İflasın Hukuki Sonuçları

İflas, hukuki açıdan önemli sonuçları olan bir kurumdur. Hakkında iflas kararı verilen kişi için iflas kurumu önemli sonuçlar ortaya çıkaracaktır.

İflasın hukuki sonuçları müflisin malları ve tasarruf yetkisi üzerinde olabilecektir. Bunun yanında iflas alacaklılar bakımında da sonuçlar doğurabilecektir.

İflasın Borçlu Bakımından Sonuçları

İflasın müflis açısından hem özel hukuk hem de kamu hukuku açısından önemli sonuçları bulunmaktadır.

İflasın Açılması ve Borçlunun Müflis Sıfatını Alması

Borçlunun iflasına ticaret mahkemesince karar verildiği anda iflas açılmış olur ve borçluya bu andan itibaren müflis adı verilir. Yani iflasın açılmasıyla borçlu müflis sıfatını alır.

Müflis sıfatı, kişinin belirli meslekleri yapmasına ve belirli haklardan istifade etmesine engeldir. Kişinin bu yasaklardan kurtulabilmesi için öncelikle “müflis” sıfatından kurtulması gerekir. Bu sıfattan kurtulmak da ancak itibarın iadesi ile mümkün olur.

İflas Masasının Oluşması ve Haczi Kabil Bütün Malların İflas Masasına Geçmesi

İflas açıldığı zamanda müflisin haczi kabil bütün malları nerede bulunursa bulunsun bir masa teşkil eder ve alacakların ödenmesine özgülenir.

Masa kavramı, müflisin bütün mal, alacak ve haklarının toplamını ifade eder.

İflas Masasına Hangi Mal ve Haklar Girer?

Aşağıdaki mal ve haklar, iflasın açılmasıyla birlikte iflas masasına geçer:

• İflas açıldığı anda miflisin haczi kabil bütün mal ve hakları,
• Rehinli mallar,
• İflas kararından önce haczedilmiş ve heniz satılmamış mallar,
• Tasarrufun iptali davası açma hakkı.

İflas Masasından Hangi Mal ve Haklar Çıkarılabilir?

Üçüncü kişilere ait mal iflas masasına girmez; ayrıca masaya giren mal da masadan bir daha çıkmaz. Üçüncü kişilere ait mal iflas masasına girmez; ayrıca masaya giren mal da masadan bir daha çıkmaz.

İflas masasından çıkarılabilecek mal ve haklar bakımından bazı özel düzenlemeler yapmıştır. Aşağıda sayılan mal ve haklar iflas masasından çıkarılabilir:

• Bedelinin tahsili için verilmiş emre veya hamiline yazılı senetler,
• Başkasına ait malın satış bedeli,
• Müflisin iflas açılmadan önce satın aldığı ancak henüz kendisine teslim edilmemiş mallar.

Müflisin Masaya Giren Mal ve Haklar Üzerindeki Tasarruf Yetkisinin Kısıtlanması

İflas açılmasıyla müflisin hak ehliyeti veya fiil ehliyeti ortadan kalkmaz. İflasın açılmasıyla, müflisin masaya giren mal ve hakları üzerindeki tasarruf yetkisi kısıtlanır.

Müflisin iflas açıldıktan sonra masaya geçen mal ve hakları üzerindeki her türlü tasarrufu alacaklılara karşı hükümsüzdür. Müflisin masaya giren mal ve hak üzerinde tasarruf işleminde bulunması sadece alacaklılara karşı hükümsüzdür.

Müflis, tasarruf yetkisi kısıtlandığı için iflasın açılmasından sonra hiçbir ödeme kabul edemez. Müflise ödemede bulunan kimse müflisin alacaklılarına karşı ancak masaya giren para veya kıymet nispetinde borcundan kurtulur.

İyi Niyetin Etkisi Nedir?

İflasta, kural olarak üçüncü kişiler iyi niyetli olsa bile yaptıkları işlemler iflas masasına karşı geçersizdir.

İflasın açılması yani ticaret mahkemesinin iflas kararı vermesi ile iflasın ilanı arasındaki dönemde, istisnai üç durumda, üçüncü kişilerin iyi niyetini korumuştur.

İflasın açılmasından iflasın ilan edilmesi anına kadar yapılan tasarruf işlemleri bakımından üçüncü kişilerin iyi niyetleri istisnai olarak aşağıda sayılan üç durumda korunmaktadır:

• Müflisin bir bono veya poliçe bedelini ödemesi.
• Müflise yapılan ödemeler.
• Emtiayı temsil eden senetlere dayanan kazanımlar.

Müflise Karşı Yapılan Bazı Takiplerin Durması ve Düşmesi

İflasın açılmasından önce müflise karşı başlamış olan takipler kural olarak iflasın açılması ile durur ve iflas kararının kesinleşmesi ile düşer. İflasın açılmasından sonra müflise karşı yeni takip de başlatılamaz.

