Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararında hükmün açıklanması ertelense de sanık hakkında adli para cezası ya da iki yıla kadar hapis cezasına karar verilmiş, işlediği suç sabit görülmüştür.

Sanık ile devlet arasındaki yargılama ve ceza ilişkisini geçici olarak sona erdiren Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumu ile cezai yönden hafif suçlarda toplum barışına katkıda bulunmak, mahkemelerin iş yükünü kısmen azaltmak, cezaevi yoğunluğunu düşürmek ve cezaevi kültürünün kişi üzerinde bıraktığı olumsuz etkiyi, denetme süresi öngörerek şartlı şekilde kaldırmak amaçlanmıştır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasının Şartları  

Ceza Muhakemesi Kanunu madde 331’de Hükmün açıklanmasını geri bırakılması kurumu için birtakım şartların varlığı aranmıştır. Bunları belirtecek olursak;

• Daha önceden kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamak. Daha önceki suçtan dolayı yapılan yargılamada sadece güvenlik tedbirine hükmedilmesi de kurumun uygulanmasını önlemez. Önceki kasıtlı suçtan mahkûm olunan cezanın hapis ya da adli para cezası olması veya cezanın seçenek yaptırımlara çevrilmesinin etkisi aynıdır.
• Maddenin 5. fıkrasına göre sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. İşlenen suçta cezayla birlikte güvenlik tedbirine hükmedilmesi de Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararına engel değildir.
• Sanığın suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gerekir (CMK m. 231/6-c)
• Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması lazımdır (CMK m. 231/6-b).
• Sanığın Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasını kabul etmesi gerekir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Verilemeyecek Haller

Anayasa m. 174’te koruma altına alınan inkılap kanunlarında yer alan suçlarla ilgili olarak Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) uygulanmaz (CMK m. 231/14).

Karşılıksız çek keşidecisi suçunda da Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) imkânı yoktur (5941 sayılı Çek Kanunu m. 5/10).

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) Kararının Sonuçları

Kanun koyucu, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararında zorunlu bir denetim süresi öngörmüş, böylece sanık hakkında ceza içeren hükmün askıda beklemesi süreye bağlanmıştır.

Denetim süresi kural olarak beş (CMK m. 231/8), suça sürüklenen çocuklarda ise üç yıldır (ÇKK m. 23). Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha HAGB kararı verilemez (CMK m. 231/8).

Bu süre içinde bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak;

• Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
• Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
• Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine,

Karar verilebilir.

CMK madde 231/10’a göre; “Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir.”

Maddenin 11. fıkrasında denetimlere aykırı davranma durumu düzenlenmiştir. Bu düzenleme uyarınca; “Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar. Ancak mahkeme, kendisine yüklenen yükümlülükleri yerine getiremeyen sanığın durumunu değerlendirerek; cezanın yarısına kadar belirleyeceği bir kısmının infaz edilmemesine ya da koşullarının varlığı halinde hükümdeki hapis cezasının ertelenmesine veya seçenek yaptırımlara çevrilmesine karar vererek yeni bir mahkûmiyet hükmü kurabilir.”

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karşı İtiraz

Ceza muhakemesi Kanunu madde 231/12’de HAGB kararına karşı itiraz kanun yoluna gidilebileceği düzenlenmişti. Ancak söz konusu hüküm Anayasa Mahkemesi tarafından 20/7/2022 tarihli ve E.: 2021/121, K.: 2022/88 sayılı Karar ile iptal edilmiştir.

Bu Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe gireceği hüküm altına alınmıştır.

Ceza Avukatı, tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir ceza yargılamasının tarafı olmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ceza hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Muzaffer TAŞ