Taşınır Malların Satışı
Alacaklı hacizli bir taşınır malın satışını kesin haciz tarihinden itibaren altı ay içinde talep edebilir. Satış talebi üzerine icra dairesinin taşınır malı iki ay içinde satması gerekir ancak satış iki ay geçtikten sonra yapılan satışlar da geçerlidir.
Borçlunun rızası olmadıkça yetişmemiş mahsuller satılamaz.
Taşınır malların satışı açık artırma usulüyle ya da pazarlık yoluyla gerçekleştirilir.
A. Açık Artırma İle Satış
Taşınır malların satışı kural olarak açık artırma ile yapılır. Açık artırmanın yapılmasından önce açık artırma ilan edilir ve satış şartnamesi hazırlanır. Bunlara açık artırmaya hazırlık işlemleridir.
İcra dairesi açık artırmadan önce birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı yeri, günü ve saati ilan eder. İlan satış gününden uygun bir zaman önce yapılır. İlanın zamanı, artırmanın tarzı, türü ve günü ila gazetede ilan yapılıp yapılamayacağı icra müdürü takdirindedir. İcra müdürü takdir yetkisini kullanırken ilgililerin menfaatlerine en uygun olan seçeneği bulmalıdır aksi takdirde ihalenin feshi gündeme gelebilir. Açık artırmanın yapılacağı yeri, tarihi, saati ve satış konusu hacizli malı açıkça göstermeyen satış ilanı yapılmamış satılır. İlansız yapılan ihalenin feshi, icra mahkemesine şikayet yoluyla istenebilir.
Uygulamada genellikle gazete ile ilan yapılsa da bu zorunlu değildir. İlan elektronik ortamda da yapılabilir.
Satış ilanının borçlu, alacaklı ya da ilgili üçüncü kişilere tebliğ edilmesi zorunlu değildir. Ancak uygulamada bu kişilerin haklarının korunması ve daha fazla alıcı çekebilmek amacıyla artırmadan uygun bir zaman önce bilgi verilmektedir.
Açık artırmaya hazırlık aşamasında ilanın yanında bir de artırma şartnamesi hazırlanır. Şartnamede ilanda yazılmayan ve artırma ile ilgili tüm detaylar yer alır.
Açık artırmaya elektronik ortamda teklif verme yoluyla başlanır. Elektronik ortamda teklif verme birinci ihale tarihinden on gün önce başlar ve ihalenin yapılacağı günden önceki gün sona erer. Elektronik ortamda verilen teklifler hacizli malın tahmini değerinin yarısından az olamaz ve teklif vermeden önce hacizli malın tahmini değerinin yüzde yirmisi oranında teminat gösterilmesi zorunludur. Elektronik ortamda artırma bittikten sonra ilanda belirtilen yer, gün ve saatte elektronik ortamda verilen en yüksek teklif ile açık artırmaya başlanır. Açık artırma kural olarak icra müdürü tarafından yapılır ancak müdür, icra müdür yardımcısı ya da katibini görevlendirebilir.
Açık artırma icra müdürü tarafından yürütülür. İsteklilerin ileri sürdükleri peyler tellal tarafından yüksek sesle tekrar edilerek diğer katılanlara duyurulur. Taşınır mal tellal tarafından yüksek sesle üç kez bağırıldıktan sonra elektronik ortamda yapılan teklifler de dahil edilerek en yüksek teklif verene satılır. En yüksek pey sürene ihalenin yapılabilmesi için teklifin, malın tahmini değerinin yarısı ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse bu suretle rüçhanı olan alacakların toplamından fazla olması ve satış ve paylaştırma giderlerini karşılaması gerekmektedir. Eğer verilen en yüksek teklif bu şartları sağlamıyorsa ya da alıcı çıkmamışsa icra müdürü satışı geri bırakır.
İcra müdürü tarafından satışın geri bırakılması üzerine ikinci artırma yapılır. İkinci artırmada elektronik ortamda teklif verme süresi birinci artırmadan sonraki beşinci gün başlar ve en az on gün sonrası için belirlenecek ikinci artırmanın tamamlanacağı (yapılacağı) günden önceki gün sona erer. İlanda belirtilen yer, gün ve saatte ikinci artırmaya başlanır. İkinci artırma da aynı birinci artırma gibi yapılır. Taşınır mal tellal tarafından yüksek sesle üç kez bağırıldıktan sonra elektronik ortamda yapılan teklifler de dahil edilerek en yüksek teklif verene icra müdürü tarafından satılır. En yüksek pey sürene ihalenin yapılabilmesi için teklifin, malın tahmini değerinin yarısı ve satış isteyenin alacağına rüçhanı olan diğer alacaklar o malla temin edilmişse bu suretle rüçhanı olan alacakların toplamından fazla olması ve satış ve paylaştırma giderlerini karşılaması gerekmektedir. Eğer verilen en yüksek teklif bu şartları sağlamıyorsa birinci artırmadan farklı olarak satış talebi düşer.
İkinci artırma sonucunda satış talebi düşerse hacizli malın paraya çevrilebilmesi için alacaklının yeniden satış talebinde bulunması ve artırmaya hazırlık işlemlerinin yeniden yapılması gerekmektedir.