İflas tasfiyesi sırasında duran takipler müflise karsı yapılan takiplerdir. Müflis tarafından iflastan önce başlatılmış takiplerin durması ya da düşmesi söz konusu değildir. Müflis tarafından iflastan önce başlatılmış takiplere, iflastan sonra, iflas masası tarafından devam edilir.

İflasın Açılmasıyla Hangi Takipler Durur?

İflasın açılması ile duracak olan takipler şunlardır:

• İlamlı ve ilamsız haciz yolu ile takipler,
• Kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takipler,
• Genel iflas yoluyla takipleri,
• Kambiyo senetlerine özgü iflas yolu ile takipler,
• Teminat gösterilmesine ilişkin takipler,
• 6183 sayılı Kanun’a göre kamu alacakları için yapılan takipler,

Müflisin Taraf Olduğu Bazı Hukuk Davaların Durması

Müflisin, gerek davacı gerekse davalı olarak taraf olduğu, iflastan önce açılmış ve hâlen görülen iflas masasına giren mal ile haklara ilişkin hukuk davaları iflasın açılması ile durur. Takiplerin aksine burada, davaların düşmesi söz konusu değildir.

Müflisin taraf olduğu bazı hukuk davaları, iflasın açılmasıyla, ikinci alacaklılar toplantısından on gün sonrasına kadar durur.

Duran hukuk davalarında, durma süresince zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.

Hangi Davalar İflasın Açılmasıyla Durmaz?

Aşağıdaki hukuk davaları, iflasın açılmasıyla durmaz:

• Acele davalar,
• Haksız fiilen doğan tazminat davaları,
• Nafaka davaları,
• Evlenme ve kişisel hallere ilişkin davalar,
• Ceza davaları,
• Rehin paraya çevrilmesi yoluyla takiplere ilişkin davalar

İflasın Alacaklılar Bakımından Sonuçları

Yukarıda da belirtildiği gibi iflas alacaklılar bakımında da sonuçlar doğurabilecektir. İflasın alacaklılar bakımından sonuçları aşağıda ele alınmıştır:

Müflisin Borçlarının Muaccel Hale Gelmesi

İflasın açılmasıyla müflisin borçları muaccel hale gelir. Müflisin sadece para borçları değil, para dışındaki borçları da muaccel hale gelir.

İflasın açılması müflisin alacaklarını ise muaccel hale getirmez; iflas idaresi, alacakları ancak vadesi geldiğinde isteyebilir.

Faizlerin İşlemeye Devam Etmesi

İflasın açılması ile birlikte, iflas masasına giren alacaklarda faiz işlemeye devam eder. Masaya kaydedilen adi alacaklar için uygulanacak olan faiz oranı, ticari olmayan işlere uygulanan yasal faiz oranıdır.

Rehinli alacaklara uygulanacak faiz oranı ise iflasın açılmasından önce geçerli olan ve rehin senedinde kararlaştırılan faiz oranıdır.

Sözleşmelerin Etkisi

İflas kural olarak iki tarafa borç yükleyen sözleşmeleri ortadan kaldıran bir genel sona erme nedeni değildir.

İflas kararı aşağıdaki sözleşmeleri kendiliğinden sona erdirir:

• Kiracının iflası üzerine ürün kirası sözleşmesi,
• Vekilin veya vekâlet verenin iflası üzerine vekâlet sözleşmesi,
• Komisyon sözleşmesi,
• Adi ortaklık sözleşmesi,
• Cari hesap sözleşmesi,
• Acente sözleşmesi,
• Sigortacının iflası üzerine sigorta sözleşmesi,
• Finansal kiralama sözleşmesi.

İflasta Takas

İflasta takasın yapılması kural olarak mümkündür. Takasın söz konusu olabilmesi için Türk Borçlar Kanunu’nda takasa ilişkin düzenlenen şartların gerçekleşmesi gerekir.

İflasta takas kural olarak mümkün olsa da kanun koyucu buna bazı durumlarda takasa izin vermemiştir. Aşağıdaki hallerde takas yapılamaz:

• Müflisin borçlusu iflas açıldıktan sonra müflisin alacaklısı olursa,
• Müflisin alacaklısı iflas açıldıktan sonra müflisin veya masanın borçlusu olursa,
• Alacaklının alacağı hamiline yazılı bir senede dayanıyorsa.

Müşterek Borçluların Aynı Zamanda İflası

Bir borcu birlikte taahhüt edenler aynı zamanda iflas ederse alacaklılar alacaklarının tamamını müflislerden her birinin masasından isteyebilirler.

Bu durumda, masalarda toplanan garame paylarının toplamı alacak miktarını aşarsa fazla olan kısım kendisine düşen borç miktarından fazla ödemede bulunmuş olan müflisin masasına intikal ettirilir.

Ödedikleri payların toplamı alacak miktarını geçmediği takdirde müşterek borçluların iflas masalarının bir diğerine rücu hakkı yoktur.

İcra ve İflas Hukuku oldukça kapsamlı ve uzmanlık gerektiren bir hukuk dalı olup icra ve iflas hukuka ilişkin her türlü uyuşmazlıkta hukuki destek almak için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN