İflas Hukukunda Sıra Cetveli
İflas hukukunda sıra cetveli; alacaklarının sırasını gösteren bir cetvel olarak tanımlanabilir.
İflas idaresi, alacakların kaydı için verilen bir aylık süre geçtikten sonra ve iflâs idaresinin seçilmesinden itibaren en geç iki ay içinde alacaklıların sırasını gösteren bir cetvel hazırlamalı ve iflas dairesine vermelidir.
Sıra cetvelinde hangi alacakların kabul edildiği hangi alacakların reddedildiği gerekçeli olarak gösterilmelidir. Kabul edilen alacakların miktarı ve sırası da gösterilir. Sıra cetvelinde kabul edilmeyen alacaklar ret nedenleri ile birlikte gösterilir.
Hacizde sıra cetveli sadece satıştan elde edilen paranın bütün alacaklıların alacaklarını elde edememeleri halinde düzenlenir. Buna karşılık, iflasta sıra cetveli her halükarda düzenlenir.
Sıra Cetvelinde Sıranın Belirlenmesi
İflas tasfiyesi sonunda alacakların ödenme sırası bakımından alacaklar rehinli alacaklar ve adi alacaklar olarak ikiye ayrılmaktadır.
En Önce Ödenecek Alacaklar
En önce ödenecek alacaklar; rehinli alacaklardan, kamu alacaklarından ve adi alacaklardan önce ödenir.
Rehinli Malın Muhafaya ve Satı ş Giderleri
Rehinli malların satış bedelinden yalnızca rehnin muhafaza ve satış (paraya çevrilmesi) giderleri çıkarılır ve geriye kalan para rehinli alacaklara ödenir.
Rehin olan bir otomobilin aynı zamanda motorlu taşıtlar vergisi borcu varsa satış bedelinden öncelikle otomobilin muhafaza ve satış masrafları çıkarılır, kalan tutar rehinli alacaklara ödenin ondan da kalan tutar olursa motorlu taşıtlar vergisi ödenir.
Mada Gemi Varsa Gemi Alacaklısı Hakkı
Gemi alacaklısı hakkı, alacaklının alacağını deniz servetinden (gemi ve eklentisinden) öncelikle almasını sağlayan bir yasal rehin hakkıdır.
Gemi alacaklılarının sahip olduğu yasal rehin, kural olarak gemi üzerinde tescil edilmiş veya edilmemiş olan bütün yasal ve sözleşmesel rehin hakları ile ayni yükümlülüklerden önce gelir.
Türk Medeni Kanunu’nun 865., 867. ve 877. Maddelerinden Doğan Alacakları
Aşağıda sayılani rehin hakları rehinli alacaklardan önce gelir:
- Rehinli taşınmazın değerinin (malikin kusuru nedeniyle) düşmesinin önlenmesi için yapılan masraflar nedeniyle kurulan rehin hakkı,
- Rehinli taşınmazın değerinin (malikin kusuru olmadan) düşmesinin önlenmesi için yapılan masraflar nedeniyle kurulan rehin hakkı,
- Arazinin iyileştirilmesi durumunda değerindeki artış nedeniyle ödünç veren alacaklı lehine tescil suretiyle rehin hakkı rehinli alacaklardan önce ödenir.
Rehinli Alacaklar
Alacakları rehinli olan alacaklıların satış tutarı üzerinde rüçhan hakları vardır.
Birden fazla rehinli alacaklı arasındaki sıra ilişkisi ise Türk Medeni Kanun hükümleri çerçevesinde belirlenir.
Bir Kısım Kamu Alacakları
Rehinli alacaklardan sonra, devletin satılan malın aynından kaynaklanan vergi, resim gibi kamu alacakları ödenir.
Başka bir deyişle gümrük resmî, bina ve arazi vergisi gibi eşya ve taşınmazın aynından doğan kamu alacakları o eşya ve taşınmaz bedelinden tahsilinde rehinli alacaklardan sonra gelir. Örneğin emlak vergisi, veraset ve intikal vergisi, motorlu taşıtlar vergisi gibi malın aynından doğan kamu alacakları, rehinli alacaklardan sonra gelir
Masa Alacakları
Masa alacakları, iflas idaresinin yaptığı ve yaptırdığı işlerden; bizzat yaptığı veya devamına izin verdiği sözleşmelerden, haksız eyleminden veya masanın nedensiz zenginleşmesinden doğan borçlardır.
Masa alacakları, iflas masasından öncelikle ödenir.
Devletin satılan malın aynından kaynaklanan kamu alacakları ödendikten sonra masa alacakları ödenir. Masa alacakları ödendikten sonra geriye kalan para, iflas alacaklılarına İİK’nın 206. maddesinde belirtilen sıraya göre dağıtılır.
Adi Alacaklar
Adi alacak terimi, rehinli alacaklar dışındaki tüm alacakları kapsar. Adi alacaklar da kendi içinde imtiyazlı ve imtiyazsız alacaklar olarak ikiye ayrılır.
İİK’nın 206. maddesindeki ilk üç sıra imtiyazlı, dördüncü sıradaki alacaklar ise imtiyazsız alacaklardır. Dört sıranın her birindeki alacaklılar kendi içerisinde eşit haklara sahiptir.
Bir önceki sırada bulunan alacaklı veya alacaklılar alacaklarını tamamen almadıkça sonra gelen sıraya ödeme yapılmaz. Aynı sıradaki alacaklılar eşit hakka sahiptirler. Bu alacaklıların alacakları eşit şekilde (garameten) ödenir.
İmtizaylı Alacaklar
İmtiyazlı alacaklılar. Kanunda üç sıra olarak düzenlenmiştir. Rehinli alacaklar ve masa alacakları ve önce ödenecek diğer alacaklardan sonra imtiyazlı alacaklılar ödenir.
Birinci sıra;
- İşçilerin, iş ilişkisine dayanan ve iflasın açılmasından önceki bir yıl içinde tahakkuk etmiş ihbar ve kıdem tazminatları dâhil alacakları ile iflas nedeniyle iş ilişkisinin sona ermesi üzerine hak etmiş oldukları ihbar ve kıdem tazminatları,
- İşverenlerin, işçiler için yardım sandıkları veya sair yardım örgütü kurulması veya bunların yaşatılması amacıyla oluşturulmuş ve tüzel kişilik kazanmış bulunan tesislere veya derneklere olan borçları,
- İflasın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacaklarından ibarettir.
İkinci sırada;
- Velayet ve vesayet nedeniyle mallan borçlunun idaresine bırakılan kimselerin bu ilişki nedeniyle doğmuş olan tüm alacaklar yer alır.
Üçüncü sırada;
- Özel yasalarında imtiyazlı olduğu belirtilen alacaklar üçüncü sırada yer alır.
İmtiyazsız Alacaklar
İmtiyazlı olmayan diğer bütün alacaklar dördüncü sırada yer alır. Borçlunun iflası söz konusu değilse bir malın aynından kaynaklanmayan diğer kamu alacakları buraya girer.
Sıra Cetveline Karşı İtiraz Yolu
Sıra cetveline karşı koymak için itiraz davası açılabilir ve şikâyet yoluna başvurulabilir.
Sıra Cetveline Karşı İtiraz Yolu
Sıra cetveline karşı en önemli şikayet sebebi, alacaklının kendisine verilen sıraya karşı çıkmasıdır. Alacaklı, alacağın esasına veya miktarına değil de sadece kendisine verilen sıraya karşı koymak istiyorsa, icra mahkemesinde şikayet yoluna başvurmalıdır.
Bunun dışında sıra cetvelinin ilan edilmemiş olması, masadaki bir alacağın sıra cetveline yazılmamış olması, masa alacaklarının da sıra cetvelinde gösterilmiş olması, reddedilen alacağın ret sebebinin gösterilmemiş olması da birer şikayet sebebidir.
Şikâyet süresi yedi gündür. Süre, sıra cetvelinin ilanından itibaren başlar. İflas idaresince masaya yazdırılmış bir alacak unutulmuş ve alacak hakkında kabul veya ret biçiminde hiçbir karar verilmemişse şikâyet süreye tabi değildir.
Sıra Cetveline Karşı İtiraz Davası
Alacaklı, kendi alacağına ilişkin ret kararına veya kısmen kabul kararına ya da başka bir alacaklının alacağına veya sırasına karşı koymak istiyorsa sıra cetveline karşı itiraz davası açmalıdır.
Sıra cetveline karşı itiraz davası, cetvelin ilanından itibaren onbeş gün içinde iflasa karar veren asliye ticaret mahkemesinde açılmalıdır. Sıra cetveli kendilerine doğrudan tebliğ edilen alacaklılar bakımından süre tebliğden itibaren başlar.
Davayı alacaklılar veya istihkak iddiasına bulunan üçüncü kişiler açabilir. Müflis sıra cetveline karşı şikayet yoluna başvurabilir ama itiraz davası açamaz.
Alacaklı itiraz davasını iflas idaresine karşı açabileceği gibi alacaklılara karşı da açabilir.
Alacaklı kendi alacağına ilişkin ret kararına veya kısmen kabul kararına itiraz ediyorsa, yani kendi alacağının esasına veya miktarına itiraz ediyorsa, itiraz davasını iflas idaresine karşı. Bu davaya uygulamada “kayıt kabul davası” denir.
Alacaklı kendi alacağına ilişkin olmayıp, sıra cetveline giren başka bir alacaklının alacağına veya sırasına itiraz ediyorsa itiraz davasını ilgili alacaklıya karşı açar. Bu davaya ise uygulamada “kayıt silme davası” denir.
İcra ve İflas Hukuku oldukça kapsamlı ve uzmanlık gerektiren bir hukuk dalı olup icra ve iflas hukuka ilişkin her türlü uyuşmazlıkta hukuki destek almak için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.
Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN
