Ticari İş Ne Demek?
Ticaret, bir malın veya hizmetin alım satımını içeren ve ekonomik kazanç elde etmek amacıyla yapılan faaliyetlerdir. Ticari işler, bir işletmenin kar elde etme amacı güden ve ticari ilişkilerde yer alan işlemler olarak tanımlanabilir.
Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve diğer ilgili mevzuatlar çerçevesinde, bir işin ticari iş olarak kabul edilmesi belirli ölçütlere dayanır. Bu yazıda, ticari işin tanımını ve bir işin ticari iş olarak belirlenmesinde kullanılan ölçütleri ele alacağız.
Ticari İşin Tanımı
Türk Ticaret Kanunu’nun 2. maddesi, ticari işletmelerin ve ticari işlerin kapsamını belirler. Bu kanun, ticari işlerin temel özelliklerini ve ticari işletmelerin genel çerçevesini düzenler. Ticari iş, esas olarak mal ve hizmetlerin alım satımını, aracılık yapmayı, üretimi ve satışı kapsar. Ticari işletmeler ise bu faaliyetleri sürdüren işletmelerdir.
| Madde 2 – Ticaretin Tanımı ve Ticari İşler Ticaret, mal ve hizmet alım satımına, bunlarla ilgili aracılık ve organizasyona dayalı faaliyetlerdir. Ticari işletme, ticaret yapmayı amaçlayan ve belirli bir düzende, süreklilik arzeden faaliyetler yapan işletmelerdir. |
Ticaret, sadece büyük ölçekli şirketlerin gerçekleştirdiği bir faaliyet değil, aynı zamanda küçük ölçekli işletmelerin de yapabileceği bir faaliyettir. Ticari iş, ekonomik bir değer yaratmayı amaçlayan ve bu amaca yönelik olarak düzenlenen tüm işlemleri kapsar. Ticaretin, devletin koyduğu kurallar çerçevesinde belirli bir düzen ve denetim altında yürütülmesi gerekmektedir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 2. maddesinde, ticari işin tanımı yapılmamış olsa da, ticaretin genel anlamda bir mal veya hizmetin alım satımını kapsadığı anlaşılmaktadır. Buna ek olarak, 4. maddede ise ticari işletme kavramına yer verilmiştir. Ticari işletme, kâr amacı güden ve belirli bir düzen çerçevesinde faaliyet gösteren iş yerleri olarak tanımlanır.
| Madde 4 – Ticari İşletme Ticari işletme, mal ve hizmet alım satımı, üretim, işleme, taşımacılık, aracılık gibi ticaretle ilgili faaliyetleri sürekli ve düzenli bir şekilde yürüten işletmedir. Ticari işletme, ekonomik kâr amacı gütmek ve düzenli bir şekilde faaliyet yürütmek için kurulan işletmelerdir. Ticari işletme, faaliyet gösterdiği sektöre göre farklılaşabilir, ancak temel olarak ekonomik değer yaratma amacı güder ve ticaretin herhangi bir alanında faaliyet gösterir. |
Bir İşin Ticari İş Olarak Belirlenmesinde Kullanılacak Ölçütler
Bir işin ticari iş olarak belirlenmesinde birkaç önemli ölçüt bulunur. Bu ölçütler, hem yasal düzenlemelere hem de pratikteki ticari faaliyetlere dayanır.
Kâr Amacı Gütme
Ticari işin temel özelliklerinden biri, kâr amacı güdüyor olmasıdır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, ticari faaliyetlerin çoğu kar amacı güder. Ancak, bir işin sadece kâr amacı gütmesi değil, bunun yanında işin ekonomik değer yaratması ve sürdürülebilir olması da önemlidir. Yani, bir işin ticari iş olarak kabul edilmesi için belirli bir ekonomik kazanç sağlama amacı taşıması gerekir.
TTK’nın 3. maddesinde, ticari işlerin genellikle kâr amacı güttüğü ifade edilmektedir. TTK’nın 2. maddesinde de ticari işletme kavramının, kâr amacı güden işletmeleri ifade ettiği belirtilmiştir.
| Madde 3 – Ticari İşler Ticari işler, bir ticari işletme tarafından gerçekleştirilen ve işin niteliği gereği ticaretin bir parçası olan faaliyetlerdir. Ticaretin ve ticari ilişkilerin geniş bir yelpazeye yayıldığı dikkate alındığında, bu işler esas olarak mal ve hizmetlerin alım satımı ve aracılık faaliyetleri gibi ekonomik faaliyetleri kapsar. |
Sürekli ve Düzenli Olma
Bir işin ticari iş olarak kabul edilebilmesi için düzenli ve sürekli bir şekilde yapılması gerekir. Süreklilik, bir işin yalnızca tek seferlik değil, belli bir süreklilik içinde yapılmasını ifade eder. Ticari işler genellikle tekrarlanan faaliyetlerdir. Bu da işin ticari niteliğini belirler. Eğer bir işin düzenliliği yoksa ve yalnızca belirli bir defaya mahsus yapılıyorsa, bu iş ticari iş olarak değerlendirilemez.
Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesine göre, ticari işletmeler, sürekliliği olan ve düzenli bir şekilde faaliyette bulunan işletmelerdir. Bir işin ticari iş sayılabilmesi için, belirli bir düzen içerisinde yapılması gerekir.
İşin Ticari Faaliyetlerle İlgili Olması
Bir işin ticari iş olabilmesi için, ilgili işin ticaretin kendisiyle doğrudan bağlantılı olması gerekir. Örneğin, bir kişi mal alıp satıyorsa veya mal üretip satıyorsa, bu faaliyetler doğrudan ticaretle ilgilidir. Ticari işletme tanımı, yalnızca ticaretle ilgili faaliyetleri değil, aynı zamanda ticaretle bağlantılı başka faaliyetleri de kapsar. Örneğin, bir aracılık işi, taşımacılık hizmetleri gibi faaliyetler de ticari iş sayılabilir.
Türk Ticaret Kanunu’nun 2. maddesi, ticari işletmenin belirli bir faaliyet düzenine sahip olması gerektiğini vurgular. Ayrıca, TTK’nın 19. maddesinde ise ticari işletmenin, mal ve hizmet alım satımı gibi işlemleri düzenli ve sürekli şekilde yürütmesini öngörür.
Hizmet Sektörüne Ait Olması
Hizmet sektörü de ticaretin önemli bir parçasıdır. Bir iş, hizmet sunuyor ve karşılığında bir bedel alıyorsa, bu iş de ticari iş olarak kabul edilebilir. Hizmetler arasında, sağlık hizmetleri, eğitim hizmetleri, danışmanlık hizmetleri, taşımacılık hizmetleri gibi birçok faaliyet yer alır. Bu tür hizmetlerin ticari faaliyet olarak kabul edilmesi için, hizmetin bir bedel karşılığı verilmesi ve kâr amacı gütmesi yeterlidir.
TTK’nın 2. maddesinde, ticari faaliyetlerin hem mal alım satımı hem de hizmet sunumu şeklinde gerçekleştirilebileceği ifade edilmektedir. Örneğin, taşımacılık hizmetleri ve danışmanlık hizmetleri gibi faaliyetler, bu çerçevede ticari iş olarak kabul edilebilir.
İşin Mal ve Hizmet Alım Satımıyla İlgili Olması
Mal ve hizmet alım satımı, ticari işlerin en temel unsurlarındandır. Türk Ticaret Kanunu’nun 3. maddesine göre, ticari işlerin çoğu mal ve hizmet alım satımına dayanır. Ticari işin bir parçası olan alım satım faaliyetleri, belirli bir düzen içinde yapılır ve ekonomik kazanç elde edilmesi hedeflenir. Bu nedenle, bir işin mal ve hizmet alım satımıyla ilgili olması, ticari iş olarak kabul edilmesinde en önemli ölçütlerden biridir.
TTK’nın 3. maddesinde, ticari işlerin esas olarak mal ve hizmet alım satımı üzerine kurulu olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle, mal ve hizmet alım satımı yapan bir işin ticari iş sayılması hukuki bir zorunluluk olarak ortaya çıkar.
Türk Ticaret Kanunu’na Göre Belirtilen İşlemler
Türk Ticaret Kanunu’nun 19. maddesi, “ticari işletme” kavramını ele alır. Bu maddeye göre, ticari işletmeler, kâr amacı güden ve belirli bir düzen içinde faaliyet gösteren işletmelerdir. Ticari işlerin tanımı, belirli bir faaliyet türünü değil, bu faaliyetlerin bir işletme düzeni içinde yürütülmesini ifade eder. İşletmeler, mal ve hizmet alım satımı yaparak, pazar paylarını arttırmayı ve kâr elde etmeyi hedefler.
| Madde 19 – Ticari İşletme ve Devri Ticari işletme, bir bütün olarak devredilebilir. Ticari işletmenin devri, işletme sahibinin tüm hak ve borçlarını devralan kişiye aktarır. İşletme devriyle birlikte, işletmenin tüm mal varlığı (maddi varlıklar ve maddi olmayan haklar), işletmenin düzeni ve ticari faaliyetlerinin devamlılığı devralana geçer. İşletme devri sırasında, borçlar ve alacaklar da devredilir ve devralan kişi, işletmenin yükümlülüklerini kabul eder. Ticari işletme devri sırasında, bazı durumlarda, işletme sahibinin önceden yapılmış sözleşmelerine ilişkin yükümlülükleri devralan kişiye geçebilir. Bu yükümlülüklerin devralana geçebilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekir. |
Sonuç
Bir işin ticari iş olarak kabul edilmesi için, öncelikle kâr amacı gütmesi, sürekli ve düzenli bir şekilde yapılması, ticaretle doğrudan ilişkili olması ve mal ya da hizmet alım satımını içermesi gerekmektedir.
Türk Ticaret Kanunu ve ilgili mevzuatlar, ticari işlerin tanımını ve kapsamını belirlerken, işletmelerin ekonomik faaliyetlerini düzenlemeyi amaçlar. Ticari işletmeler, ticari işlerle ilişkilidir ve bu işlerin her biri ekonomik değer yaratma amacı güder. Bu bağlamda, ticaretin yalnızca büyük şirketler için değil, küçük işletmeler için de önemli bir faaliyet alanı olduğu unutulmamalıdır.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Tuğçe ŞEN
