Koruma Tedbiri Olarak Gözaltına Alma
Gözaltına alma, CMK m. 91’de düzenlenmiştir.
Gözaltına alma, suç şüphesi altında olan kişilerin, henüz bir hakim kararı olmaksızın özgürlüklerinin kısıtlanmasıdır. Gözaltına alma, sadece soruşturmanın tamamlanması için zorunlu olan ve kanunda belirlenen sürelerde yapılabilir.
Gözaltına alınan kişi, en yakın hakim veya mahkemeye gönderilmelidir. Gözaltına alınan kişiye, avukatla görüşme, yakınlarına haber verme, sağlık kontrolünden geçirilme gibi yasal hakları derhal bildirilmelidir.
Gözaltına alma işlemi, Cumhuriyet savcısı tarafından verilen bir karara dayanmalıdır. Gözaltına alma kararı ancak soruşturma için zorunlu olması ve kişinin suç işlemiş olacağına dair şüphenin bulunması halinde verilir.
Gözaltı Kararını Vermeye Yetkili Merci
Gözaltı kararı vermeye Cumhuriyet savcısı yetkilidir. Cumhuriyet savcısı kolluk birimlerine yazılı olarak gözaltı emri verir.
Bununla birlikte gecikmesinde sakınca bulunan hallerde emri sonrasında yazılı hale getirmek üzere sözlü olarak da verebilir.
Gözaltı Süresi
Gözaltına alınan kişinin, gözaltı kararına ve gözaltı süresinin uzatılmasına itiraz hakkı vardır. Gözaltı süresi toplu suçlar ve bireysel suçlarda farklılık arz etmektedir.
Bireysel Suçlarda Gözaltı Süresi
Gözaltı süresi, şüphelinin yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç, yakalama anından itibaren 24 saati geçemez. Hâkim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre 12 saatten fazla olamaz. Yani bireysel suçlarda göz altı süresi yolda geçecek süre ile birlikte 36 saatten fazla olamayacaktır.
Toplu Suçlarda Gözaltı
Toplu suç, aralarında iştirak iradesi bulunmasa da üç veya daha fazla kişi tarafından işlenen suçtur. Toplu olarak işlenen suçlarda, Cumhuriyet savcısı 24 saat olan gözaltı süresini, her defasında bir günü geçmemek üzere, üç gün süreyle uzatılmasına karar verebilir.
Toplu suçlarda 24 saatlik gözaltı süresi, 3 kez ek gözaltı kararı verilerek şüpheli hakkında maksimum toplam 4 gün gözaltına alma işlemi uygulanabilmektedir.
Gözaltı Kararına veya Gözaltı Süresinin Uzatılmasına İtiraz
Gözaltına alınan kişinin, gözaltı kararına ve gözaltı süresinin uzatılmasına itiraz hakkı vardır. Gözaltı kararına itiraz edebilecek kişiler şunlardır:
- Şüpheli,
- Şüphelinin müdafii,
- Şüphelinin kanunî temsilcisi,
- Şüphelinin eşi,
- Şüphelinin birinci veya ikinci derecede kan hısımları
Karara karşı itiraz sulh ceza hakimliğine yapılır. Sulh ceza hakimi, itirazı evrak üzerinden inceler ve en geç 24 saat içerisinde karar verir.
Gözaltındaki Şüphelilerin Hakları
Gözaltındaki şüpheli aşağıda sayılan haklardan faydalanabilir:
- Yakınlarını arama-haber verilmesini isteme hakkı,
- Avukatın hukuksal yardımından yararlanma hakkı,
- Hak ve isnat edilen suç hakkında bilgilendirilme,
- Doktor tarafından muayene edilme hakkı,
- Susma hakkı,
- Gözaltı işlemine karşı itiraz etme hakkı,
Gözaltının Sonuçları
Yakalanan kişinin kaçmasını, kendisine veya başkasına zarar vermesini önlemek amacıyla kaba üst araması yapılarak silah ve benzeri unsurlardan arındırılır. Yakalama sırasında suçun iz, emare, eser ve kanıtlarının yok edilmesini veya bozulmasını önleyecek tedbirler alınır.
Yakalanan veya tutuklanarak nakledilen kişilere kelepçe takılması kural olarak yasaktır. İki durumda kelepçe takılabilir:
- Yakalanan kişinin kaçacağına ilişkin belirtilerin bulunması
- Yakalanan kişinin kendisine veya başkasına zarar verme tehlikesinin bulunduğuna ilişkin belirtilerin bulunması
Kolluk, yakalanan kişiye yasal haklarını derhal bildirir. Yakalanan kişiye hakları derhal bildirilir.
Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.
Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN
