Kıdem Tazminatı Nedir? Koşulları Nelerdir?
Kıdem tazminatı, işverence işçisine belli koşulların sağlanması halinde işyerinde çalıştığı süre boyunca kazandığı kıdeminin karşılığı olarak ödenen tazminattır.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları
Bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için belirli şartları karşılamış olması gerekir. Bu şartlar aşağıda sayılmıştır:
Kıdem Koşulu
İşçi, kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için işyerinde en az 1 yıldır çalışıyor olması gerekir.
Kıdem süresinin başlangıcı kural olarak işçinin işe fiilen başladığı, sonu ise sözleşmesinin sona erdiği tarihtir. İşçinin deneme süresi içindeki çalışması, yıllık izin süresi, tatil günleri, çalışma süresinden sayılan haller, mazeret izinleri gibi haller kıdem tazminatı hesabında süreye dâhil edilirler.
Kıdem süresinin hesabında bazı durumlar özel olarak düzenlenmiştir. Bunlar:
- İşçilerin kıdemleri, iş sözleşmelerinin devam etmiş veya çeşitli nedenlerle yeniden imzalanmış olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır.
- İşyerlerinin devir veya intikali veya herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki iş sözleşmeleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır. Devir halinde iki işveren de müteselsil sorumludur.
- Grev ve lokavt süreleri kıdem hesabında dikkate alınmaz.
İş Sözleşmesinin Kanun’da Öngörülen Nedenlerden Biri İle Sona Ermesi
İş sözleşmesinin işçi tarafından İş Kanunu 24. maddesinde belirtilen haklı nedenlerle sona erdirilmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. 1 yıllık kıdem koşulu sağlanmışsa, belirli süreli iş sözleşmelerinin de işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesi halinde işçi kıdeme hak kazanır.
İş sözleşmesi işçinin iradesiyle herhangi bir haklı neden olmaksızın feshedilirse, işçi kural olarak kıdem tazminatına hak kazanamaz. Haklı bir neden olmaksızın işçi tarafından feshedilen sözleşme aşağıdaki durumların varlığı halinde işçi yine de kıdem tazminata hak kazanır:
- İşçi, muvazzaf askerlik görevi nedeniyle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
- İşçi, Kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik ya da malullük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
- İşçi, emeklilik yaşı gelmese bile, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresinin ve prim ödeme gün sayısının tamamlanması nedeniyle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
- Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde kendi arzusu ile iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
- Sendika yöneticiliği nedeniyle hak kazanır.
İş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi halinde işçi kural olarak kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Bu kuralın tek istisnası; iş sözleşmesinin işveren tarafından ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlar nedeniyle feshedilmesidir. Fesih olmaksızın kıdem tazminatına hak kazanılan durum işçinin ölümü halidir. İşçi öldüğü zaman kıdem tazminatı kanuni mirasçılarına ödenmek zorundadır.
Kıdem Tazminatının Miktarı
İşverence, işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Kıdem tazminatının hesaplanması, işçinin son ücreti üzerinden yapılır.
Kıdem Tazminatı Alacaklarında Zamanaşımı ve Faiz
Kıdem tazminatı alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır. Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi nedeniyle açılacak davanın sonunda hâkim gecikme süresi için, mevduata uygulanan en yüksek faiz ödenmesine hükmeder.
