Doktor Hatası (Malpraktis)
Doktor hatası veya literatürdeki adıyla malpraktis ya da tıbbi müdahale hatası, doktorun veya tıp merkezi, poliklinik, hastane vb. sağlık kuruluşlarının bilgisizliği, deneyimsizliği veya ilgisizliği nedeniyle yanlış teşhis, hatalı tedavi veya eksik bakım hizmeti neticesinde hastanın zarar görmesi olarak açıklanabilir. Özen yükümlülüğü kapsamında hekim hastaya gerekli ihtimamı göstererek, hastanın iyileşmesi için doğru tanı ve tedavi yöntemi ile hekimlik faaliyetini gerçekleştirmelidir. Hekim oluşabilecek risklere karşı gerekli tedbirleri almalı, normal bir hekimden beklenebilecek özeni sergilemelidir. Buna aykırı teşhis ve tedaviler sonucu doğan yanlış uygulamalara malpraktis denir.
Tıbbi Malpraktis Tazminat Davası Nedir?
Malpraktis sonucu hekimin karşılaşabileceği iki tür dava vardır. Bunlardan biri hekimin eyleminin taksir sebebiyle suç oluşturması ve bunun da ceza davasına konu olmasıdır. Diğer bir türü de bu malpraktis sebebiyle hastanın uğradığı maddi ve manevi zararların konu olduğu tazminat davalarıdır. İkinci tür davalar hekimin hukuki sorumluluğu diye de adlandırılır.
Bu kapsamda malpraktis sebebiyle zarara uğrayan hasta maddi veya manevi tazminat talep edilebilmektedir. Maddi tazminat kapsamında tedavi masrafları, iş gücü kaybı, kazanç kaybı, ölüm halinde defin giderleri, destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilir. Diğer talep kalemi olan manevi tazminat ise hastanın veya yakınlarının tıbbi hata nedeniyle duydukları elem ve ıstırap sonucu talep edebilecekleri ve olayın mahiyetine göre miktarını talebi aşmamak üzere hâkimin takdir edeceği bir tazminat türüdür.
Tıbbi Malpraktis Tazminat Davası Nasıl Açılır?
Malpraktis sebebiyle tazminat davasının nasıl açılacağı çeşitli durumlara göre değişir. Bu hatanın devlet hastanesi mi ya da özel hastanede mi olduğu davanın açılacağı mahkemenin belirlenmesi için önemlidir.
Tıbbi malpraktis nedeniyle eser veya vekâlet sözleşmesine dayanılan hallerde görevli mahkeme tüketici mahkemesi olarak düzenlenmiştir(6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m.3/1-L):
- Bağımsız çalışan doktorlar aleyhine açılacak maddi ve manevi tazminat davaları tüketici mahkemesinde görülür.
- Şirket, adi ortaklık veya gerçek kişilerin işletici olduğu özel hastaneler aleyhine açılacak maddi ve manevi tazminat davalarına bakmaya tüketici mahkemeleri görevlidir.
Kamu hastaneleri veya sağlık kuruluşları aleyhine tıbbi malpraktis nedeniyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarına bakmaya görevli mahkeme idare mahkemesi olarak düzenlenmiştir:
- Tüm kamu hastaneleri; yani devlet hastanesi, araştırma hastanesi, ruh ve sinir hastalıkları hastanesi vb. gibi hastanelerde meydana gelen tıbbi malpraktis hallerinde, tam yargı davası olarak nitelendirilen maddi ve manevi tazminat davalarına bakma görevi idare mahkemesine
- Vakıf üniversitesi veya devlet üniversitesi hastanelerinde meydana gelen doktor uygulama hataları nedeniyle maddi ve manevi tazminat davalarına bakma görevi idare mahkemesine aittir.
- Aile sağlığı merkezi veya benzeri nitelikteki kamu sağlık kuruluşlarına karşı açılacak maddi ve manevi tazminat davalarına bakma görevi de idare mahkemesine aittir.
Özellikle belirtelim ki, hizmet kusurundan ayrılabilen kişisel kusura dayalı doktor hataları nedeniyle açılacak tazminat davaları adli yargı yerlerinde görülmektedir. Adli yargıdan kasıt hukuk mahkemeleridir. Yani idare mahkemesinde açılamaz(HGK-K.2001/643)
Malpraktis nedeniyle tazminat davası kural olarak davalının yerleşim yerinde açılır. Ancak bir tüketici işlemi söz konusu ise davanın açılacağı yer sözleşmenin ifa yeri yani tedavinin uygulandığı yer ya da davacının yerleşim yeri mahkemesidir.
Malpraktis nedeniyle tazminat davası açılabilmesi sürenin kaçırılmamasına bağlıdır. Bu süre eğer malpraktis kamu hastanelerinde gerçekleştiyse zararın ve doktor hatasının öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halükarda 5 yıl içinde idareye başvurmak gerekir. Bu başvuru dava şartıdır. İdareden 30 gün içinde yanıt gelmesi veya gelmemesi üzerine idare mahkemesinde dava açılabilir.
