Lisans Sözleşmesi Nedir?

Lisans sözleşmesi, iki taraf arasında gerçekleşen bir anlaşma ile belirli bir süre ve koşullar dahilinde bir kişiye, bir markayı, patent hakkını, teknolojiyi veya ticari bilgiyi kullanma hakkını veren bir sözleşmedir.

Lisans sözleşmesiyle lisans veren, lisans alana, ödemeyi üstlendiği bir bedel karşılığında, fikri veya sınai bir hak veya maddi olmayan bir mal üzerindeki yararlanma yetkisini belirli veya belirli olmayan bir süre için kısmen ya da tamamen devretmeyi üstlenmektedir.

Lisans sözleşmelerine ilişkin düzenlemeler 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda bulunur.

Lisans sözleşmesinin tarafları lisans veren ve lisans alandır. Bunlar tüzel kişi olabilecekleri gibi, gerçek kişi de olabilirler. Tarafların birden çok kişi olmaları da mümkündür.

Lisans Sözleşmesinin Unsurları Nelerdir?

Lisans sözleşmesinin unsurları şunlardır:

• Bir haktan veya maddi olmayan bir maldan yararlanmanın devri,
• Lisans alanın lisans verene ücret-bedel ödeme unsuru.

Lisans veren lisans alana hukuken mutlak olarak korunan gayri maddi bir mal üzerindeki haktan veya fiilen korunan maddi olmayan bir maldan yaralanmayı belirli bir süre devretmek zorundadır. Mutlak korunan hak, fikri veya sınai haktır.

Lisans sözleşmesi, karşılıklı dolayısıyla ivazlı bir sözleşmedir. Bu nedenle, lisans alanın da lisans verene karşı edim olarak bir ücret ödemesi gerekir.

Lisans Sözleşmesinin Konusu Nedir?

Lisans sözleşmesi, fikri veya sınai haklar ya da maddi olmayan mallar üzerinde kurulur. Dolayısıyla, lisans sözleşmesinin konusu hukuken mutlak olarak korunan fikri ve sınai haklarla fiilen korunan maddi olmayan mallardır.

Sınai haklara, patent hakkı, marka hakkı, endüstriyel tasarım hakkı, fikri haklara da fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar gibi mutlak haklar misal gösterilebilir. Bilgisayar yazılım programları da fikri haklar çerçevesinde korunan değerler olup lisans sözleşmesinin konusunu oluşturabilirler.

Maddi olmayan mallar ise, Know-how, üretim, iş ve işletme sırları, veri bankası, henüz tescil edilmemiş buluşlar gibi fiilen korunan değerlerdir.

Lisans Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Nedir?

Lisans sözleşmesi, ilke olarak kendine özgü, isimsiz bir sözleşmedir.

Lisans sözleşmesinin bazen karma bir sözleşme olarak nitelendirilmesi de mümkündür. Lisans sözleşmesi, isimli sözleşmelerden adi kira, özellikle ürün kirası, satış, vekalet ve adi ortaklık sözleşmelerinin unsurlarını içerir.

Lisans Sözleşmesinin Özellikleri Nelerdir?

İlke olarak edim ve karşı edim içeren lisans sözleşmesi, tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Uygulamada daha çok bu tür lisans sözleşmelerine raslanmaktadır; ancak istisnai de olsa, eksik iki tarafa borç yükleyen lisans sözleşmeleri de vardır.

Lisans sözleşmesi, ilke olarak lisans alanın üstlendiği bir ücret karşılığında yapıldığı için ivazlı bir sözleşmedir. Ancak, bedel bu sözleşmenin zorunlu bir unsuru değildir.

Lisans sözleşmesi, rızai bir sözleşmedir. Dolayısıyla, tarafların karşılıklı irade beyanlarının sözleşmenin esaslı noktaları hakkında birbirine uygun olması halinde bu sözleşme kurulmuş olur.

Lisans sözleşmesi ilke olarak sürekli borç doğuran bir sözleşmedir.

Lisans Sözleşmesinin Tabi Olduğu Şekil

Lisans sözleşmesinin geçerliliği herhangi bir şekil şartına bağlı değildir. Dolayısıyla taraflar bu sözleşmeyi diledikleri şekilde yapabilirler.

Uygulamada lisans sözleşmesi daha çok yazılı veya noter kanalıyla resmi şekilde yapılmaktadır.

Lisans Sözleşmenin Çeşitleri Nelerdir?

Lisans sözleşmesi, konusuna göre, özel kanunlarla korunan maddi olmayan hakları veya maddi olmayan malları konu edinmesine göre üçe ayrılır.

Özel kanunlarla korunan maddi olmayan mallar üzerindeki hakları konu edinen lisans sözleşmesi; patent lisans sözleşmesi. marka lisans sözleşmesi, tasarım lisans sözleşmesi, sanat eseri lisans sözleşmesi gibi sözleşmelerdir.

