Suçun Özel Görünüm Biçimleri

Suçun özel görünüm biçimleri teşebbüs, iştirak ve içtima olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Türk Ceza Kanunu’nun genel hükümler kısmında teşebbüs, iştirak ve suçların içtimaı başlıkları altında suçun özel görünüş şekilleri düzenlenmektedir

Teşebbüs Ne Demek?

Teşebbüs, işlenmesine karar verilen bir suçun icrasına başlanmasına karşın elde olmayan sebeplerle tamamlanamaması olarak tanımlanabilir. Atılan merminin hedefteki kişiye isabet etmemesi teşebbüs örneğidir.

Teşebbüs Türk Ceza Kanunu’nun 35. Maddesine düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu’nun 35. Maddesine göre; “(1) Kişi, işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur. (2) Suça teşebbüs halinde fail, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onüç yıldan yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.”

Bir suçun işlenmesinde izlenen aşamalara suç yolu adı verilir. Suç yolu, beş aşamadan oluşur. Bu aşamalar aşağıda sayılmıştır:

• Suç işleme düşüncesinin ortaya çıkması,
• Hazırlık hareketleri,
• İcra hareketlerinin başlaması,
• Suçun tamamlanması,
• Suçun sona ermesi.

Teşebbüsün Koşulları Nelerdir?

Teşebbüsün gerçekleşebilmesi için beş adet koşulun varlığı aranır. Bu koşullar aşağıda sayılmıştır:

• Kasten işlenebilen bir suçun olması.
• Suçun icrasına başlanması.
• Suçun icrasında elverişli hareketlerin kullanılması.
• Suçun failin elinde olmayan nedenlerle tamamlanamaması.
• Suç şeklinin teşebbüse elverişli olması.

Elverişsiz Teşebbüs Ne Demek?

Elverişsiz teşebbüs, failin işlemek istediği ancak araçların elverişsiz olması ya da suçun maddi konusunun bulunmaması sebebiyle işlenememesi durumudur.

Elverişsiz teşebbüs, suçun maddi konusunun yokluğu ve aracın elverişsiz olması olmak üzere 2 şekilde gerçekleşebilir.

Türk Ceza Kanununun 35. Maddesi gereğince elverişsiz teşebbüs durumunda fail cezalandırılamaz.

Gönüllü Vazgeçme Ne Demek?

Gönüllü vazgeçme, failin suçun icra hareketlerini yapmaktan isteyerek, gelmesini veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını ya da sonucun gerçekleşmesini önlemesine verilen addır.

Gönüllü vazgeçme cezayı kaldıran kişisel bir nedendir. Gönüllü vazgeçmenin koşulları aşağıdaki gibidir.

• Objektif koşul: cayma ya da önleme.
• Sübjektif koşul: gönüllülük.

Gönüllü vazgeçmenin sonuçları ise aşağıdaki gibidir:

• Faiz işlemeyi düşündüğü teşebbüsten dolayı cezalandırılamaz. Fakat failin gönüllü vazgeçme anına kadar yaptığı eylemler farklı bir suçu oluşturuyorsa fail sadece o suç için cezalandırılabilir.
• Vazgeçme cezayı kaldıran kişisel bir nedendir. Bundan dolayı diğer suç ortaklıklarına etki etmez.

Etkin pişmanlık Ne Demek?

Etkin pişmanlık, suçun bütün unsurlarıyla tamamlandıktan sonra failin suç yolunda ilerlemekten dönmesine verilen addır. Etkin pişmanlık sadece suç tamamlandıktan sonra etkili olur. Belli suçlar açısından cezayı kaldıran ya da cezada indirim yapılmasını sağlayan kişisel bir nedendir.

Etkin pişmanlık halinde faile ceza verilmez ya da belli bir oranda indirim yapılır. Hangisinin yapılacağını anlayabilmek için de etkin pişmanlığa sonuç bağlayan her suç dibine ayrı ayrı bakılması gerekmektedir.

Teşebbüs Suçları Nelerdir?

Teşebbüs suçları teşebbüs aşamasında kalmış olmasına rağmen tamamlanmış suç gibi cezalandırılan suçlardır.

Teşebbüs suçlarında kanun koyucu özel sebeplerle faizi daha ağır şekilde cezalandırmak istediği için teşebbüs aşamasında kalan suç ile tamamlanmış suç arasında bir ayrım yapmamıştır.

Teşebbüs edilmesi durumunda failin sorumluluğu oluşan zarar ya da tehlikenin ağırlığına göre belirlenir. Bu belirlenen ölçüde göre ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar indirilir. Fakat ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine 13 yıldan 20 yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine 9 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.

İştirak Ne Demek?

İştirak tek bir kişiyle işlenebilen bir suçun somut olayda birden fazla kişiyle işlenmesine verilen addır. İştirak cezai sorumluluğu genişletir. İştirak hükümleri tamamlayıcı nitelik taşır.

Çok Failli Suçlar

Çok faili suç, suçun oluşması için zorunlu olarak birden fazla kişinin suça fail olarak katılması gereken suçlardır. Çok faili suçlar, yakınsama suçları ve karşılaşma suçları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Yakınsama suçu zorunlu olarak suçun işlenişine katılımda bulunan kişilerin aynı yönden hareket ettiği aynı amacın gerçekleşmesini hedeflediği suçlardır.

Karşılaşma suçlarında zorunlu olarak suçun işlenişine katılanlar, yine aynı amacın gerçekleşmesini hedeflemektedir. Fakat farklı yönlerden hareket etmektedirler. Ayrıca suçun işlenişine bulundukları katkılar birbirlerinden farklı olur.

Suça İştirak Koşulları Nelerdir?

Suça iştirakten söz edebilmek aranan birtakım şartlar vardır. Aşağıda sayılan şartların gerçekleşmesi halinde iştirak varsayılır:

• Faillerin birden fazla olması.
• Suçun icrasına başlanması ve bütün ortaklar bakımından aynı olması.
• Faillerin işlenen suça katkıda bulunması.
• Faillerin suça katkısının nedensellik değeri taşıması.
• İştirak kastının bulunması.

Suça İştirak Biçimleri

Suça iştirak, faillik ve şeriklik olmak üzere iki farklı şekilde olur.

Faillik, suçun yasal tanımında düzenlenen eylemi, birlikte gerçekleştiren kişilerden her biri ile suçun işlenmesinde bir başkasını araç olarak kullanan kişinin içinde bulunduğu sorumluluk statüsüne verilen addır. Kendi içerisinde bağımsız faillik ve müşterek faillik olarak ikiye ayrılır.

Şeriklik suçun icrasına katılmakla beraber kanuni tanımındaki haksızlığı gerçekleştirmeyen diğer suç ortaklarının hukuki durumuna verilen addır.

Şerikliğin koşulları iki tanedir. Bu koşullar, hukuka aykırı işlenmiş bir eylemin varlığı ve ilgili suçun en azından teşebbüs aşamasına varmış olmasıdır. Azmettirme, belli bir suçu işleme hususunda henüz bir düşüncesi olmayan bir kişiye bu suçu işleme kararının verdirilmesidir. Yardımda bulunma ise başka bir kimsenin kasten işlemekte olduğu bir suçun icrasının maddi ya da manevi olarak desteklemesidir.

Çok Failli Suçlara İştirak

Her ne kadar çok faili suçlara iştirakin mümkün olmadığı görüşü yaygın olsa da bu görüş doğru değildir. Çok failli suçlara iştirakin mümkün olabilmesi için tipik eylemde öngörülen sayıda fazla kişinin bir araya gelmesi gerekmektedir.

Taksirli Suçlarda İştirak Mümkün Müdür?

Taksirli suçlara iştirak mümkün değildir. Suça iştirak için kasten işlenmiş bir eylemin varlığı şartı aranır.

İçtima Ne Demek?

İçtima birleşme anlamına gelir. Ortada birden çok suçun bulunmasına rağmen çeşitli sebeplerle faile tek cezanın verilmesi durumu suçların içtimaı olarak adlandırılır.

Ceza hukukunda kural olarak fail ne kadar suç işlerse o kadar ceza verilir. Ancak suçların içtima durumu söz konusu olduğunda fail tek suç işlemiş sayılır. İçtima tekerrür denilen durumdan farklıdır. Tekerrür kesin hükümden sonra failin tekrar suç işlemesi durumu iken, içtima ise kesin hükümden önce birden fazla suç işlenmesi durumudur.

Ekin Hukuk Bürosu olarak; suçun mağduru veya faili olmanız halinde sürecin takibini gerçekleştirebiliriz. Ceza hukuku alanında uzman avukat kadromuzla görüşmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 

Duygu Maide KARATAŞ & Av. Ahmet EKİN