Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması
Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması
(4483 SAYILI KANUN)
Türk Hukukunda memurlar ve kamu görevlileri hakkında görevleri sebebi ile işledikleri suçlarda savcılık makamınca soruşturma işlemlerine başlanabilmesi için yetkili organın verdiği idari nitelikte bir kararın varlığı aranarak bir anlamda hukuki bir korunma sağlanmaktadır.
Kamu Görevlilerinin Yargılanmasında Özel Usul Uygulanmasının Yasal Dayanakları Nelerdir?
Kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevleri ifa eden memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri nedeniyle işledikleri suçlar hakkında 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun uygulanır.
4483 Sayılı Kanunun Uygulanma Koşulları Nelerdir?
1- Suçun failinin kamu görevlisi olması gerekir.
2- Suçun görevden kaynaklanmış olması gerekir.
3- Suçun suçüstü halinde ağır cezayı gerektiren bir suç olmaması gerekir.
4483 Sayılı Kanunun İstisnaları Nelerdir?
1-Özel Soruşturma Usullerine Tabi Olanlar (Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanlığı Yardımcıları ve Bakanlar, TBMM Üyeleri, Yargıç ve Savcılar, Askeri Kişiler, Yükseköğretim Üst Kuruluşları Başkan ve Üyeleri ile Yükseköğretim Kurumları Yöneticileri, Kadrolu ve Sözleşmeli Öğretim Elemanları ve Bu Kuruluş ve Kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Yasasına tabi memurları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay başkan ve üyeleri, Sayıştay başkan, üye ve diğer personeli, Avukatlar, Noterler),
2- Ağır cezayı gerektiren suçüstü durumları,
3- Hâkim ve savcıların usulsüz olarak koruma tedbirlerine maruz bırakılması,
4- Adli görev ve işlere ilişkin kötüye kullanma ve ihmalleri bulunan kamu görevlileri,
5- İşkence ve Zor Kullanma Yetkisine İlişkin Sınırın Aşılması Suçları,
6- 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Yasasında Yazılı Suçlar,
7- Tanık Koruma Yasasındaki Yükümlülüklere Aykırılık,
8- Asılsız İhbar ve Şikâyet,
9- Terör Suçları.
Soruşturma İzni Nedir ve Soruşturma İzni Kim Tarafından Verilir?
Cumhuriyet Savcısı, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri nedeniyle işledikleri suçlar hakkında herhangi bir ihbar veya şikâyet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma olasılığı bulunan kanıtları toplamak dışında hiçbir işlem yapmaksızın ve hakkında ihbar veya şikâyette bulunulan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesine başvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama göndererek soruşturma izni ister.
Memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma izni vermeye yetkili kişiler şunlardır (4483 sayılı Kanun m.3) :
- İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında “kaymakam”,
- İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında “vali”,
- Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında “görev yaptıkları ilin valisi”,
- Başbakanlık ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluşlarında görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun “en üst idari amiri”,
- Bakanlar Kurulu kararı ile veya Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluşların merkez teşkilatında görevli olup, ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında “ilgili bakan veya Başbakan”,
- Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında “Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri”, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri ve yardımcıları hakkında “Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı”,
- Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında “Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri”, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri hakkında “Cumhurbaşkanı”,
- Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları; büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında “İçişleri Bakanı”,
- İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında bulundukları “ilin valisi”,
- Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde “kaymakam”, merkez ilçede “vali”.
Ön İnceleme Nedir, Kim tarafından Yapılır?
İzin vermeye yetkili merci, kamu görevlisinin görevi nedeniyle bir suç işlendiğini bizzat veya ihbar, şikâyet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiklerinde bir ön inceleme başlatır. Ön inceleme neticesinde yetkili merci 30 gün içinde gerekçesini de göstererek Soruşturma İzni Verilmesine ya da Soruşturma İzni Verilmemesine karar verir.
Soruşturma İzni Verilmesine İtiraz Edilebilir mi?
Soruşturma İzni Verilmesine ilişkin karara karşı hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren 10 gün içinde itiraz yoluna gidebilir.
Soruşturma İzni Verilmemesine İtiraz Edilebilir mi?
Soruşturma İzni verilmemesine ilişkin karara karşı Cumhuriyet Başsavcılığı veya şikâyetçiyetkili merciin kararının tebliğinden itibaren 10 gün içinde itiraz yoluna gidebilir.
İtirazı incelemeye Hangi Mahkemeler Yetkilidir?
- Genel olarak memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine itirazı incelemeye yetkili ve görevli mahkeme yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu Bölge İdare Mahkemesidir.
- Aşağıdaki memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine itirazı incelemeye yetkili ve görevli mahkeme olarak Danıştay 2. Dairesi belirlenmiştir:
- Bakanlar Kurulu kararı ile veya Başbakanlık ve bakanlıklar ile bağlı kuruluşların merkez teşkilâtında görevli olup, ortak kararla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri,
- Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri ve yardımcıları,
- Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterinin verdiği kararlar,
- Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları; büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri.
Soruşturma izni verilmesi veya verilmemesine ilişkin itirazlar, öncelikle incelenir ve en geç 3 ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.
Av. Miraç Dilara DELİASLAN & Av. Ahmet EKİN