Açık artırmanın yapılış şekli ve ihalenin yapılıp yapılmadığı icra müdürü tarafından artırma tutanağına kaydedilir.
Satış peşin parayla yapılmaktadır. Açık artırma sonucunda taşınır malı satın alan alıcı satış bedelini icra dairesine peşin olarak öder ve ihalenin kesinleşmesi ile mal alıcıya teslim edilir.
Her ne kadar satış peşin parayla yapılsa da icra müdürü alıcıya satış bedelini ödemesi için yedi günü geçmemek kaydıyla süre verebilir. Bu sürede bedel ödenmez ve ihale kesinleşmezse mal alıcıya teslim edilmez.
Alıcı ihale bedelini peşin olarak ödese bile ihale kesinleşmedikçe (şikayet süresi dolmadan ya da şikayet sonuçlanmadan) mal alıcıya teslim edilemez.
Alıcı ihale bedelini peşin olarak ödemez ya da süre verilmişse bu süre içinde ödemezse icra müdürü ihaleyi fesheder. Bu halde taşınır malın tekrar satışa çıkabilmesi için alacaklının yeniden satış talep etmesi ve artırmaya hazırlık işlemlerinin yeniden yapılması gerekmektedir. Yeniden yapılan bu artırma sonucunda taşınır mal ihale edilirse ve ihale bedeli ilk ihalenin bedeli ile temerrüt faizi toplamından az ise, ihale bedelini ödemediği için ilk ihalenin feshine sebep olan ilk alıcı, iki ihale bedeli arasındaki farktan ve diğer zararlar ile temerrüt faizinden sorumlu olur.
Taşınır mal kendisine ihale edilen alıcı, ihale anında malın mülkiyetini kazanır; ancak ihale bedeli ödenmedikçe ya da bedel ödense bile ihale kesinleşmedikçe taşınır mal teslim edilemez.
YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ 2011/28161 E, 2012/11687 K, 10.04.2012 T … Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki borçlular tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü : İİK.nun 114. maddesine göre satış açık artırma ile yapılır. Birinci ve ikinci artırmanın yapılacağı yer, gün ve saat daha önceden ilan edilir. İlanın şekli arttırma tarzı, yer ve günü ve gazete ile yapılıp yapılmayacağı icra müdürlüğünce alakadarların menfaatlerine en uygun olanı dikkate alınarak tayin edilir. Bu kurallar, ihalenin düzenli yapılmasını ve alacaklıların katılacağı saatin önceden tespit edilmesini ve satışın tarafların menfaatine uygun şekilde yapılmasını sağlamaya yöneliktir. Somut olayda, birinci artırma tutanağında satışın ne zaman başladığı ve ne zaman bittiği gösterilmediği gibi, ikinci artırma tutanağında da ihalenin başlangıç saati belirtilmemiştir. Bu durum satış kararına ve İİK yönetmeliğinin taşınır mal satışını düzenleyen 47, 48 ve 49. maddelerine aykırılık teşkil edeceğinden, gözardı edilmesi mümkün değildir. Her ne kadar satılanlar menkul mal ise de; kıymetleri nazara alındığında sadece divanhanede ilan yapılmak suretiyle duyurulması, ilgililerin menfaatlerini korumaya yeterli değildir. En azından icra müdürlüğünce mahallinde münteşir bir gazete ve belediyede ilan yapılması suretiyle ihaleye katılmak isteyenlere duyurulmasının sağlanması tarafların menfaatine de uygun düşecektir. Açıklanan nedenlerle şikayetin kabulüne karar vermesi gerekirken yazılı gerekçelerle reddi yönünde hüküm tesisi isabetsizdir. SONUÇ : Borçluların temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK 366 ve HUMK’nun 428. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), 10/04/2012 gününde oybirliğiyle karar verildi. |
B. Pazarlık Yolu İle Satış
Kural taşınır mal satışının açık artırma ile yapılmasıdır ancak bazı istisnai hallerde taşınır satışının pazarlık yoluyla yapılması mümkündür.
Pazarlıkla satışın yapılabileceği haller:
- Bütün ilgililer (alacaklılar, borçlu, rehin alacakları, geçici haciz sahibi alacaklı) isterse o taşınır mal pazarlık yoluyla satılabilir. İlgililerin pazarlıkla satışa oy birliğiyle karar vermesi gerekir.
- Borsa veya piyasada fiyatı bulunan kıymetli evrak veya diğer mallar için o günün borsa ve piyasa fiyatının teklif edilmesi,
- Artırmada maden kıymetini bulmamış olan altın ve gümüş eşyaya bu kıymet verilirse,
- Hacizli malların değeri hızla düşüyor ve muhafazası zor ise ve
- Hacizli malın tahmini değeri 6.088,338 TL‘yi (2021 yılı için) geçmiyorsa taşınır mal pazarlıkla satılabilir.
Pazarlık yoluyla satış da peşin yapılır.
Pazarlıkla satış Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen satış sözleşmesi hükümlerine tabidir. Pazarlıkla satışta mülkiyet malın teslimi ile alıcıya geçer.
