Ön Öndemeli Taksitle Satış Sözleşmesi

Ön ödemeli taksitle satış, alıcının taşınır bir malın satış bedelini önceden kısım kısım ödemeyi, satıcının da bedelin tamamen ödenmesinden sonra satılanı alıcıya devretmeyi üstlendikleri satıştır.

Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi, tüketici kredisi sözleşmelerinin aksine bir tasarruf sözleşmesidir.

Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesinin en belirgin özellikleri, taşınır bir malın satış konusu olması, alıcının satış bedelini öncelikle ödeme yükümlüğü ve bu ödemenin taksitler şeklinde olmasıdır.

TBK m. 273’e göre, taksitle satışa ilişkin hükümlerden yasal temsilcinin rızasına, sözleşmenin hüküm ve sonuçlarını doğurmasına ve geri alma açıklamasına, alıcının def’ilerine, satıcının alacağının devrine, hakim tarafından sağlanan ödeme kolaylıklarına ve yetkili mahkeme ile tahkime ilişkin olanlar, ön ödemeli taksitle satışa da uygulanır.

Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesinin Şekli

Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi, yazılı şekilde yapılmadıkça geçerli olmaz. Sözleşmede aşağıdaki hususlar belirtilir:

• Tarafların ad ve yerleşim yerli,
• Satışın konusu,
• Toplam satış bedeli,
• Taksitlerin sayısı, tutarı, vadesi ve sözleşmenin süresi,
• Taksitleri kabule yetkili banka,
• Alıcıya karşı üstlenilen faiz miktarı,
• Alıcının yedi gün içinde sözleşme yapılması konusundaki irade açıklamasını geri alma hakkı,
• Alıcının sözleşmeden cayma hakkı ve bu sebeple ödeyeceği cayma parası,
• Sözleşmenin kurulduğu yer ve tarih.

Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesinde Tarafların Hak ve Borçları Nelerdir?

Ön ödemeli satıl satış sözleşmesinde tarafların hak ve borçları aşağıda sayılmıştır:

Satış Bedelinin Belirlenmesi

Sözleşmenin kurulduğu sırada toplam satış bedelinin belirlenmesi gerekir. TBK m. 268’e göre, satıcının sözleşmenin kurulduğu sırada belirlenen toplam satış bedeline ek bir bedel isteme hakkını saklı tutan bütün kayıtlar geçersizdir.

Ödenecek toplam satış bedeli sözleşmede belirlenmiş olmakla birlikte, devredilecek eşya önceden belirlenmemiş ve satıcı tarafından bu eşyayı seçme hakkı alıcıya tanınmış ise satıcı, peşin satıştaki olağan bedelleri göz önünde tutmak suretiyle alıcının yapacağı seçime tam olarak uymakla yükümlüdür.

Ödeme süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde alıcı, satılanın devrine kadar m. 269 uyarınca sözleşmeden cayarsa satıcı, bu hesap üzerindeki bütün haklarını kaybeder.

Satış Bedelinin Ödenmesi

Ödeme süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde satış bedelinin, satılanın devri anında tamamen ödenmiş olması gerekir.

Satılanın devredilmesini isteyen alıcı, hesabındaki bakiyeden, satış bedelinin en çok üçte birlik kısmını satıcı lehine serbest bırakabilir. Ancak, sözleşmenin kuruluşu sırasında buna ilişkin taahhütte bulunulamaz.

Ödemelerin Güvenceye Bağlanması

TBK m. 265’e göre, ödeme süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde alıcı, ödemeleri sözleşmede belirtilen bir bankada kendi adına açılacak gelir getiren bir tasarruf veya yatırım hesabına yatırmakla yükümlüdür.

Banka, her iki tarafın çıkarlarını gözetmek zorundadır. Açılan hesaptan her iki tarafın rızasıyla ödeme yapılabilir. Bu rıza önceden verilemez.

Alıcının Malın Devrini İsteme Hakkı

Alıcı satış bedelinin tamamını ödedikten sonra, her zaman malın kendisine devredilmesini isteyebilir. Ancak, satıcı malı başkasından sağlayarak devredecek ise alıcı, bunun için kendisine uygun bir süre tanımak zorundadır.

Satıcının malı alıcıya devredebilmesi için, taksitle satışa ilişkin koşullara uyulması gerekir.

Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesinin Süresi Ne Kadar?

Ön ödemeleri ifa borcu, beş yılın geçmesiyle sona erer.

Ödeme süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde alıcı, sekiz yıl geçtiği halde satılanın devri isteminde bulunmazsa, satıcı kendisini uyararak; üç aylık süre tanır. Alıcı bu süre içinde kayıtsız kalırsa satıcı, alıcıya sözleşmeden cayma halinde tanınan haklara sahip olur.

Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesinden Cayma Hakkı

TBK m. 269’a göre ödeme süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmelerde alıcı, malın devrine kadar her zaman sözleşmeden cayabilir.

Sözleşmeden cayma halinde alıcı tarafından ödenmesi öngörülen cayma parası, durumun özelliğine ve sözleşmenin kurulması ile cayma arasında geçen süreye bakılarak belirlenir. Ancak, bu miktar satıcının toplam alacağının yüzde ikisinden az ve yüzde beşinden fazla olamaz.

Alıcının ölmesi veya kazanç elde etmekten sürekli olarak yoksun kalması sebebiyle ön ödemeleri yapamayacak duruma düşmesi yada sözleşmenin yerine olağan şartlarla yapılacak bir taksitle satış sözleşmesinin konulmasına ilişkin önerisinin satıcı tarafından kabul edilmemesi yüzünden sözleşmeden cayılmış olursa, cayma parası istenemez.

Ön Ödemeli Taksitle Satış Sözleşmesinde Alıcının Temerrüdü

Ön ödemelerde alıcının temerrüdü halinde şartlara göre satıcı ya temerrüde düşülen ön ödemelerin ödenmesini ister ya da sözleşmeden döner.

TBK m. 271’e göre alıcı, bir veya daha çok ön ödemede temerrüde düşerse satıcı, ancak vadesi gelmiş olan ödemeleri isteyebilir.

Satıcı temerrüde düşülen ön ödemeler nedeniyle aşağıdaki halde sözleşmeden de dönebilir. Toplam alacağın en az onda birini oluşturan ve birbirini izleyen iki ön ödemenin veya toplam alacağın en az dörtte birini oluşturan bir tek ön ödemenin ya da sonuncu ön ödemenin vadesi gelmişse satıcı, ayrıca alıcıya tanıyacağı bir aylık ödeme süresinin geçmesinden sonra sözleşmeden dönme hakkına sahip olur.

Süresi bir yılı aşan sözleşmelerde satıcı, ancak cayma parasını ve alıcıya ödenmesi gereken ortalama banka mevduat faizini aşan zararlarının giderilmesini isteyebilir.

Bir yıldan daha uzun süreli sözleşmelerde temerrüde düşmüş olan alıcının malın devrini istemesi halinde satıcı, yasal anapara faizi ile birlikte, devir isteminden sonra malın değerinde oluşacak eksilmelerin giderilmesini isteyebilir.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN