Yabancıların Türkiye’ye Giriş Hakları – Pasaport ve Vize

Yabancıların bazı istinaslar dışında temel hak ve özgürlükler bakımından eşitlik esasına göre yararlanması söz konusudur.

Eşitlik esasına göre, kişi dokunulmazlığı, özel hayatın gizliliği ve korunması, vicdan ve din özgürlüğü, düşüne ve kanaat özgürlüğü gibi konular yabancılar bakımından da güvence altına alınmıştır.

Yabancıların Türkiye’ye Giriş Hakkı

Yabancıların Türkiye’ye giriş hakkı bazı şartlara tabi tutulmuş olup bazı nedenlerle yabancıların Türkiye’ye girişinin mümkün olmadığı 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti hudutlarından giriş şartları pasaport veya vize gösterme mecburiyeti şeklinde düzenlenmiştir.

Pasaport Gösterme Mecburiyeti

Türkiye’ye giriş ve Türkiye’den çıkış, Cumhurbaşkanı tarafından tespit edilen sınır kapılarından, geçerli pasaport veya pasaport yerine geçen belgelerle yapılır. Dolayısıyla Türk sınır kapılarına gelen Türk vatandaşı veya yabancılar, Türkiye’ye giriş ve çıkışlarında, pasaport veya pasaport yerine geçen belge gösterme mecburiyetine tabi tutulmuşlardır.

Pasaport, kişiye bağlı bulunduğu devlet tarafından verilen ve ülkeden çıkmasına veya girmesine kanuni bir engelin bulunmadığını bildiren belge olarak tanımanmaktadır. Pasaportun işlevi sadece vatandaşılığın ispatı olmayıp ülke dışına çıkış veya ülkeye giriş hakkını sağlamaktadır.

Pasaport Türleri

Pasaport türleri şunlardır:

• Diplomatik pasaportlar,
• Hususi Damgalı Pasaport (Yeşil Pasaport),
• Hizmet Damgalı Pasaport
• Umuma Mahsus Pasaportlar,
• Yabancılara Mahsus Damgalı Pasaport.

Diplomatik Pasaport Nedir?

Diplomatik pasaport; Pasaport Kanunu’nun 13. Maddesinde sayılan yüksek görevlerde bulunan devlet memurlarına ve hükümet adına milletlerarası resmi müzakereler yapmak, anlaşmalar akdetmek veya milletlerarası toplantılara, kongrelere katılmak, yabancı devletler veya uluslarası kuruluşlarda daimi veya geçici girev yapmak üzere gönderilenlere verilir.

Hususi Damgalı Pasaport (Yeşil Pasaport) Nedir?

Hususi Damgalı Pasaport (Yeşil Pasaport); Pasaport Kanunu’nun 14. Maddesinde sayılan devlet memurlarına verilir.

Hizmet Damgalı Pasaport Nedir?

Hizmet damgalı pasaport; Pasaport Kanunu’nun 14. Maddesi uyarınca, kendisine diplomatik veya yeşil pasaport veirlmesi mümkün olmayan kimselerden, resmi girev ile yabancı ülkelere gönderilenlere verilir.

Umuma Mahsus Pasaport Nedir?

Umuma Mahsus Pasaport; Özel pasaport türlerinin verilmesi mümkün olmayan hallerde, Türk vatandaşlarına verilen pasaporttur.

Yabancılara Mahsus Damgalı Pasaport Nedir?

Vatansızlar ve vatandaşlık durumları gayrı muntazam olanlar ile şartlı mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahibi yabancılara verilir.

Bu pasaporta sahip yabancılar vizeden muaf tutulacaktır.

Pasaport Yerine Geçen Belgeler:

Pasaport yerine geçen belgeler Türkiye sınırlarından girme ve çıkma hakkını vermektedir.

Pasavanlar ve idari mektup veya hudut geçiş belgesi gibi pasavan benzeri belgeler, Türkiye Cumhuriyeti ile sınır komşusu olan ülkeler arasında gidiş gelişi sağlamak ve kolaylaştırmak amacı ile pasaport yerine geçmek üzere Türk vatandaşlarına verilir.

Gemi Adamı Cüzdanı, Türkiye karasuları dışına çıkan Türk gemilerinin Türk vatandaşı olan mürettebatına, bölge liman ve deniz işleri müdürlüklerince verilmektedir. Uçak Mürettebatı Belgesi, hava yolu uluslararası ulaşım araçları memuru ve mürettebatına uluslararası anlaşmalarca belirlenen usullere göre tanzim edilir. Demiryolu Personeli Kimlik Belgesi ise, demiryolu uluslararası ulaşım araçları memuru ve mürettebatına uluslararası anlaşmalarca belirlenen usullere göre tanzim edilmektedir.

Avrupa Konseyi Üye Ülkeler Arasında Kişilerin Seyahatleri ile İlgili Avrupa Sözleşmesi’nin 1. Maddesi uyarınca, taraf devlet vatandaşları, 3 ayı geçmeyen ve kazanç sağlama amacı gütmeyen ziyaretlerinde, tabi oldukları devletlerin Sözleşme ekinde gösterdikleri belgelerden herhangi birini ibraz ederek diğer taraf devletlerin topraklarına girebilir ve bu topraklardan çıkabilirler. Ancak Türkiye sözleşme ekinde kimlik belgesini bildirmemiş olmasından dolayı Türk vatandaşları taraf devlet topraklarına kimlik belgesi ile giremezler.

Türk vatandaşları aşağıdaki belgeleri gösterdikleri takdirde Türkiye’ye giriş hakkına sahiptirler:

• Türkiye Cumhuriyeti nüfus hüviyet cüzdanlarını ibraz ettikleri ve bunların kendilerine ait olduğu tahakkuk ettiği takdirde
• Nüfus hüviyet cüzdanından başka delil gösterdikleri takdirde, bunların değeri polis tarafından takdir edilerek Türk vatandaşı olduklarına kanaat getirilmesi halinde
• Nüfus kayıtları
• Nüfus cüzdanları
• Pasaport veya pasaport yerine geçen belgeler

Türkiye sınır kapılarına, pasaportsuz veya pasaport yerine geçen belgesi olmaksızın gelen yabancıların ise, YUKK m. 7 gereği, ülkeyi girişine izin verilmeyecektir. Bu kişiler yasal olmayan yollarla Türkiye’ye girmiş olmaları halinde sınır dışı edilmelerine karar verilmesi söz konusu olacaktır. Mültecilere ise verilen Seyahat Belgesi, pasaport yerine geçmektedir.

Vize Alma Mecburiyeti

Vize, bir ülkeye girebilmek için o ülke makamlarından alınan resmi bir izin olarak nitelendirilmektedir. Yabancıların Türkiye’ye girebilmeleri için gerekli olan pasaport mecburiyetinin yanında vize alma mecburiyetleri de vardır. Türkiye’ye giriş vizesi vermeye yetkili makam kural olarak yabancı ülkelerdeki Türk Konsolosluklarıdır.

Vize yabancıya kural olarak en fazla 90 gün Türkiye’de kalma hakkı sağlamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken husus vizenin Türkiye’de kalış süresi her 180 günde 90 günü geçmemesidir. Dolayısıyla yabancı 180 günlük vizeye sahip olsa bile o vize ile 180 gün içerisinde en fazla 90 gün Türkiye’de kalabilecektir. Türkiye’de 90 günden fazla kalmak isteyen yabancıların ikamet izni almaları gerekmektedir.

Vize Verilmeyecek Yabancılar Kimlerdir?

Vize verilmeyecek yabancılar şunlardır:

• Talep ettikleri vize süresinden en az 60 gün daha uzun süreli pasaport ya da pasaport yerine geçen belgesi olmayanlara
• Türkiye’ye girmesi yasak olan kişilere
• Türkiye’ye girmesi kamu düzeni veya güvenliği açısından sakıncalı olan kişilere
• Kamu sağlığını tehdit edecek nitelikte hastalık taşıyanlara
• Türkiye’nin taraf olduğu anlaşmalar uyarınca, suçluların geri verilmesine esas olan suç veya suçlardan sanık veya hükümlü olanlara
• Kalacağı süreyi kapsayan geçerli sağlık sigortası bulunmayanlara
• Türkiye’ye giriş, Türkiye’den geçiş veya Türkiye’de kalış amacını haklı nedenlere dayandırmayanlara
• Kalacağı sürede yeterli ve düzenli maddi imkânına sahip olmayanlara
• Vize ihlalinden doğan veya önceki ikamet izninden doğan borçlarını ödemeyenlere

Vize Muafiyeti

Bazı yabancılar idarenin takdirine bağlı olmaksızın vize muafiyetine sahip iken, diğer yabancılar idarenin takdir yetkisine bağlı olarak vize şartından muaf tutulabilecektir.

İdarenin takdir yetkisine bağlı olmaksızın vize muafiyetine sahip olan yabancılar aşağıda sayılmıştır:

• Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı anlaşmalarla ya da Cumhurbaşkanı kararıyla vizeden muaf tutulan ülkelerin vatandaşları
• Geçerli ikamet izni veya ikamet izni muafiyeti veya geçerli çalışma izni veya çalışma izni muafiyet belgesi bulunan yabancılar
• Bankacılara mahsus damgalı pasaport sahibi yabancılar
• Seyahat belgesine sahip mülteciler
• Uluslararası koruma başvuru sahibi veya uluslararası koruma statüsü sahibi kimlik belgesi bulunanlar
• Geçici koruma statüsü sahibi yabancılar
• Vatansız kişi kimlik belgesi sahibi yabancılar
• Göçmen belgesi sahibi yabancılar
• Mavi Kartlılar

Mücbir sebeplerle Türk hava ve deniz limanlarını kullanmak zorunda kalan taşıtlardaki yabancılardan liman şehirlerine çıkan kişiler ve deniz limanına gelip 72 saati geçmemek koşuluyla liman şehrini veya civar illeri turizm amaçlı gezecek olan kişiler idarenin takdirine bağlı olarak vize muafiyetinden yararlanabilecektirler.

Schengen Vizesi

Schengen Anlaşması ile anılan ülkelerde yasal olarak ikamet etmekte olan yabancılara Schengen üzesi ülkelere vizesiz olarak üç aylık süreyi aşmayacak şartıyla seyahat etme imkânı getirilmiştir.

Schengen Üyesi Ülkeler Hangileridir?

Schengen üyesi ülkeler;

• Fransa,
• Almanya,
• Hollanda,
• Portekiz,
• İspanya,
• Luxemburg,
• Belçika,
• Yunanistan,
• Danimarka,
• İzlanda,
• Finlandiya,
• Norveç,
• İsveç,
• Çek Cumhuriyeti,
• Estonya,
• Macaristan,
• Letonya,
• Litvanya,
• Malta,
• Polonya,
• Slovakya,
• Slovenya,
• İsviçre.

Schengen Vizesi ile yukarıda sayılan ülkelere gidişte üç aylık süresi aşmayacak ziyaretler için devletleri ziyaret etme hakkı tanınmıştır.

Türkiye’ye Girişin Engellenmesi

Yabancıların Türkiye’ye girişlerin engellenmesi iki şekilde karşımıza çıkmaktadır. Yabancı Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek yabancılardan olması veya yabancı hakkında Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınmış olması yabancıların Türkiye’ye giriş hakkını engelleyen durumlardır.

Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek yabancılar aşağıda sayılmıştır:

• Pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi, vizesi, ikamet izni veya çalışma izni olmayanlar veya bu belgeleri hileli şekilde elde etmiş olanlar
• Vize, vize muafiyeti veya ikamet izin süresinin bitiminden itibaren en az 60 gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar
• Vize muafiyeti kapsamında olan ancak YUKK 15. Maddesi gereğince vize verilmeyecek yabancılar

Türkiye’ye Giriş Yasağı

Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’ye girmesinde sakınca görülen yabancılar hakkında Göç İdaresi Genel Müdürlüğünce, Türkiye’den sınır dışı edilen yabancılara ilişkin olarak ise Göç İdaresi Genel Müdürlüğü veya Valilikçe Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınabilir. Türkiye’ye giriş yasağının süresi en fazla 5 yıldır. Ciddi bir tehdidin varlığında ise bu süre 10 yıla kadar arttırılabilecektir.

Yabancılar Hukuku, oldukça kapsamlı bir konu olup uzmanlık gerektirmektedir. Yabancılar Hukukuna ilişkin olarak herhangi bir hukuki destek talebiniz bulunması halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Stj. Av Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN