olan maddi koşullar ve bunun hukuksal sonuçlarını tespit eder.
Maddi ceza hukukunun düzenleyen kanun 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu olup yürürlük tarihi; 01.06.2005’tir.
Şekli Ceza Hukuku
Şekli ceza hukuku, ceza muhakemesi hukukudur.
Şekli ceza hukuku; soruşturma ve kovuşturma organlarının hangi yetkilere sahip olduğu, suçların kapsam ve hangi sınırlar içerisinde muhakeme edileceğini düzenlemektedir.
İnfaz Hukuk
İnfaz hukuku cezaların ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin düzenlemelerdir.
İnfaz hukukunu düzenleyen kanun; 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’dur.
Ceza Hukukuna Egemen Olan İlkeler
Ceza hukukuna egemen olan ilkeler, uyuşmazlıkların çözümlenmesinde ve kuralların yorumlanmasında yardımcı olan ilkelerdir. Bunlar:
Hukuk Devleti İlkesi
Hukuk devleti ilkesi; insan haklarının gerçekleştirilmesi, adaletin sağlanması ve güvenliğin temin edilmesi temeline dayanmaktadır.
İnsanların insan olması sebebiyle, herhangi bir ayrım gözetilmeden sahip olduğu hakların korunduğu ve uygulandığı ülkeler, hukuk devletidir.
Adaletin sağlanması hususunda; herkesin kanun önünde eşit olduğu, keyfiliğin ve ayrıcalığın reddedildiği göz önünde bulundurularak adil olan devlete hukuk devleti denilmektedir.
Güvenliğin temin edilmesi; ceza hukukunun temelinin adil ve güvenli bir ortam oluşturmak olduğu göz önünde bulundurulduğunda toplumsal bir düzen kurulması ve sürdürülmesi için güvenliğin sağlanması gerekmektedir.
Hukuk devleti ilkesinin bir gereği de ölçülülüktür. Hukuk düzeni tarafından öngörülen ve uygulanan işlem ile sağlanması beklenen yarar arasında bir ölçü bulunmalıdır.
İnsan Onurunun Korunması İlkesi
İnsan onurunun korunması ilkesi öncelikli olarak Anayasa ile güvence altına alınmıştır.
Anayasa’nın 17. maddesine göre; “Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tabi tutulamaz.” Anayasa ile de güvence altına alınan insan onurundan vazgeçmek mümkün değildir.
Kanunilik İlkesi
Kanunilik ilkesi; kişilerin cezalandırılabileceği eylemleri hususunda önceden bilgi sahibi olması ve bir eylemin cezalandırılabilmesinin kanunda düzenlenmiş olması hususunu güvence altına almaktadır.
Kanunilik ilkesinin sağladığı hukuki güvenceler:
- Kanunda düzenlenmemiş olan bir eylemden dolayı kişi cezalandırılamaz ve kanunda düzenlenmeyen bir ceza yaptırımıyla da karşı karşıya kalamaz. Kişilerin hangi davranışlarının suç sayılabileceği veya eylemler karşısında karşılaşacağı yaptırımların belirli olması gerekmektedir.
- Failin lehine olan kanun hükümleri geçmişe yürümekte ve uygulanabilmektedir ancak failin aleyhine olan yeni kanun hükümleri geçmişe yürümez.
- Türk Ceza Hukuku’nda kıyas yasaktır. Kanunda düzenlenmesi bulunmayan bir eyleme, kanunda yer alan bir başka suçun unsurlarının benzediği gerekçesiyle uygulanabilmesi mümkün değildir. Bununla birlikte, kanunda yer alan bir suçun kıyas yasağı kapsamında uygulama alanı değiştirilememektedir.
- Suç ve cezalar yalnızca kanunla düzenlenir. Bu durumda örf ve âdete dayanılarak suç ve ceza yaratılması yasaktır.
- İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz.
Kusur İlkesi
Kusur, failin hukuka uygun davranabilme imkanı olmasına rağmen hukuka aykırı davranışı gerçekleştirmiş olması sebebiyle kınanabilmesidir.
Ceza hukukunun temel prensibi gereğince; kusursuz ceza olmaz ve ceza sorumluluğu şahsidir. Ölçülülük ilkesiyle de bağlantılı olarak faile verilecek ceza, kusurun derecesini aşamaz.
Ekin Hukuk Bürosu olarak; ceza hukuku ile ilgili yaşadığınız sorunlarla sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuz ile görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Stj. Av. Ebrugül KOÇAK & Av. Ahmet EKİN
