İş Sağlığı ve Güvenliği
İş sağlığı ve güvenliği, çalışanların işlerinden, çalışma koşullarından ve kullanılan araç gereçlerden doğabilecek tehlikelere karşı yaşamının ve sağlığının korunması ve çalışanların sağlıklı ve güvenli çalışabileceği ortamın sağlanmasıdır. Bu alandaki temel kanun 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’dur.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun Uygulama Alanı
Bu Kanun, kamu ve özel sektöre ait tüm işyerlerine ve çalışanlarına uygulanır. Ancak, aşağıdaki faaliyetler ve kişiler kapsam dışıdır:
- Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Millî İstihbarat Teşkilatı faaliyetleri,
- Afet ve acil durum müdahale faaliyetleri,
- Ev hizmetleri,
- Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretenler,
- Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında yapılan işyurdu faaliyetleri.
İşverenin Yükümlülükleri
İş Sağlığı ve Güvenliği madde 77’ye göre işverenler;
- İş sağlığı ve güvenliği için gerekli önlemleri almak ve araç-gereçleri sağlamak,
- İşçilerin bu önlemlere uyup uymadığını denetlemek,
- İşçileri mesleki riskler, alınacak tedbirler ve yasal haklar konusunda bilgilendirmek,
- Gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek zorundadır.
Eğitimlerin usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca düzenlenecek yönetmeliklerle belirlenir. İşverenler, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını en geç iki iş günü içinde ilgili bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Bu hükümler işyerindeki çıraklar ve stajyerler için de geçerlidir.
İş Sağlığını ve Güvenliğini Sağlama Yükümlülüğü
İşveren, çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlamak için:
- Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim verilmesi ve gerekli tedbirlerin alınması,
- İşyeri sağlık ve güvenlik tedbirlerinin denetlenmesi,
- Risk değerlendirmesi yapılması,
- Çalışanların işe uygunluğunun göz önüne alınması,
- Çalışanların hayati tehlike bulunan yerlere girmesinin engellenmesi için tedbirler almalıdır.
Denetim Yapma Yükümlülüğü
İşveren, işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukları giderir.
Eğitim Verme Yükümlülüğü
İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini sağlar ve bu eğitimleri düzenli aralıklarla tekrarlar.
Çalışanları Bilgilendirme Yükümlülüğü
İşveren, çalışanları işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirir.
Gerekli Örgütlenmeyi Sağlama Yükümlülüğü
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmalı, iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve sağlık personeli görevlendirmeli ve çalışan temsilcisi ile destek elemanı atamalıdır.
- İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu: 50 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde kurul oluşturulmalıdır.
- İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi ve Sağlık Personeli: İşveren, belirlenen niteliklere sahip personeli görevlendirmelidir.
- Çalışan Temsilcisi ve Destek Elemanı: İşveren, çalışan temsilcisi ve destek elemanlarını görevlendirmelidir.
Çalışanları Sağlık Gözetimine Tabi Tutma Yükümlülüğü
İşveren, çalışanların maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerine karşı düzenli sağlık muayenelerini yaptırmak zorundadır. Tehlikeli işlerde çalışacaklar, işe başlamadan önce sağlık raporu almalıdır.
Sağlık raporları işyeri hekimlerinden veya belirli durumlarda aile hekimlerinden alınır ve sağlık gözetimi masrafları işverence karşılanır. Çalışanların sağlık bilgileri gizli tutulmalıdır.
Çalışanların Görüşlerini Alma ve Katılımlarını Sağlama Yükümlülüğü
İşveren, iş sağlığı ve güvenliği konularında çalışanların ve temsilcilerinin görüşlerini almalı ve katılımlarını sağlamalıdır. Yeni teknolojilerin uygulanması, iş ekipmanlarının seçimi ve çalışma koşullarının sağlık ve güvenliğe etkisi konularında çalışanların görüşleri alınmalıdır.
Çalışanların Yükümlülükleri
Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği konusunda aldıkları eğitim ve işverenin talimatları doğrultusunda, kendi sağlık ve güvenliklerini tehlikeye atmamalı ve işyerindeki tehlikeleri işverene bildirmelidirler.
Kişisel koruyucu donanımları doğru kullanmak ve işverenle iş birliği yapmak zorundadırlar.
Devletin Yükümlülükleri
Devlet, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatını hazırlamak, gerekli kurumsal yapıyı oluşturmak ve denetimleri yapmakla yükümlüdür.
Yükümlülüklere Uymamanın Yaptırımları
İşveren Bakımından:
- Tazminat ödeme,
- İşçinin çalışmaktan kaçınması,
- İşin durdurulması,
- Cezai yaptırımlar.
İşçi Bakımından:
- İşçiye kusuru nedeniyle tazminat ödetilmesi,
- İşverenin iş sözleşmesini feshetme hakkı.
Sonuç
İş hukukuna ilişkin sorunların çözümü, işçi ve işveren haklarının korunması açısından büyük önem taşır. İş sözleşmelerinin doğru şekilde yorumlanması, işçi haklarının gözetilmesi ve işveren yükümlülüklerinin yerine getirilmesi gibi konular, hukuki bilgi ve uzmanlık gerektirir. Bu nedenle, iş hukuku kapsamındaki herhangi bir sorunun ortaya çıkması durumunda, uzman bir avukata başvurulması en doğru yaklaşımdır.
Avukatlar, hukuki süreci doğru şekilde yöneterek tarafların haklarını savunur ve adil bir çözümün sağlanmasına katkıda bulunur. Bu sayede, iş ilişkilerinde yaşanan anlaşmazlıkların hukuki çerçevede ve etkin bir şekilde çözülmesi mümkün olur.
Ahmet Ekin Ekin Hukuk Bürosu olarak, hukuki ihtiyaçlarınızda yanınızdayız. Daha fazla bilgi almak veya danışmanlık hizmetlerimizden yararlanmak için bizimle iletişime geçin. Sorularınızı yanıtlamaktan mutluluk duyarız.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Evrim ÜSTÜNDAĞ
