TBMM’nin Görev ve Yetkileri Nelerdir?

TBMM’nin görev ve yetkileri şunlardır:

• Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak,
• Bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek,
• Para basılmasına ve savaş ilânına karar vermek,
• Milletlerarası andlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak,
• Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun kararı ile genel ve özel af ilânına karar vermek,
• Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmektir.

Anayasa hükmünde açıkça düzenlenmemesine rağmen Sayıştay Başkan ve üyeleri de TBMM tarafından seçilmektedir.

Milletlerarası Antlaşmalara İlişkin Hükümler

Ülkemizde yapılan milletlerarası antlaşmaların onaylanması, kural olarak TBMM’nin söz konusu onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır. TBMM tarafından kanun yoluyla onaylanan uluslararası antlaşmaları daha sonra Cumhurbaşkanı onaylar ve yayımlar.

Usulüne göre yürürlüğe konulmuş olan uluslararası antlaşmalar, kanun hükmündedirler ve bu antlaşmalar Anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Fakat uygun bulma kanununun Anayasal denetime tabi olup olmaması hakkında açık bir anayasal engel bulunmamaktadır.

Anayasanın 90. maddesine göre, “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.”

Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme Yetkisi

Savaş hali ilanı, TSK’nin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye’de konuşlandırılmasına izin yetkisi meclise aittir.

TBMM tatilde veya ara vermede iken ani bir silahlı saldırıya uğraması halinde Cumhurbaşkanı da gerektiği takdirde TSK’nin kullanılması kararını verme yetkisine sahiptir.

Bütçe ve Kesin Hesap Kanunları Nedir?

Bütçe Kanunu, bir yıl süre için devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinin gelir, giderlerini tahmini olarak gösteren kanundur. Bütçenin denetlenmesi yani gelir ve gider durumunun bütçeye uygunluğu denetimini Sayıştay tarafından yerine getirilmektedir.

Bütçe kanunlarına karşı Anayasa Mahkemesinde şekil ve esas bakımından Anayasaya aykırılık iddiasıyla dava açılabilmektedir.

Bütçe kanunlarına Bütçe ile ilgili hükümler haricinde hüküm konulamamaktadır. Buna bütçe kavalyesi yasağı denir.

TBMM’nin bütçenin uygulanışı üzerindeki denetimi, kesin hesap kanununu kabul etmek suretiyle olur. Kesin hesap kanunu, kamu hizmetlerini yerine getirmekle yükümlü merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından hangi kamu hizmetine ne tutarda harcama yapıldığını ve hangi kaynaktan ne tutarda gelir elde edildiğini içermektedir.

Bütçe Kanunu Hazırlanması Aşamaları Nelerdir?

Devletin ve kamu iktisadi teşebbüsleri haricindeki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılmaktadır.

Bütçe kanunu süresinde yürürlüğe çıkarılmazsa geçici bütçe kanunu çıkarılır. Geçici bütçe kanununun da çıkarılmadığı hallerde, yeni bütçe kanunu çıkarılıncaya dek bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanır.

Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali yılbaşından en az yetmiş beş gün önce Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunar. Sunulmuş olan bütçe teklifi, Bütçe Komisyonunda görüşülür. Komisyonun elli beş gün içinde kabul edeceği metin Genel Kurulda görüşülür ve mali yılbaşına dek karara bağlanır. TBMM üyeleri, bütçe kanun teklifinin Genel Kurulda görüşülmesi aşamasında gider arttırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamazlar.

Merkezi yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek tutarın sınırını göstermektedir.

Meclisin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları Nelerdir?

Yasama organının hükümet üstündeki bilgi edinme ve denetim araçları, parlamenter sistemin bir sonucudur.

2017 yılı Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş yapıldığından meclisin ilgi edinme ve denetim yollarında önemli değişiklikler meydana gelmiştir.

Yazılı Soru Nedir?

Yazılı soru, milletvekillerinin en geç on beş gün içinde cevaplanmak üzere, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olmak suretiyle soru sormalarından ibarettir.

Farklı kaynaklardan öğrenilebilme imkânı olan konular ve tek amacı istişare sağlamaktan ibaret konulara ilişkin sorular Bakanlıkça kabul edilemez.

Genel Görüşme Nedir?

Genel görüşme, toplumu ve Devlet faaliyetlerini ilgilendiren konuların TBMM Genel Kurulunda görüşülmesidir.

Genel görüşme açılması, siyasi parti gruplarının veya en az 20 milletvekilinin Başkanlıktan bir önergeyle talep edilmesine bağlıdır. Genel görüşme açılıp açılmamasına işaretle oylama suretiyle Genel Kurul karar vermektedir.

Meclis Araştırması Nedir?

Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinme amaçlı yapılan incelemedir. Meclis araştırması görevi, genel hükümlere göre seçilecek bir özel komisyona verilmektedir. Devlet sırları ve ticari sırlar Meclis araştırması kapsamına dahil değildir.

Meclis Soruşturması Nedir?

Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında ve görevleriyle ilgili yapılan soruşturmadan ibarettir. TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğun vereceği önerge ile soruşturma açılması istenebilmektedir.

Anayasaya göre, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleri bittikten sonra da Meclis soruşturması açılabilmektedir. Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen Cumhurbaşkanı yardımcısı veya bakanın görevi sona erer.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların görevleriyle ilgili olmayan suçları için yasama dokunulmazlığına ilişkin hükümler geçerlidir.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Zeynep Öykü ÖNDER