Ceza Muhakemesinde Katılan Sıfatı
Ceza Muhakemesinde Katılan Sıfatı
Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler. Katılan bir anlamda Cumhuriyet savcısı ile iddia makamını oluşturur.
Kamu Davasında Katılan Olarak Yer Alabilmenin Koşulları Nelerdir?
Katılan olabilmek için dört koşulun bir arada bulunması gerekmektedir. Bu koşullar kısaca şu şekildedir:
1. Davaya Katılmaya İlişkin Talebin Varlığı: Yargılamayı yapan mahkemece suçtan zarar görene hakları hatırlatılarak şikâyetçi olduğuna ilişkin beyanına binaen davaya katılmak isteyip istemediği sorulur. Müştekinin mahkemeye sunduğu dilekçesinde sanığın cezalandırılmasını istemesi, dosyaya delil sunması gibi haller de katılma istemi olarak değerlendirilmelidir.
Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlarda, soruşturma evresinde şikâyetçi olmadığını beyan eden kişi kovuşturma evresinde şikâyetçi olduğunu beyan etse dahi vazgeçmeden vazgeçme mümkün olmadığından davaya katılamaz, davanın şikâyet yokluğu nedeniyle düşmesine karar verilir. Re’sen soruşturulan suçlarda ise soruşturma evresinde şikâyetçi olmadığını beyan eden mağdur kovuşturma aşamasında şikâyetçi olduğunu söyleyerek davaya katılabilir.
2. İstemde Bulunan Kişinin Mağdur, Suçtan Zarar Gören Gerçek ve Tüzel Kişiler veya Malen Sorumlu Olanlardan Biri Olması Gerekliliği:CMK madde 237/1’e göre mağdur, suçtan zarar gören ve malen sorumlu şikâyetçi olduğunu bildirerek kamu davasına katılabilir. Yargıtay yerleşik içtihatları ile kamu davasına katılma açısından doğrudan zarar görenlerin bu hakka sahip olduklarını, dolaylı olarak zarara uğrayanların kamu davasına katılma haklarının bulunmadığını belirtmiştir. Katılan, talebinden vazgeçerse veya ölürse katılma hükümsüz kalır. Katılanın ölmesi halinde CMK madde 243 uyarınca mirasçılar katılan haklarını takip etmek üzere davaya katılabilirler.
3. Katılma Talebinde Bulunan Kişinin Tam Ehliyetli Olması Gerekliliği: Ayırt etme gücüne sahip, ergin ve kısıtlanmamış kişiler davaya katılabilir. Ayırt etme gücüne sahip küçükler davaya katılamaz, onların yerine kanuni temsilcileri katılabilir.
4. Katılma İsteminin İlk Derece Mahkemesinde Hüküm Verilinceye Kadar Yapılması Gerekliliği: CMK 237 uyarınca katılma isteminin ilk derece mahkemesinde hüküm verilinceye kadar yapılması gerekmektedir. Kanun yolu muhakemesinde davaya katılma isteğinde bulunulamaz. Ancak, ilk derece mahkemesinde ileri sürülüp reddolunan veya karara bağlanmayan katılma istekleri, kanun yolu başvurusunda açıkça belirtilmişse incelenip karara bağlanır.
Davaya Katılma Hangi Usulü İşlemlere Tabidir?
CMK madde 238’e göre davaya katılma, kamu davasının açılmasından sonra mahkemeye dilekçe verilmesi veya katılma istemini içeren sözlü başvurunun duruşma tutanağına geçirilmesi suretiyle olur. Duruşma sırasında şikâyeti belirten beyanı üzerine suçtan zarar görenden davaya katılmak isteyip istemediği sorulur. Cumhuriyet savcısının, sanık veya müdafinin dinlenmesinden sonra davaya katılma isteminin uygun olup olmadığına mahkemece karar verilir.
Katılanın Hakları Nelerdir?
Avukat Görevlendirilmesi: Katılanın talebi halinde kendisine baro tarafından bir avukat atanır. Katılanın çocuk, sağır ve dilsiz veya kendisini savunamayacak derecede akıl hastası olması halinde talepte bulunması aranmaksızın mahkemece kendisine doğrudan avukat görevlendirilir.
Yasa Yollarına Başvuru: Katılan CMK 242/1 uyarınca Cumhuriyet savcısına bağlı olmaksızın yasa yollarına başvurabilir.
Duruşmada Hazır Bulunması: Katılan duruşmalarda hazır bulunma hakkına sahiptir. Katılmadan önce verilmiş kararlar katılana tebliğ edilmez. Katılanın duruşmada hazır bulunmaması katılma talebinden vazgeçtiği anlamına gelmez.
Vazgeçme Hakkı: Katılan bu sıfatı aldıktan sonra kamu davasına katılmaktan vazgeçtiğini açıklayabilir. Bu durumda katılma hükümsüz kalır ancak kamu davası devam eder.
Katılmanın Davaya Etkisi Nedir?
Katılma CMK madde 240 uyarınca davayı durdurmaz. Önceden belirlenen duruşma ve diğer usulü işlemler belirlenen günde yapılır.
Av. Miraç Dilara DELİASLAN & Av. Ahmet EKİN
