İcra ve İflas Suçları

İcra ve İflas Kanunu’nun 76.maddesinde hapisle tazyik, 13.babında taksiratlı ve hileli iflas, 16.babında cezai hükümler düzenlenmektedir.

İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenmiş olan suçlar icra suçlarıdır. Taksiratlı ve hileli iflas hükümleri 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile zımnen kaldırılmıştır.

A. İcra Suçları

 İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenmiş olan icra suçları:

• Alacaklısını zarara sokmak maksadıyla mevcudunu azaltmak suçu: İİK m.331
• Aczine kendi fiiliyle sebebiyet veren veya vaziyetinin fenalığını bilerek ağırlaştırmak: İİK m.332
• Mal beyanında bulunmamak: İİK m.76
• Hakikate muhalif beyanda bulunmak: İİK m.338
• Mal beyanından sonraki mal ve gelirdeki artışı bildirmemek: İİK m.339
• Borçlunun ödeme şartının ihlali halinde ceza: İİK m.340
• Çocuk teslimi emrine uymamak: İİK m.341
• Teslim edilen taşınmaz veya gemiye tekrar girmek: İİK m.342, TCK m.290
• Bir işin yapılması ya da yapılmaması ilamına muhalefet etmek: İİK m.343
• Nafakaya ilişkin kararlara uymamak: İİK m.344
• Yarar karşılığı artırmadan çekilmek: İİK m.345/B

1. İcra Ceza Hükümlerinin Amacı ve Özellikleri

İcra ceza hükümleri ile borçlunun kanuni yükümlülüklerini yerine getirmesi sağlanarak ve kötüniyetli davranışlarda bulunması önlenerek alacaklının alacağına kavuşması amaçlanmaktadır.

İcra ceza hükümleri, suç oluşturan fiillerin cezalandırılması veya tazminata mahkum edilmesi ile adalete güveni sağlamaktadır.

İcra ve İflas Kanunu’nda hapis cezası, para cezası, hapisle tazyik, disiplin hapsi, tazminat gibi yaptırımlar öngörülmüştür.

İcra ceza hükümlerinin amacı borçluların cezalandırılması değildir.  Borçlunun kötüniyetli davranışlarının önüne geçmek ve takibin sağlıklı bir şekilde sonuçlandırılmasını sağlamaktır.

Tazyik ve disiplin hapsi seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, tekerrüre esas olmayan, ön ödeme uygulanamayan, ertelenemeyen ve adli sicil kaydına geçirilmeyen hapislerdir.

2. Yargılama Usulü

İcra suçlarının yargılanmasında İcra ve İflas Kanunu uygulanır. Hüküm bulunmayan hallerde Ceza Muhakemesi Kanunu uygulanır.

İcra ve İflas Kanunu’na göre şikayete tabi olmayan suçlar:

• İflas ve konkordato işlerinde özel menfaat temin edenlerin cezası: İİK m.333
• Kiracının cezalandırılacağı haller: İİK m.335
• Müflisin mallarını iflas masasına vermeyenler hakkındaki cezalar: İİK m.336
• Asgari ücretin üstünde bir geçim sürdürmesine rağmen borç ödemeden aciz belgesine bağlanan borcunu ödemeyen borçlu: İİK m.338/2
• İcra dairesince teslim edilen taşınmaz mala veya gemiye tekrar girenlerin cezası: İİK m.342
• Menfaat nedeniyle artırmadan çekilme: İİK m.345/B

Yukarıda sayılanların haricindeki suçlar şikayete tabidir. Şikayete bağlı suçlar kanun metninde açıkça belirtilmiştir.

İcra ve İflas Kanunu’nun 16.babında yer alan suçlarda yargılama icra ceza mahkemesinde yapılır ve karara bağlanır.

Şikayet icra ceza mahkemesine yapılır. Yetkili icra ceza mahkemesi takibin yapıldığı yer mahkemesidir.

Şikayet süresi fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve herhalde fiilden itibaren bir yıldır. Bu sürelerde kullanılmayan şikayet hakkı düşer.

Şikayet dilekçe ile veya sözlü (dava beyanı) olarak yapılabilir. Şikayetçi şikayetinde gösterdiği delillerle bağlıdır. Sanık bir kere savunmanın genişletilmesini isteyebilir.

İcra mahkemesinde görülen ceza davaları diğer mahkemelerde görülen ceza davaları ile birleştirilemez.

İcra mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı, tefhim veya tebliğden itibaren yedi gün içinde itiraz edilebilir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir.

İcra mahkemesinin İİK 16.bapta yer alan suçlar nedeniyle verdiği tazyik hapsi ve disiplin cezaları dışında kalan kararlar için kanun yolunda Ceza Muhakemesi Kanunu hükümleri uygulanır.

Şikayete tabi suçlarda şikayetçi şikayetinden feragat ederse veya borcun sona erdiği ispat edilirse dava ve bütün sonuçlarıyla birlikte ceza düşer.

İcra mahkemesinin 16.baba göre verdiği tazyik veya disiplin hapsine ilişkin kararları kesinleşmeden itibaren iki yıl içinde yerine getirilmezse ceza düşer.

Nafaka alacaklarına ilişkin takipler hariç, alacak miktarı Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından her yıl belirlenen aylık en yüksek brüt asgari ücret tutarının altında kalan takiplerde disiplin ve tazyik hapsi uygulanmaz.

B. İflas Suçları

Kural olarak bir kişinin hakkında iflasa karar verilmesi suç teşkil etmez. Ancak borçlunun taksiratlı veya hileli eylem ve işlemleri neticesinde verilen iflas kararları suç oluşturur.

1. Hileli İflas Suçu

2. Taksirli İflas Suçu

Stj. Av. Atike KARAMAN & Av. Ahmet EKİN