Nafaka Borcunu Ödememek Suçu ve Cezası (İİK m. 344)

Nafaka borcunu ödememek suçu, İcra İflas Kanunu madde 344’te düzenlenmiştir.

Nafaka, bir kişinin mahkeme kararıyla belirlenen aylık ödemelerle geçindirmekle yükümlü olduğu kişilere verdiği mali destektir.

Türk hukuk sistemine göre, nafakalar genellikle yardım ve bakım nafakası olarak iki kategoriye ayrılır. Yardım nafakası, Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesi uyarınca düzenlenmiş olup herkesin yoksulluğa düşme riski taşıyan üstsoyu, altsoyu ve kardeşlerine nafaka ödeme yükümlülüğünü içerir.

Evlilik birliğinden kaynaklanan mali sorumluluklardan doğan bakım nafakaları genellikle nafaka olarak adlandırılır. Nafaka ile ilgili kanuni düzenlemelerin çeşitliliği ve bu düzenlemelerin bakıma muhtaç kişileri etkilediği göz önüne alındığında, kanun koyucunun nafaka ilamlarının hızlı ve etkili bir şekilde uygulanmasını amaçladığı belirtilmektedir.

İİK’nın 344. maddesi, nafaka yükümlülüğünü ihlal suçunu düzenleyerek, nafaka kararlarının gereğini yerine getirmeyen borçlunun üç aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılmasını öngörmektedir, bu da nafaka ödemelerinin etkili bir şekilde yerine getirilmesini hedeflemektedir.

Suçun Maddi Unsurları

Suçun maddi unsurları fail, mağdur, konu, fiil ve netice bakımından değerlendirilmektedir.

Nafaka Borucunu Ödememe Suçunda Fail ve Mağdur

Suçun faili, nafaka ödeme yükümlülüğü altında bulunan borçludur.

Suçun mağduru; mahkeme kararı ile lehine nafaka ödenmesi gerektiğine hükmedilen alacaklıdır.

Konu

Nafaka yükümlülüğünü ihlal suçunun konusu, bir mahkeme kararı ile nitelikleri ve miktarı belirlenmiş olan ve fakat yükümlüsü tarafından yerine getirilmeyen nafakadır.

Fiil

İcra takibine konu olan alacak bir nafaka alacağı olmalıdır ve bu nafaka alacağı bir mahkeme kararına dayanmalıdır.

Mahkeme kararı ile hükmedilen nafaka borcunu halihazırda devam ediyor olması gerekmektedir.

Nafakaya ilişkin karar icra yolu ile takibe başlanmış ve borçluya icra emri usulüne uygun tebliğ edilmiş olmalıdır.

Borçlu, icra emri kendisine tebliğ edilmiş olmasına rağmen nafaka borcunu ödememiş olması gerekmektedir.

Borçluya verilecek olan cezanın kaldırılmasını gerektiren sebepler bulunmamalıdır.

Netice

Nafaka yükümlülüğünü ihlal suçu, borçluya söz konusu nafaka ilamının gereğini yerine getirmesi için gönderilen ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir hafta geçmekle ve borçlunun bu süre zarfında bu yükümlülüğünü yerine getirmemesiyle gerçekleşecektir.

Dolayısıyla bu suç neticesiz bir suçtur. Aksi görüşte olan Yargıtay’a göre suç tarihi; şikayetin gerçekleştiği tarihten geriye doğru bir aylık nafaka alacağının muaccel olduğu tarihtir.

Suçun Manevi Unsuru

Nafaka borcunu ödememek suçu kasten işlenebilen bir suçtur.

Suçun Özel Görünüş Şekilleri

Nafaka yükümlülüğünü ihlal suçu neticesiz bir suçtur. Neticesiz suçlarda teşebbüs hükümleri ancak icrai hareketlerin bölünebilir olduğu durumlarda değerlendirilebilecektir.

Nafaka yükümlülüğünü ihlal suçu bir özgü suçtur. Dolayısıyla ancak kendisinden söz konusu nafakaya ilişkin karara uyması istenilen takip borçlusu bu suçun faili konumunda olabilecek ve suçun işlenişine katılan diğer kişiler ise TCK m. 40/2 gereği azmettiren veya yardım eden sıfatıyla sorumlu olacaklardır.

Söz konusu suçun cezası üç aya kadar tazyik hapsidir. Suçun yaptırımı hapis veya adli para cezası olmadığından bu suçta zincirleme suç veya fikri içtima hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.

Suçun Takip Usulü

Alacaklı tarafından fiilin öğrenilmesinden itibaren üç ay ve her halde bir yıl içerisinde şikayet edilmesi halinde harekete geçilir; yani şikayete bağlı bir suçtur.

Nafaka borcunu ödememek suçu, şikayete tabi bir suç olduğundan alacaklı tarafından dava takip edilmelidir. Alacaklının duruşmaya katılım sağlamaması halinde şikayet hakkı düşer.

Alacaklı tarafından yapılmış olan şikayetten vazgeçilmesi halinde mahkeme davanın düşürülmesi kararı verir.

Nafaka Borcunun Ödenmemesinin Cezası Nedir?

Nafaka ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeyen borçluya üç aya kadar tazyik hapsi verilebilmektedir.

Borçlu tarafından tazyik hapsinin uygulanmaya başlanmasının ardından nafaka ilamının gereğini yerine getirmesinin akabinde borçlu tahliye edilecektir.

Sonuç

İcra ve iflas süreçleri, karmaşıklıkları ve hukuki detayları nedeniyle uzman bir avukatla çalışmanın kritik bir öneme sahip olduğu hukuki alanlardan biridir. Bu süreçlerdeki teknik detaylar, mali sonuçlar ve hukuki düzenlemeler göz önüne alındığında, profesyonel bir rehberlik olmaksızın adım atmak risklidir.

Ayrıca, belge hazırlama, muhataba iletişim ve müzakere gibi aşamalarda avukatın uzmanlığı, sürecin düzenli ve etkili bir şekilde ilerlemesine yardımcı olur. Unutulmamalıdır ki, hukuki destek almak, güçlü bir strateji oluşturmanın ve hakların korunmasının en etkili yoludur.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Evrim ÜSTÜNDAĞ