Malpraktis nedeniyle tazminat davası açılması özel hastane veya bağımsız çalışan doktor hatasından kaynaklanıyorsa zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
Bu davanın açılması çok teknik ve hatalar doğuracak bir sürecek olduğu için profesyonel bir avukattan mutlaka yardım alınması gerekir.
Malpraktis Tazminat Davası Kime Karşı Açılır?
Malpraktis davasında öncelikle kural olarak davalı tıbbi işlemi yapan sağlık personelidir. Bu kişi hekim olabileceği gibi hemşire, diş hekimi, ebe ya da diğer sağlık meslek mensubu olabilir. Yanlış teşhis ve tedavi halinde tazminat davaları; tedaviyi uygulayan hekime, hekimin bağlı olduğu hastaneye ya da her ikisine de birlikte açılabilmektedir.
Eğer tıbbi müdahale kamuda, devlet hastanesinde meydana gelmiş ise dava idari yargıda ve Bakanlık aleyhine açılmaktadır. Böyle bir durumda eğer hekimin idarenin sorumluluk alanını aşan bir kişisel kusuru varsa doğrudan hekime karşı adli yargıda tazminat davası açmak da seçilebilecek yollar arasındadır. Davanın kime yöneltileceği de çok teknik ve yardım gerektiren bir konu olduğundan bir avukata danışılmasında büyük fayda vardır.
Tıbbi Malpraktis Nedeniyle Tazminat Davası Şartları Neler?
Malpraktis nedeniyle tazminat davası açılabilmesi için bazı şartların bir arada olması gerekmektedir. Bu şartları belirtmek gerekirse:
- Hekimin tıbbi uygulama esnasında hukuka aykırı bir davranışının olması gerekir. Bu sözleşmenin ihlali şeklinde olabileceği gibi, haksız fiil şeklinde de olabilir.
- Tıbbi müdahale sonucu hastada maddi veya manevi bir zarar meydana gelmiş olmalıdır.
- Zararın doktorun hatasından kaynaklanması gerekir. Yani kusur şartının varlığı aranır.
- Son olarak da kusurlu ve hukuka aykırı fiil ile meydana gelen zarar arasında uygun illiyet bağı yani nedensellik bağı gerekir. Bu fiilin söz konusu zararı meydana getirmeye elverişli olması aranır.
Bu dört unsurun aynı anda meydana gelmiş olması tazminat talep edebilmek gerekir. Bir tanesinin yokluğu dahi talebi sekteye uğratır.
Tıp Dilinde Komplikasyon Ne Demektir?
Komplikasyon, hekimin tıbbi müdahaleyi gerçekleştirirken her şeyi doğru yapmasına rağmen yine de istenmeyen bir sonucun meydana gelmesi demektir. Komplikasyon durumunda hekimin herhangi bir kusuru mevzubahis olmadığı için hekimin sorumluluğu da söz konusu olmaz.
Kural olarak komplikasyon varsa tıbbi hata yoktur diyebiliriz; çünkü ikisi birbirine zıt kavramlardır. Eğer tıbbi müdahale sonucu hastanın zarara uğraması bir komplikasyon olarak nitelendirilebiliyorsa hekimin hukuki veya cezai sorumluluğu doğmaz.
Malpraktis Nedeniyle Tazminat Davası Açma Süresi
Malpraktis nedeniyle tazminat davası açılabilmesi sürenin kaçırılmamasına bağlıdır. Bu süre eğer malpraktis kamu hastanelerinde gerçekleştiyse zararın ve doktor hatasının öğrenilmesinden itibaren 1 yıl ve her halükarda 5 yıl içinde idareye başvurmak gerekir. Bu başvuru dava şartıdır. İdareden 30 gün içinde yanıt gelmesi veya gelmemesi üzerine idare mahkemesinde dava açılabilir.
Malpraktis nedeniyle tazminat davası açılması özel hastane veya bağımsız çalışan doktor hatasından kaynaklanıyorsa zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrar.
SONUÇ
Malpraktis yani hekimin tıbbi uygulama hatası nedeniyle tazminat davası açarken yukarıda sayılan tüm durumlar göz önüne alınmalıdır. Şartları, yetkili ve görevli mahkeme, dava zamanaşımı süresi ve diğer tüm durumlar bu dava neticesinde iyi sonuç alınabilmesi profesyonel yardımın alınmasına bağlıdır. Söz konusu şartların çok teknik olması hem davacının doğru şekilde davayı açıp takip etmesini ve neticesinde istediği sonucu almasını, hem de davalının kendisine yöneltilen davada doğru temsil için avukat yardımına başvurmasını gerektirmektedir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Muzaffer TAŞ
