İlk Derece Mahkemeleri

İlk derece mahkemeleri, hukuk ve ceza olarak ikiye ayrılır.

Hukuk Mahkemeleri

İl merkezleri ve bazı ilçelerde kurulan, özel hukuktan doğan uyuşmazlıkları çözümleyen mahkemelerdir.

Genel Mahkemeler

6100 sayılı HMK madde 4’e göre, Sulh hukuk mahkemelerinin görevi, dava konusunun değer veya tutarına bakılmaksızın;

• Kiralanan taşınmazların, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre ilamsız icra yoluyla tahliyesine ilişkin hükümler ayrık olmak üzere, kira ilişkisinden doğan alacak davaları da dâhil olmak üzere tüm uyuşmazlıkları konu alan davalar ile bu davalara karşı açılan davaları,
• Taşınır ve taşınmaz mal veya hakkın paylaştırılmasına ve ortaklığın giderilmesine ilişkin davaları,
• Taşınır ve taşınmaz mallarda, sadece zilyetliğin korunmasına yönelik olan davaları,
• Bu Kanun ile diğer kanunların, sulh hukuk mahkemesi veya sulh hukuk hâkimini görevlendirdiği davaları görürler.

Asliye Hukuk Mahkemesi

6100 sayılı HMK madde 2’ye göre, Asliye hukuk mahkemelerinin görevi; “Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığı haklarına ilişkin davalarla, şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme, aksine bir düzenleme bulunmadıkça asliye hukuk mahkemesidir. Bu Kanunda ve diğer kanunlarda aksine düzenleme bulunmadıkça, asliye hukuk mahkemesi diğer dava ve işler bakımından da görevlidir.” denilmektedir.

Özel Mahkemeler

Özel bir kanunla kurulan ve bakacakları dava ve işler belirli kişiler veya uyuşmazlık türleri ile sınırlandırılmış olan mahkemeler özel mahkeme (uzmanlık mahkemesi) olarak adlandırılır.

Hukuk mahkemeleri arasındaki özel mahkemeler şunlardır:

• Asliye ticaret mahkemesi,
• Aile mahkemesi,
• Tüketici mahkemesi,
• İş mahkemesi,
• İcra mahkemesi,
• Kadastro mahkemesi,
• Fikri ve sınaî haklar hukuk mahkemesi.

Ceza Mahkemeleri

Ceza mahkemeleri, kanunların suç saydığı fiillerin veya işlemlerin gerçekleşmesi halinde, suç işleyenlerin yargılanması ve suçlu bulundukları takdirde alacakları cezaların belirlenmesi için açılan davalara bakmakla görevlidirler.

Genel Ceza Mahkemeleri

Ağır Ceza Mahkemesi

Ağır ceza mahkemesi, kanunların ayrıca görevli kıldığı haller dışında, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan:

• Yağma (TCK m.148),
• İrtikâp (TCK m. 250/1 ve 2),
• Resmî belgede sahtecilik (TCK m. 204/2),
• Nitelikli dolandırıcılık (TCK m. 158),
• Hileli iflas (TCK m. 161) suçları,
• Devletin güvenliğine karşı suçlar,
• Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
• Milli savunmaya karşı suçlar,
• Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
• 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalar ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis veya on yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla görevlidir.

Ağır ceza mahkemesinde, bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur.

Asliye Ceza Mahkemesi

Asliye ceza mahkemesi, kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller dışında, sulh ceza hakimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere bakmakla görevlidir.

Sulh Ceza Hakimliği

Sulh ceza hakimliği, 2014 yılında kanunda yapılan değişiklikle sulh ceza mahkemelerinin yerine kurulmuştur. Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, yürütülen soruşturmalarda hâkim tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan itirazları incelemek amacıyla sulh ceza hâkimliği kurulmuştur.

İhtisas Mahkemeleri

Özel ceza mahkemeleri şu şekildedir:

• Çocuk Mahkemeleri
• Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri
• İcra Ceza Mahkemeleri
• Fikri ve Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri

Sonuç

Medeni usul hukuku, aile hukuku, miras hukuku ve sözleşmeler gibi alanlarda karmaşık süreçleri içeren ve doğru şekilde yönetilmesi gereken bir hukuk dalıdır. Bu alanda, davaların doğru bir şekilde ilerlemesi ve sonuçlandırılması için derinlemesine bilgi ve deneyim gereklidir.

Uzman olmayan kişilerin bu süreçleri yönetmesi zor olabilir ve yanlış adımlar ciddi sonuçlar doğurabilir. Dolayısıyla, medeni usul hukukuyla ilgili davalarda veya işlemlerde profesyonel bir avukatın yardımından faydalanmak, müvekkillerin haklarını korumak ve adaletin sağlanmasına katkıda bulunmak açısından son derece önemlidir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Evrim ÜSTÜNDAĞ