Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (KYOK) Ne Demek?
Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, Cumhuriyet savcısının adliyeye intikal eden olayın kamu adına kovuşturulmasını gerektirecek bir yönünün olmadığını açıklayan kararıdır.
Kovuşturmaya yer olmadığına dair karara takipsizlik kararı da denmektedir.
Cumhuriyet savcısı, soruşturma evresi sonunda, kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak kanıt elde edilememesi veya kovuşturma olanağının bulunmaması durumlarında kovuşturmaya yer olmadığına karar verir.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Ne Zaman Verilir?
Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilebilecek durumlar aşağıda sayılmışıtır:
Yeterli Şüphe Oluştururacak Kanıt Elde Edilmemesi
Soruşturma evresi sonunda toplanan kanıtlar, suçun islendiği hususunda yeterli Şüphe oluşturuyorsa Cumhuriyet savcısı bir iddianame düzenler. (CMK m. 170/2)
Eğer eldeki delillere göre yeterli şüphe oluşmamışsa Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, aranan şüphenin kuvvetli değil, yeterli şüphe olduğudur.
Yeterli şüphe oluşturacak kanıt elde edilememesi genellikle üç biçimde olur:
- Soruşturulan olayın gerçekleştiği hususunda dava açmaya yeterli delil yoksa ya da olayın hiç gerçekleşmediği, şikâyetçi tarafından uydurulduğu veya doğru olmayan kanıtlar ortaya konmaya çalışıldığı anlaşılmışsa,
- Ortada bir suç (olay) olmasına karşın, şüphelinin bu suçun faili olmadığı açıkça belliyse ya da faili olduğu hususunda dava açmak için yeterli şüphe elde edilememişse,
- Sözde veya işlenemez suç durumunda.
Kovuşturma Olanağın Bulunmaması
Fail hakkında kovuşturma olanağı yoksa kovuşturma evresine geçilmesi de mümkün olmayacağından Cumhuriyet savcısı tarafından kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilmesi gerekir.
Kovuşturma olanağının bulunmamasına şunlar örnek verilebilir:
- Şikâyet yokluğu,
- Yaş küçüklüğü,
- Zamanaşımı süresinin dolması,
- Suçun affa uğraması,
- Şüphelinin ölümü,
Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanmasını Gerektiren Koşulların ya da Kişisel Cezasızlık Nedeninin Varlığı
Cezayı kaldıran kişisel neden olarak etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanmasını gerektiren koşulların ya da kişisel cezasızlık nedeninin varlığı durumunda, Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı verebilir.
Ancak Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararı vermek zorunda değildir.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması gereken her durumda değil, yalnızca cezanın kaldırılmasını gerektiren etkin pişmanlık durumlarında kovuşturmaya yer olmadığı karan verilebileceğidir.
Ek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar (Ek KYOK) Ne Demek?
Soruşturma kapsamında bir kısım eylemlerin dava açılmasını gerektirecek nitelikte olmadığı, bir kısım eylemlerin ise kamu davası açılmasını gerektirdiği anlaşıldığında, aynı soruşturma evrakı üzerinden dava açılmasını gerektirmeyen eylemlerle ilgili olarak Cumhuriyet savcısının soruşturmayı sonuçlandıran kararına, kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin ek karar ya da ek takipsizlik kararı denir.
Soruşturma evrakının içinde iddianame düzenlenen suç ve şüphelilerden başka. dava açmaya yeterli kanıt görülmeyen suç ve şüpheliler varsa, onlar hakkında ek kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararının Sonuçları
Kovuşturmaya yer olmadığı kararı, suçtan zarar gören ile önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir.Suçtan zarar gören, şikâyetten vazgeçmişse tebliğe gerek yoktur.
Ayrıca, bu karar her şüpheliye değil, yalnızca önceden ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir. Kararda itiraz hakkı, süresi ve mercii gösterilir.
Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verildikten sonra kamu davasının açılması için yeterli şüphe oluşturacak yeni kanıt elde edilmedikçe ve bu hususta Sulh Ceza Hakimliğince bir karar verilmedikçe, aynı eylemden dolayı kamu davası açılamaz.
Kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiğinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kesinleşmiş kararıyla saptanması veya bu karar aleyhine Avrupa İnsan Haklan Mahkemesine yapılan başvuru hakkında dostane çözüm ya da tek taraflı deklarasyon sonucunda düşme kararı verilmesi üzerine, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde istemde bulunulması durumunda yeniden soruşturma açılır.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararına İtiraz
Kamu davası açılması için gerekli koşullar bulunmasına rağmen. Cumhuriyet savcısı iddianame düzenleyerek kamu davası açılması için mahkemeye vermezse ilgililer bu karara karşı itiraz edebilir.
İtiraz yetkisi suçtan zarar görene aittir.
İtiraz. 15 gün içinde yapılabilir. Süre, kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren başlar.
İtirazı kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı Ağır Ceza Mahkemesinin bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliği karara bağlar. Bununla birlikte, itirazları tüm Sulh Ceza Hakimliklerin değil, kararı veren Cumhuriyet savcısının yargı çevresinde görev yaptığı Ağır Ceza Mahkemesinin bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hakimliğinin inceleyeceğine dikkat etmek gerekir.
İtiraz dilekçesinde, kamu davasının açılmasını gerektirebilecek olaylar ve deliller belirtilir.
Sulh Ceza Hakimliği, kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle o yer Cumhuriyet başsavcılığından istemde bulunabilir; kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmazsa, istemi gerekçeli olarak reddeder; itiraz edeni giderlere mahkûm eder ve dosyayı Cumhuriyet savcısına gönderir.
Sulh Ceza Hakimliği İtiraz Sonrasında Ne Kararı Verir?
Sulh ceza yargıçlığı itiraz incelemesi sonucunda aşağıdaki kararlardan birini verebilir:
- Sulh Ceza Hakimliği, kararını vermek için soruşturmanın genişletilmesine gerek görür ise bu hususu açıkça belirtmek suretiyle o yer Cumhuriyet Başsavcılığından istemde bulunabilir.
- Sulh Ceza Hakimliği, kamu davasının açılması için yeterli nedenler bulunmazsa, istemi gerekçeli olarak reddeder.
- Sulh Ceza Hakimliği istemi yerinde bulursa, kovuşturmaya yer olmadığı kararını kaldırır.
Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN
