Tebligat Nedir?
Hukuk muhakemesinde önemli bir yer kaplayan tebligatı yazımızda inceleyeceğiz.
Tebligat Ne Demek?
Tebligat, bir işlem dolayısıyla hukuki olarak etkilenecek olan kişilere, o işlem hakkında bilgi vermek amacıyla yapılan bildiridir. Tebligatın gönderildiği kişilere ilgili veya muhatap adı verilir.
Tebligat Türleri
Yapılış biçimine göre tebligat türleri beşe ayrılmaktadır;
- Posta yoluyla tebligat,
- Memur aracılığı ile tebligat,
- Doğrudan tebligat,
- Elektronik tebligat,
- İlanen tebligat.
Posta Yoluyla Tebligat
Tebligatlar kural olarak posta yoluyla yapılmaktadır. Bu yolla yapılacak tebligatlarda yetkili kurum ise Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü yani PTT’dir.
Memur Aracılığıyla Tebligat
Adli ve idari yargı mercileri ile diğer adalet kurumları re’sen ya da talep üzerine, bünyelerinde çalışan memurlar vasıtasıyla tebligat yapılmasına karar verebilirler.
Doğrudan Tebligat
Doğrudan tebligat, Tebligat Kanununun 36. Maddesinde düzenlenmiştir. Kanun düzenlemesi ise şöyledir;
Celse esnasında veya kalemde, soruşturmaya, davaya ya da takibe ait evrakın, taraflara, ilgili üçüncü kişilere, katılana veya vekillerine tutanağa geçirilmek suretiyle veya imza karşılığında, tebliğ konusu belirtilerek tevdii, tebliğ hükmündedir. Bu durumda ayrıca tebliğ mazbatası düzenlenmesi gerekmez ve masraf da alınmaz. (Teb. K. m. 36)
Vekil aracılığıyla takip edilen davalarda, vekiller makbuz karşılığında birbirlerine tebligat yapabilirler. Duruşma sırasında yargı mercii tarafından kimlikleri tespit edilen avukat katiplerine ve stajyerlerine, bir sonraki duruşma günü ve saatinin bildirilmesi, avukata yapılmış tebligat sayılır.
Elektronik Tebligat
Elektronik tebligat, Tebligat Kanunu’na getirilen değişiklikle getirilmiştir. Gerçek ve tüzel kişilere talepleri halinde elektronik tebligat adresi verilir. Bu kişilere adreslerinin bulunması halinde elektronik tebligat yapılması zorunludur.
| Elektronik tebligat: Madde 7/a- Aşağıda belirtilen gerçek ve tüzel kişilere tebligatın elektronik yolla yapılması zorunludur. 1. 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar. 2. 5018 sayılı Kanunda tanımlanan mahallî idareler. 3. Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları. 4. Kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı ortaklıkları, müessese ve işletmeleri. 5. Sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıklar. 6. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları. 7. Kanunla kurulanlar da dahil olmak üzere tüm özel hukuk tüzel kişileri. 8. Noterler. 9. Baro levhasına yazılı avukatlar. 10. Sicile kayıtlı arabulucular ve bilirkişiler. 11. İdareleri, kamu iktisadi teşebbüslerini veya sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait diğer ortaklıkları; adli ve idari yargı mercileri, icra müdürlükleri veya hakemler nezdinde vekil sıfatıyla temsile yetkili olan kişilerin bağlı bulunduğu birim. Birinci fıkra kapsamı dışında kalan gerçek ve tüzel kişilere, talepleri hâlinde elektronik tebligat adresi verilir. Bu durumda bu kişilere tebligatın elektronik yolla yapılması zorunludur. Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır. Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır. Bu Kanun uyarınca yapılan elektronik tebligat işlemleri, Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından kurulan ve işletilen Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi üzerinden yürütülür. Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi, sistemin güvenliğini ve bu sistemde kayıtlı verilerin muhafazasını sağlayacak her türlü tedbiri alır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. |
Elektronik tebligat, muhatabın elektronik tebligat adresine ulaştığı tarihi izleyen beş günün sonunda yapılmış sayılır. Örneğin 03.02.2025 tarihinde gönderilmiş bir elektronik tebliğ 08.02.2025 tarihinde ulaşmış sayılır.
İlanen Tebligat
İlanen tebliğ, adresi bilinmeyen yani meçhul kişilere yapılan tebligattır. Tebligat yapılamayan ve ikametgahı, meskeni veya iş yeri de bulunamayan kimsenin adresi meçhul sayılır.
Tebligat Yapılabilecek Kişiler
Tebligat kural olarak muhatabına yapılmalıdır. Muhatap, dava veya takipten hukuki olarak etkilenen kişiye denir. Fakat bazı durumlarda işlemden doğrudan etkilenmeyen kişiler de muhatap olarak kabul edilmiştir.
Gerçek Kişilere Tebliğ
Gerçek kişi yönünden muhatabın fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Fiil ehliyetine sahip olmayan kişilere tebligat yapılamaz.
Tüzel Kişilere Tebliğ
Tüzel kişilerde yapılacak olan tebligatın muhatabı tüzel kişinin yetkili temsilicileridir. Yetkili temsilci birden fazla ise tebligat yalnızca birine yapılır. Bir ticari işletmenin işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda, ticari temsilciye yapılan tebligat geçerlidir.
Tebliği Kabule Yetkili Kimseler
Tebligat Kanununa göre bazı hallerde tebligat yapılacak kişinin adresinde bulunmaması halinde o kişi yerine başkasına da tebligat yapılabilir.
Kendisine tebligat yapılacak kişi adresinde bulunmazsa, tebligat aynı konutta yaşayan kişilere veya hizmetçilerinden birine yapılır.
Astsubaylar hariç olmak üzere erlere yapılacak tebligatlar, kıta komutanı veya müessese amiri gibi en yakın üst aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu kapsam dışında kalan askeri personelin birlik veya müessesede tebligat alması gereken durumlarda, tebligatın yapılmasını nöbetçi amiri veya subayı sağlar. Muhatabın derhal bulunması veya tebligatın doğrudan yapılması mümkün olmazsa, tebligat nöbetçi amiri veya subayına yapılır.
Tebligat yapılacak kişi, otel, hastane, tedavi veya istirahat evi, fabrika, okul, öğrenci yurdu gibi serbestçe girilemeyen veya kolayca bulunamayan bir yerde bulunuyorsa, tebligatın yapılmasını o yeri yöneten kişi veya muhatabın bulunduğu bölümün amiri sağlar. Eğer muhatabın derhal bulunması veya tebligatın doğrudan yapılması mümkün olmazsa, tebligat bu kişilere yapılır.
Tutuklu ve hükümlülere yapılacak tebligatların gerçekleştirilmesini, bulundukları kurumun müdürü veya yetkili memuru sağlar.
Tüzel kişiler adına tebligat yapılacak kişiler, herhangi bir nedenle olağan iş saatlerinde iş yerinde bulunmadıkları veya o sırada evrakı bizzat alamayacak durumda oldukları takdirde, tebligat iş yerinde hazır bulunan memur veya çalışanlardan birine yapılır.
Tebligatın Yapılabileceği Yer Ve Zaman
Kural olarak tebligat, kişinin bilinen en son adresinde yapılmalıdır. Fakat kişinin başvurusu veya kabulü üzerine tebligat her yerde yapılabilir.
Kendisine tebligat yapılacak kişi veya yukarı başlıkta belirtilen kişiler adreste bulunmaz ya da tebligatı kabul etmezse, tebliğ memuru tebliğ evrakını o yerin muhtarına, ihtiyar heyeti üyelerinden birine veya zabıta amir ya da memurlarına imza karşılığında teslim eder.
Ayrıca teslim alan kişinin adresini içeren bir ihbarnameyi belirtilen adresin kapısına yapıştırır. Adreste bulunmama durumunda, tebliğ edilecek kişiye durumu bildirmek için mümkün olduğunca en yakın komşularına, varsa bina yöneticisi veya kapıcıya haber verilir. İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi olarak kabul edilir.
Gösterilen adres, muhatabın adres kayıt sistemindeki adresi olsa da muhatap o adreste hiç oturmamış veya o adresten sürekli olarak ayrılmış olsa dahi, tebliğ memuru tebliğ edilecek evrakı o yerin muhtarına, ihtiyar heyeti üyelerinden birine veya zabıta amir ya da memurlarına imza karşılığında teslim eder.
Teslim alan kişinin adresini içeren bir ihbarnameyi belirtilen adresin kapısına yapıştırır. İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi olarak kabul edilir.
Tebligat Adresinin Değiştirilmesi
Kendisine veya adresine kanunun gösterdiği usullere göre tebliğ yapılmış olan kimse, adresini değiştirirse, yenisini hemen tebliği yaptırmış olan yargı merciine bildirmeye mecburdur. Bu takdirde bundan sonraki tebliğler bildirilen yeni adrese yapılır.
Adresini değiştiren kimse yenisini bildirmediği ve adres kayıt sisteminde yerleşim yeri adresi de tespit edilemediği takdirde, tebliğ olunacak evrakın bir nüshası eski adrese ait binanın kapısına asılır ve asılma tarihi tebliğ tarihi sayılır. Bundan sonra eski adrese çıkarılan tebliğler muhataba yapılmış sayılır.
Yurtdışındaki Türk Vatandaşına Tebligat
Yabancı ülkede kendisine tebliğ yapılacak Türk vatandaşına tebliğ, o yerdeki Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğu aracılığıyla yapılabilir. Bu halde bildirimi Büyükelçiliğin veya Konsolosluğun görevlendireceği bir memur yapar.
Bildirimin o ülkenin mevzuatına göre muhataba tebliğ edildiği belgelendirildiğinde, tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna başvurulmadığı takdirde tebligat otuzuncu günün bitiminde yapılmış sayılır. Muhatap Türkiye Büyükelçiliği veya Konsolosluğuna başvurduğu takdirde tebliğ evrakını almaktan kaçınırsa bu hususta düzenlenecek tutanak tarihinde tebliğ yapılmış sayılır. Evrak bekletilmeksizin merciine iade edilir.
Usulsüz Tebligat
Kanunda gösterilmiş usule uygun yapılmayan tebligatlar usulsüz tebligattır. Örneğin vekille yürütülen bir davada tebligatın vekil yerine asile yapılması usulsüzdür.
Usulsüz tebligat halinde kural olarak tebligat geçersizdir yani yapılmamış sayılır. Fakat tebligat usulsüz yapılsa dahi muhatap tebliği usulüne uygun bir şekilde öğrenmiş ise tebligat geçerlidir. Bu bakımdan asıl olan muhatabın tebliği öğrenmesi konusunda verdiği beyandır. Muhatabın usulsüz tebliği öğrendiğini beyan ettiği tarih tebligatın yapıldığı tarih olarak sayılır. Muhatabın beyanının aksi olarak, tebliği daha erken bir tarihte öğrendiği iddia ve ispat edilemez.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Furkan DİLER