Maddi olmayan mallar konu edinen lisans sözleşmeleri ise, Know-how lisans sözleşmesi, üretim ve işletme sırları lisans sözleşmesidir.

Lisans Sözleşmesinin Meydana Getirdiği Etkiye Göre Çeşitleri

Lisans sözleşmesi, meydana getirdiği etki alanına görede münhasır lisans sözleşmesi, basit lisans sözleşmesi ve tek lisans sözleşmesi olmak üzere üçe ayrılır.

Basit Lisans Sözleşmesi Nedir?

Basit lisans sözleşmesinde lisans veren sözleşme konusu sınai veya fikri hak ya da maddi olmayan mal üzerinde yalnız lisans alana değil, başkalarına da yararlanma hakkı verebilir; hatta bu haktan kendisi de yararlanabilir.

Münhasir Lisans Sözleşmesi Nedir?

Lisans konusu hak veya maddi olmayan mal üzerindeki yararlanma hakkını yalnız lisans alana devir borcunu içeren sözleşmeye, münhasır lisans sözleşmesi denir.

Bu tür lisans sözleşmesinde lisans konusu hak ve mal üzerinde üçüncü bir kişinin, hatta lisans verenin de yararlanma hakkı yoktur.

Tek Lisans Sözleşmesi Nedir?

Tek lisans sözleşmesi, münhasır lisans sözleşmesi ile basit lisans sözleşmesi arasında yer almaktadır.

Tek lisans sözleşmesinde lisans veren kullanma hakkını yalnız tek bir lisans alana verir, üçüncü kişilere bu hak verilmez. Lisans veren sözleşme konusu hak ve malı kullanma hakkını kendisi için de saklı tutabilir.

Lisans Verenin Borçları Nelerdir?

Lisans verenin borçları aşağıda sayılmıştır:

• Lisans verenin, lisans alana lisans konusu hak veya mal üzerinde sözleşmede kararlaştırılan yararlanmayı sağlama ve sözleşme süresince de bu durumda bulundurma borcu,
• Lisans verenin, lisans konusu mutlak hakkı (sınai veya fikri hakkı) veya maddi olmayan malı, ilgili sicile veya yere tescil ettirme ya da tevdi etme, bunun için gerekli harç ve ücretleri ödeme borcu,
• Lisans verenin zapttan ve ayıptan sorumluluğu.

Lisans Alanın Borçları Nelerdir?

Lisans alanın borçları aşağıda sayılmıştır:

• Lisans alanın lisans bedelini ödeme borcu,
• Lisans konusu hak ve malın varlığını tehlikeye sokacak her türlü davranıştan kaçınma borcu,
• Lisans alanın lisans konusu hak ve malı, üçüncü kişilerin müdahalelerine karşı koruma borcu.

Lisans Sözleşmesinin Sona Ermesi

Lisans sözleşmesi sürekli borç doğuran her sözleşme gibi ya olağan sebeplerle ya da olağanüstü sebeplerle sona erer.

Lisans Sözleşmesinin Olağan Sebeplerle Sona Ermesi

Taraflar sözleşmede bir süre belirlemişlerse lisans sözleşmesi bu sürenin dolmasıyla, herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erer. Belirli sürenin sona ermesine rağmen taraflar sözleşmeyi örtülü olarak sürdürüyorlarsa, sözleşme belirsiz süreli bir sözleşme olarak varlığını devam ettirir.

Lisans hakkının şeklen korunmasının sona ermesiyle de sözleşme ortadan kalkabilir. Aynı şekilde, süresiz ve gerçek olmayan bir lisans sözleşmesi, lisans verenin ya da lisans alanın maddi olmayan mal üzerindeki fiili tekelinin ortadan kalkmasıyla da sona erer.

Lisans sözleşmesi belirsiz süreli ise, olağan fesih yoluyla da sona erdirilebilir.

Lisans Sözleşmesinin Olağanüstü Sebeplerle Sona Ermesi

Önemli ve haklı bir sebebin varlığı halinde lisans sözleşmesi olağanüstü fesih yoluyla sona erdirililibilir. Burada Türk Borçlar Kanunu’nun 639. Maddesi esas alınabilir.

Dürüstlük kurallarına göre sözleşmenin devamını taraflardan biri için çekilmez hale getiren her olay önemli sebep sayılır. Önemli olayın mevcut olup olmadığına hakim karar verir.

Borç ilişkisinin varlık ve devamı yönünden tarafların kişilik unsurlarının önem taşıdığı hallerde, taraflardan birinin ölmesi veya fiil ehliyetini kaybetmesi ile de sözleşme sona erer.

Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN