Pazarlamacılık Sözleşmesi Nedir?

Pazarlamacılık sözleşmesi, hizmet sözleşmesinin özel bir türü olup, Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Türk Borçlar Kanunu’nun 448. Maddesine göre, “Pazarlamacılık sözleşmesi, pazarlamacının sürekli olarak, bir ticari işletme sahibi işveren hesabına ve işletmesinin dışında, her türlü işlemin yapılmasına aracılık etmeyi veya yazılı anlaşma varsa, bu anlaşmada belirtilen işlemleri yapmayı, işletme sahibi işverenin de buna karşılık ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.”

Pazarlamacılık sözleşmesinin tarafları pazarlamacı ve işverendir. Pazarlamacı, işveren hesabına işlem yapılmasına aracılık eden veya işlemi bizzat yapan bir işçidir. İşveren ise, ticari bir işletme sahibi olan kimsedir.

Pazarlamacılık Sözleşmesinin Özellikleri Nelerdir?

Pazarlamacılık sözleşmesinin belirleyici dört özelliği vardır. Bu özellikler aşağıda sayılmıştır:

• Bunlardan ilki görülecek işin konusuyla ilgilidir. Bu sözleşmenin konusu, pazarlamacının, piyasada bir başkasının ad ve hesabına ticari işlemler yapılmasına aracılık etme veya böyle bir işlemi bizzat yapma işidir.
• Sözleşmenin ikinci özelliği, pazarlamacının işi, bir ticari işletme adına görmesidir.
• Üçüncü özellik de işin görülme yeriyle ilgilidir. Bu sözleşmede pazarlamacı üstlendiği işi, daha çok işverenin işyeri (işletmesi) dışında görür.
• Nihayet pazarlamacının üstlendiği işi arızı (ara sıra) olarak değil, sürekli olarak görmesi de bu sözleşmenin diğer bir özelliğidir

Pazarlamacılık Sözleşmesinin Kurulması ve Şekli

Pazarlamacılık sözleşmesi de iki tarafa tam borç yükleyen bir sözleşmedir. Dolayısıyla, bu sözleşme de borç sözleşmelerinin kurulmasına ilişkin hükümlere göre kurulur.

Sözleşmenin her iki tarafı da borç altına girdiği için fiil ehliyetine sahip olmaları gerekir. Nihayet tarafların her ikisinin de irade beyanları sözleşmenin esaslı unsurları üzerinde birbirine uygun olmalı, böylece taraflar arasında anlaşma meydana gelmiş bulunmalıdır.

Pazarlamacılık sözleşmesi yazılı şekle tabi tutulmamıştır. Bununla birlikte, TBK. m. 449’da, bu sözleşmenin, sözleşmenin süresini, sona ermesini, pazarlamacının yetkilerini, ücret ve masrafların nasıl ödeneceğini, taraflardan birinin yerleşim yeri yabancı ülkede ise uygulanacak hukukun ve yetkili mahkemenin hangisi olduğunu içermesi hükme bağlanmıştır.

Ancak, sözleşmede yer alması öngörülen bu hususlar taraflarca belirlenmemişse, kanun hükümleri ve alışılmış hizmet şartlarının uygulanacağı öngörülmüştür.

Pazarlamacının Yükümlülükleri Nelerdir?

Pazarlamacının yükümlülükleri aşağıda sayılmıştır:

Pazarlamacının Müşterileri Ziyaret Yükümlülüğü

Pazarlamacı, kendisine verilen talimata uygun olarak müşterileri ziyaret etmekle yükümlüdür. Ancak, talimata uymamasını zorunlu kılan haklı bir sebep olduğu takdirde pazarlamacı, müşterileri ziyaret etmeyebilir.

Pazarlamacının Kendisi Ve Üçüncü Kişi Hesabına İşlem Yapmama Yükümlülüğü

Pazarlamacı, yalnız işveren hesabına iş yapabilir. Bu nedenle, işverenin izni olmadıkça, pazarlamacı kendisi veya üçüncü kişiler hesabına işlem yapamaz, aracılık edemez.

Pazarlamacının Talimatta Öngörülen Fiyatlara Uyma Yükümlüğü

Pazarlamacı, talimatta öngörülen fiyat ve şartlara uymak zorundadır. Dolayısıyla, pazarlamacı işlem yapmaya yetkiliyse, talimatta öngörülen fiyatlara ve diğer işlem şartlarına uymak zorundadır; işveren razı olmadıkça, bunlarda değişiklik yapamaz.

Pazarlama Faaliyetleri İle İlgili Olarak İşverene Düzenli Bilgi Verme Yükümlülüğü

Pazarlamacı, işverene pazarlama faaliyetleri ile ilgili olarak düzenli biçimde ayrıntılı bilgi vermek zorundadır. Bu bağlamda pazarlamacı, özellikle aldığı siparişleri işverene derhal ulaştırmak ve müşteri çevresini ilgilendiren önemli olayları bildirmekle yükümlüdür.

Pazarlamacının Yetkileri Nelerdir?

Pazarlamacı, ilke olarak yalnız işlemlere aracılık etmeye yetkilidir.

Ancak, yazılı bir anlaşmayla bunun aksi de kararlaştırılabilir. Buna karşılık pazarlamacı, işlemlere aracılık etme yanında ayrıca işlem yapmaya da yetkili kılınmışsa yetkisi, bu işlerin icrası için gereken bütün olağan hukuki işlem ve fiilleri kapsar.

Pazarlamacı özel yetki verilmedikçe müşterilerden tahsilat yapamaz ve ödeme günlerini değiştiremez.

İşverenin Özel Yükümlülükleri

İşverenin özel yükümlülükleri aşağıda sayılmıştır:

Pazarlamacıya Tanınan Faaliyet Alanında Başkalarına Faaliyette Bulunma Yetkisi Tanımama Yükümlülüğü

TBK. m. 453‘e göre pazarlamacıya belirli bir pazarlama alanında veya belirli bir müşteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi verilmişse bu, ilke olarak tek pazarlamacılık yetkisi anlamına gelir ve işveren, başkalarına aynı alan veya çevrede faaliyette bulunma yetkisi veremez.

Sözleşmenin pazarlama alanı veya müşteri çevresine ilişkin hükmünün değiştirilmesini gerektiren bir sebep ortaya çıkarsa işveren, söz konusu hükmü, sözleşmede fesih bildirim süresi öngörülmüş olsa bile, bu süreye uymadan tek taraflı olarak değiştirebilir; ancak, bu durumda pazarlamacının tazminat ve hizmet sözleşmesini haklı sebeple sona erdirme hakkı saklıdır.

Ücret Ödeme Yükümlülüğü

TBK. m. 454‘ e göre işveren, pazarlamacıya sadece belirli bir miktardan veya bu miktarla birlikte komisyondan oluşan bir ücret ödemekle yükümlüdür.

Ücretin tamamının veya önemli kısmının komisyondan oluşacağına ilişkin yazılı anlaşma, kararlaştırılan komisyonun, pazarlamacının faaliyetinin uygun karşılığını oluşturması koşuluyla geçerlidir.

Komisyon Ödeme Yükümlülüğü

Belirli bir pazarlama alanı veya belirli bir müşteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi yalnız kendisine verilen pazarlamacı, kendisinin veya işverenin bu alan veya çevrede yaptığı bütün işlerde kararlaştırılmış ya da alışılmış olan komisyonun ödenmesini isteyebilir.

Belirli bir pazarlama alanı veya belirli müşteri çevresinde faaliyette bulunma yetkisi pazarlamacıyla birlikte başkalarına da verilmişse pazarlamacıya, sadece kendisinin aracılık ettiği veya bizzat yaptığı işler için komisyon ödenir.

Pazarlama Faaliyetinin Engellenmesi Halinde Ücret Ödeme Yükümlülüğü

TBK. m. 456’ya göre pazarlamacının pazarlama işlerini yürütmesi, kendi kusuru olmaksızın imkansız hale gelir ve sözleşme veya kanun gereği bu halde bile kendisine ücret ödenmesi gerekirse ücret, sabit ücrete ve komisyonun kaybı sebebiyle ödenebilecek uygun tazminata göre belirlenir.

Ancak komisyon, ücretin beşte birinden az ise, komisyon kaybı sebebiyle tazminat ödenmeyeceği yazılı olarak kararlaştırılabilir.

Harcamalar

Pazarlamacı, aynı zamanda birden fazla işveren hesabına faaliyette bulunuyorsa, aksi yazılı şekilde kararlaştırılmadıkça, her işveren, pazarlamacının harcamalarına eşit olarak katılmakla yükümlüdür.

Harcamaların tamamen veya kısmen sabit ücrete veya komisyona dahil edilmesine ilişkin anlaşmalar kesin olarak hükümsüzdür.

Pazarlamacının Hapis Hakkı

TBK. m. 458 ‘e göre pazarlamacılık ilişkisinden doğan muaccel alacaklar ile işverenin ödeme güçsüzlüğüne düşmesi durumunda, henüz muaccel olmayan alacakların güvence altına alınması için pazarlamacı, taşınırlar, kıymetli evrak ve tahsil yetkisine dayanarak müşterilerden almış olduğu paralar üzerinde hapis hakkına sahiptir.

Buna karşılık pazarlamacı, araç ve taşıma belgelerini, fiyat tarifelerini, müşterilerle ilgili kayıtlar ile diğer belgeleri alıkoyamaz.

Pazarlamacılık Sözleşmesinin Sona Ermesi

TBK. m. 459’a göre komisyon, sabit ücretin en az beşte birini oluşturuyor ve önemli mevsimlik dalgalanmalardan etkileniyorsa işveren, bir önceki mevsimin sona ermesinden beri kendisiyle çalışmaya devam eden pazarlamacının sözleşmesini, yeni mevsim sırasında iki aylık fesih süresine uyarak feshedebilir

Sözleşmenin sona ermesi halinde, pazarlamacının bizzat yaptığı veya yapılmasına aracılık ettiği bütün işlemler ile kabul ve yerine getirme zamanına bakılmaksızın, sözleşmenin sona ermesine kadar işverene iletilen bütün siparişler için komisyon ödenir.

Sözleşmenin sona ermesi halinde pazarlamacı, pazarlamacılık faaliyetinde bulunması için kendisine verilen örnek ve modelleri, fiyat tarifelerini, müşterilerle ilgili kayıtları ve diğer belgeleri işverene geri vermekle yükümlüdür.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN