Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu

Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yolu

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu elinde kambiyo senedi bulunan alacaklıların başvurabileceği bir ilamsız icra yoludur. Kambiyo senetleri bono, poliçe ve çektir. Kambiyo senedinden kaynaklı bir alacağı bulunan kişi isterse genel haciz yoluyla da takip yapabilir; kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna başvurmak zorunda değildir.

Kambiyo senetlerine bağlı olan alacak rehinle güvence altına alınmış olsa bile rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapılmadan, doğrudan kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibi yapılabilir.

Genel haciz yoluyla takip ve kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte ödeme emrinin kesinleşmesine kadar olan aşamalarda farklılıklar vardır ancak takibin kesinleşmesinden sonraki aşamalar aynıdır.

A. Takip Talebi

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte takip talebinin içeriği genel haciz yolundaki gibidir yalnız ek olarak takibe konu kambiyo senedinin türü, tarihi ve numarasının yazılması gerekmektedir.

Kambiyo senetlerine dayanan borçlar aranacak borçlardandır. Bu nedenle alacaklının yerleşim yerinde kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takip yapılamaz; borçlunun yerleşim yeri icra daireleri yetkilidir.

Kambiyo senedine alacaklı senedin yetkili hamilidir. Ciro yapılmamışsa yetkili hamil lehtardır.

Kambiyo senedinde borçlu, poliçede poliçeyi kabul eden muhatap, düzenleyen (keşideci), cirantalar, bunlar lehine aval verenler, araya girme suretiyle kabul edenler ve bunların yetkisiz temsilcileri; bonoda düzenleyen, cirantalar, bunlar lehine aval verenler ve bunların yetkisiz temsilcileri; çekte düzenleyen, cirantalar, bunlar lehine aval verenler ve bunların yetkisiz temsilcileridir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte kambiyo senedinin aslının ve borçlu sayısı kadar onaylı örneğinin takip talebine eklenmesi zorunludur. Eğer takip konusu bir çekse ve çek bankaya ibraz edilmiş ve  kısmen ödenmişse banka tarafından çekin ön ve arka yüzünün onaylı bir sureti hamile verilir, çek hamili bu fotokopi ile takip yapabilir.

Takip elektronik ortamda açılmışsa senet sisteme aktarılmış olsa bile en geç üç gün içinde kambiyo senedinin asılının yetkili icra dairesine teslim edilmesi gerekmektedir; aksi takdirde ödeme emri düzenlenmez.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibi yapmak isteyen alacaklı, senedin aslı ile birlikte ödememe protestosu çekmesi gereken hallerde protestoyu da takip talebine eklemek zorundadır. Protesto takip talebine eklenmemişse ve daha sonra yargılama sırasında da sunulamamışsa icra mahkemesi re’sen takibin iptaline karar verir.

Takip talebi ile kambiyo senedini ve varsa protesto evrakını alan icra müdürü takip talebinin unsurlarının tam olup olmadığını, senedin kambiyo senedi olup olmadığını, talepte bulunan kişinin bu yola başvurma hakkının olup olmadığını ve senedin vadesinin gelip gelmediğini incelemek zorundadır.

B. Ödeme Emri

Takip talebini ve kambiyo senedini inceleyen icra müdürü, senedin kambiyo senedi olduğunu ve vadesinin geldiğini görürse borçluya hemen kambiyo senedinin bir sureti ile beraber ödeme emri gönderir.

Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda ödeme emrinin unsurları genel haciz yolundan farklıdır. Ödeme emrinin unsurları:

