Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat Davası

Meslek hastalığı, işçinin yaptığı iş kapsamında veya iş yerinde maruz kaldığı çalışma koşulları nedeniyle zamanla ortaya çıkan sağlık sorunlarını ifade eder. Bu hastalıklar işin niteliği gereği tekrarlayan hareketler, kimyasal maddelere maruz kalma, toz, radyasyon, gürültü veya ağır fiziksel çalışmalar gibi etkenler sonucunda meydana gelebilir.

Meslek hastalığı, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda iş kazalarından ayrı olarak düzenlenmiş olup, işçinin çalışma ortamından kaynaklanan ve belirli bir süreç içinde gelişen hastalıkları kapsar.

Meslek Hastalığı Sayılmanın Koşulları

Bir sağlık sorununun meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için bazı şartların sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar şunlardır:

• Sigortalı Çalışan Olmak: İşçinin meslek hastalığından dolayı tazminat alabilmesi için sigortalı olarak çalışıyor olması gerekmektedir.
• Hastalığın İşten Kaynaklanması: İşçinin maruz kaldığı hastalığın, çalışma ortamı ve işin niteliği ile doğrudan bağlantılı olması gerekir.
• SGK Tarafından Belirlenen Hastalıklar Listesinde Yer Alması: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), meslek hastalıkları listesini yayımlamaktadır. İşçinin hastalığının bu listede yer alması veya iş ve hastalık arasındaki ilişkinin bilimsel olarak kanıtlanması gerekir.
• Belirlenen Süre İçinde Ortaya Çıkması: Meslek hastalığının işin gerektirdiği süre boyunca veya işten ayrıldıktan sonra belirli bir süre içinde ortaya çıkması beklenir.
• Yetkili Sağlık Kuruluşlarından Rapor Alınması: Meslek hastalığının tespiti için, SGK tarafından yetkilendirilmiş sağlık kurumlarından rapor alınmalıdır.

Meslek Hastalığı Durumunda İşçiye Sağlanan Haklar

Meslek hastalığına yakalanan işçiye çeşitli sosyal ve hukuki haklar tanınmaktadır.

• Geçici İş Göremezlik Ödeneği: İşçi meslek hastalığı nedeniyle çalışamaz duruma gelirse, tedavi sürecinde SGK tarafından iş göremezlik ödeneği verilir.
• Sürekli İş Göremezlik Geliri: İşçinin meslek hastalığı nedeniyle kalıcı olarak iş göremez hale gelmesi durumunda sürekli iş göremezlik aylığı bağlanır.
• Sağlık Hizmetlerinden Ücretsiz Yararlanma: Meslek hastalığı nedeniyle yapılan tedavi giderleri SGK tarafından karşılanır.
• Maluliyet Aylığı: İşçi, meslek hastalığı sonucu çalışamaz hale gelirse maluliyet aylığı alabilir.
• İşverene Karşı Maddi ve Manevi Tazminat Davası Açma Hakkı: İşçi, işverenin kusuru nedeniyle meslek hastalığına yakalanmışsa, işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

Meslek Hastalığı Maddi Tazminat Davası

Meslek hastalığına yakalanan işçi, maddi tazminat davası açabilmek için şu adımları izlemelidir:

• Meslek Hastalığı Raporu Alınması: Yetkili hastanelerden meslek hastalığı teşhisini içeren sağlık raporu alınmalıdır.
• SGK’ya Bildirim Yapılması: İşçi veya işveren, meslek hastalığını SGK’ya bildirmelidir. SGK, meslek hastalığını tespit ederek rapor düzenler.
• SGK ve İş Mahkemelerine Başvuru: İşçi, SGK’dan sürekli iş göremezlik geliri bağlanmasını talep edebilir. İşverenin kusuru bulunuyorsa iş mahkemesine tazminat davası açılabilir.
• İşverenin Kusurunun Kanıtlanması: İşçinin tazminat talebinde bulunabilmesi için işverenin kusurunun bilirkişi raporları ve diğer delillerle kanıtlanması gerekir.
• Mahkeme Sürecinin Takibi: İşçi, avukat yardımıyla veya bireysel olarak iş mahkemelerinde tazminat davasını takip edebilir. Mahkeme sürecinde işçinin uğradığı zararlar hesaplanarak tazminat miktarı belirlenir.

Meslek Hastalığı Tazminatı

Meslek hastalığı nedeniyle alınacak tazminat miktarı, aşağıdaki unsurlara bağlı olarak değişmektedir:

• İşçinin Uğradığı Maddi Zarar: İşçinin hastalık nedeniyle kaybettiği gelir, tedavi giderleri ve iş gücü kaybı hesaplanarak belirlenir.
• Sürekli İş Göremezlik Oranı: İşçinin meslek hastalığı nedeniyle uğradığı kalıcı iş göremezlik oranı, tazminat miktarını doğrudan etkiler.
• İşverenin Kusur Oranı: İşverenin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine uymaması gibi durumlar değerlendirilerek kusur oranı belirlenir.
• Manevi Tazminat: İşçi, yaşadığı psikolojik ve fiziksel zarar nedeniyle manevi tazminat talep edebilir.

Meslek Hastalığı Tazminat Davasında Zamanaşımı

Meslek hastalığına bağlı tazminat davalarında Borçlar Kanunu m. 146 gereğince zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Zamanaşımı süresi, failin ve zararın öğrenildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Zararın öğrenilmesi, tüm kapsamı, niteliği ve etkileriyle zararın tam olarak fark edilmesi anlamına gelir. Bedensel zararlarda, zamanaşımı başlangıcı bakım ve tedavi süreçlerinin sonucunda doktor raporu ile zararın netlik kazandığı tarih olarak kabul edilir. Eğer bedensel zarar gelişim gösteriyorsa, zamanaşımı süresi, gelişimin tamamlandığı tarihten itibaren işlemeye başlar. Meslek hastalıklarında, zarar gelişim göstermeyen sabit bir nitelikte ise, zamanaşımı süresi meslek hastalığının tespit edildiği tarihte başlar.

İşverenin Kaçınılmazlık Nedeniyle Sorumluluğu

5510 sayılı Kanun’un 21/1. Maddesine göre, işverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır. Kaçınılmazlık indirimi, işverenin mevzuata uygun tüm yükümlülüklerini yerine getirmesine rağmen meslek hastalığının ortaya çıkması durumunda uygulanır. İşveren, tüm tedbirleri almasına rağmen meslek hastalığı meydana gelmişse, maddi tazminattan kaçınılmazlık indirimi yapılmalıdır.

Kaçınılmazlık kavramı, kötü tesadüf, fevkalade hâl, umulmayan durum veya tesadüfi olay gibi farklı terimlerle de ifade edilmektedir. Hukuki ve teknik açıdan, kaçınılmazlık, önlenmesi olanaksız yani işverenin tüm önlemleri almasına rağmen önüne geçilemeyen durumları ifade eder.

Kaçınılmazlığın Unsurları

• İrade dışında meydana gelen olay
• Davranış kuralının veya sözleşme borcunun ihlali
• İlliyet bağının bulunması
• Önlenemezlik

Bu unsurlar içinde özellikle önlenemezlik, iş kazası veya meslek hastalığının tamamen önlenemeyecek bir olay olup olmadığını değerlendirmek açısından önemlidir. Ancak önlenemezlik sadece olayın kendisiyle ilgili değildir; aynı zamanda davranış normu veya sözleşmeden doğan bir borcun ihlal edilip edilmediğiyle ilgilidir.

Kaçınılmazlık ve Sorumluluğun Paylaştırılması

Kaçınılmazlık, öngörülebilen ancak engellenemeyen olayları ifade eder. İş kazası veya meslek hastalığı, her türlü önleme rağmen gerçekleşebilir. Bu durumda zararın tamamının işçiye yüklenmesi hakkaniyete uygun olmaz.

Yargıtay uygulamalarında, kaçınılmazlık durumu tespit edilirse sorumluluk genellikle şu şekilde paylaştırılır: %60 işveren-%40 işçi (kazalı).

Bu paylaştırma, işverenin tüm önlemleri almış olmasına rağmen kaçınılmaz bir olayın gerçekleştiği durumlarda uygulanmaktadır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Şevval Asude DOĞAN