• Alacaklının veya vekilinin banka hesap numarası hariç takip talebindeki kayıtlar,
• Borcun ve takip masraflarının on gün içinde ödeme emrinde yazılı olan icra dairesinin banka hesabına ödenmesi ihtarı,
• Takibin dayanağı kambiyo senedi değilse borçlunun beş gün içinde icra mahkemesine şikayet yoluna gitmesi gerektiği,
• Borçlu, kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığı iddiasında ise beş gün içinde dilekçe ile icra mahkemesinde imzaya itiraz etmesi gerektiği aksi takdirde imzanın ona ait sayılacağı, imzayı haksız yere inkar ederse alacağın yüze onu oranında para cezasına mahkum edileceği, icra mahkemesinden itirazın kabulüne dair karar getirmezse takibe devam edileceği ve inkar tazminatına mahkum edileceği ihtarı,
• Borçlu, borçlu olmadığı veya borcun itfa edildiği veya ertelendiği veya alacağın zamanaşımına uğradığı veya icra dairesinin yetkisine itiraz etmek istiyorsa bunu beş gün içinde dilekçe ile icra mahkemesine bildirmesi ve icra mahkemesinden itirazın kabulü ile ilgili karar getirmezse takibe devam edileceği ihtarı,
• İtiraz edilmediği ve borcun ödenmediği takdirde on gün içinde, itiraz edilmiş ve reddedilmişse üç gün içinde mal beyanında bulunması ve bulunmazsa hapisle tazyik edileceği, gerçeğe aykırı beyanda bulunursa hapis cezasına mahkum edileceği ihtarı,
• Borçlu ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde itiraz etmezse on günlük ödeme süresi içinde borcu ödemek zorunda olduğu aksi takdirde itiraz edilmemişse alacaklının talebi ile mallarının haczedilebileceği ihtarı.

1. Ödeme Emrine İtiraz

Ödeme emrine itiraz etmek isteyen borçlu, tebliğden itibaren beş gün içinde bir dilekçe ile itiraz etmelidir. Borçlu imzaya ya da borca itiraz edebilir.

Borçlunun takibe konu olan kambiyo senedindeki imzanın kendisine ait olmadığını iddia etmesi imzaya itirazdır. Borçlu kambiyo senedindeki imzayı inkar ediyorsa ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde açıkça bir dilekçe ile icra mahkemesinde imzaya itiraz etmek zorundadır aksi takdirde senet üzerindeki imza borçluya ait sayılır.

İmzaya itiraz ile sadece satışı durdurur, diğer icra takip işlemleri yapılmaya devam eder.

İcra mahkemesi imzanın borçluya ait olmadığı kanısına varırsa itirazın kabulüne karar verir ve takip durur. Bu halde alacaklı genel hükümlere göre dava açabilir.

İcra mahkemesi, itirazın kabulüne karar verirse ve alacaklı senedi takibe koymakta kötüniyetli veya ağır kusurlu ise; alacaklıyı takip konusu alacağın yüzde yirmisinden az olmamak üzere tazminata ve alacağın yüzde onu oranında para cezasına mahkum eder. Alacaklı genel mahkemede dava açarsa dava sonuçlanıncaya kadar para cezasının tahsili ertelenir; alacaklı bu davayı kazanırsa para cezası kalkar.

İcra mahkemesi kambiyo senedi üzerindeki imzanın borçluya ait olduğuna karar verirse ve itiraz ile takip durmuşsa; itirazın reddi ile birlikte borçlu takip konusu alacağın yüzde yirmisinden az olmamak üzere inkar tazminatına ve alacağın yüzde onu oranında para cezasına mahkum edilir. Borçlu menfi tespit veya istirdat davası açarsa tazminatın tahsili dava sonuçlanıncaya kadar ertelenir; borçlu bu davayı kazanırsa aleyhine hükmedilen tazminat kalkar.

İmzaya itiraz dışında kalan tüm itirazlar borca itirazdır.

Borçlu ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde bir dilekçe ile icra mahkemesinde borca itiraz edebilir. Borca itiraz takibi durdurmaz; yalnızca satışı durdurur. Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte itirazın geçici ve kesin kaldırılması ile borçtan kurtulma davası yoktur.

Borca itiraz takibi durdurmadığı için alacaklı ödeme emrinin tebliğinden itibaren on gün geçtikten sonra borçlunun mallarının haczedilmesini isteyebilir ancak haczedilen malların satışını isteyemez. Mallarının haczedilmesini önlemek isteyen borçlunun icra mahkemesinden itirazının kabul edildiğine dair karar getirmesi gerekmektedir.

Borca itiraz incelemesi duruşmalı olarak yapılır. İcra mahkemesi borçlunun itiraz dilekçesinde ek olarak verdiği belgelerden borcun itfa edildiği, ertelendiği veya senet metinden alacağın zamanaşımına uğradığı veya borçlunun borçlu olmadığı ya da icra dairesinin yetkisiz olduğuna kanaat getirirse duruşmadan önce icra takibinin geçici, olarak durdurulmasına karar verebilir. Bu karar ihtiyati tedbir niteliğindedir ve esasın incelenmesine engel olmaz. Geçici durdurma kararı esas incelemesi bitinceye kadar devam eder. İcra mahkemesi borçlunun itirazının reddine karar verirse alacaklı kararın kesinleşmesini beklemeden haciz talep edebilir.

Borçlu itiraz dilekçesinde gösterdiği sebeplerle bağlıdır ancak ilk duruşmada senet metninden anlaşılabilen itiraz sebeplerini ileri sürebilir.

İlk duruşmada zamanaşımını ileri sürmeyen borçlu daha sonra alacaklının muvafakati olmadıkça borcun zamanaşımına uğradığını söyleyemez.

İcra mahkemesi itiraz sebeplerinin incelenmesi için tarafları en geç otuz gün içinde duruşmaya çağırır. Yetki itirazı taraflar duruşmaya gelmese bile karara bağlanır.

Alacaklı veya vekili duruşmaya gelmezlerse icra takibinin geçici olarak durdurulmasına karar verilir. Alacaklı bu karardan itibaren altı ay içinde borçlunun ibraz ettiği belge altındaki imzanın kendisine ait olmadığını ispat ederse icra mahkemesi takibin devamına karar verir.

Alacaklı borçlunun ibraz ettiği belgenin altındaki imzayı inkar eder ve icra mahkemesi inceleme sonunda imzanın alacaklıya ait olduğuna kanaat getirirse; borçlunun itirazının kabulüne karar verirken alacaklıyı belge bedelinin yüzde onu oranında para cezasına mahkum eder.

İcra mahkemesi inceleme sonucunda borçlunun itirazını haklı bulursa itirazın kabulüne karar verir ve takip durur; karar kesinleşince de takip iptal edilir.

İcra mahkemesi, itirazın kabulüne karar verirse ve alacaklı kötüniyetli veya ağır kusurlu ise alacaklıyı takip konusu alacağın yüzde yirmisinden az olmamak üzere; takip geçici olarak durdurulmuşsa ve borçlunun itirazının reddine karar verilmişse borçlu, alacaklının talebi ile takibe konu alacağın yüzde yirmisinden az olmamak üzere tazminata mahkum edilir. Borçlu menfi tespit veya istirdat davası açarsa ya da alacaklı genel mahkemede dava açarsa tazminatın tahsili dava sonuçlanıncaya kadar ertelenir ve davayı kazanan tarafın aleyhine yükletilen tazminat kalkar.

Borçlunun itirazının reddine karar verilmesine karşı kanun yoluna gidilmesi icra takibini durdurmaz ancak borçlu alacağın tamamı için teminat göstererek takibi durdurabilir.

2. Ödeme Emrine Karşı Şikayet

Borçlu alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapma hakkının olmadığını iddia ediyorsa ödeme emrinin tebliğinden itibaren beş gün içinde icra mahkemesinde şikayet yoluna başvurabilir. İcra takibi şikayet ile kendiliğinden durmaz ancak icra mahkemesi şikayet üzerine takibin durmasına karar verebilir.

İcra mahkemesi süresinde ve usulüne göre yapılan şikayet veya itiraz nedeniyle kendisine gelen işlerde takibe konu kambiyo senedinin kambiyo senedi niteliğinde olup olmadığını ve alacaklının kambiyo senetlerine özgü haciz yoluna başvurma hakkının olup olmadığını kendiliğinden inceleyebilir ve takibi iptal edebilir.

C. Ödeme Emrinin Kesinleşmesi Ve Sonrası

Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte ödeme emrinin kesinleşmesinden sonraki aşamalar genel haciz yoluyla aynıdır.