Ceza Muhakemesinde Duruşma

Duruşma aşamasında hazır bulunması gereken bazı kişiler vardır. Bunlar;

• Hükme katılacak yargıçlar,
• Cumhuriyet savcısı,
• Zabıt kâtibi,
• Yasanın zorunlu kabul ettiği hallerde sanık müdafi.

Kovuşturma evresinin ilk aşaması duruşmaya hazırlıktır. Bu aşamada kimlerin dinleneceği, hangi kanıtların inceleneceği ve yargılamanın seyri hakkında bir karar verilir. İddianamenin kabulünden sonra “duruşma hazırlık tutanağı” bilinen adıyla tensip zaptı hazırlanır.

Yasal istisnalar saklı kalmak şartıyla, hazır bulunmayan sanık hakkında duruşma yapılmaz. Gelmemesinin geçerli bir mazereti olmayan sanığın zorla getirilmesine karar verilir. Hazır bulunmayan sanık hakkında duruşma yapılabilecek durumlar daha önce anlatıldığı için değinilmeyecektir.

Sanık veya mağdur meramını anlatacak ölçüde Türkçe bilmiyorsa; mahkeme tarafından duruşmada bir çevirmen bulundurulmasına karar verilir (CMK m. 202/1).

Duruşmanın Başlaması

Duruşmaya yoklama yapılarak başlanır. Mahkeme başkanı veya hâkim duruşmaya iddianamenin kabulü kararını okuyarak başlar. Sanığa yüklenen suç hakkında açıklamada bulunmamasının yasal hakkı olduğu ve müdafi seçme hakkının bulunduğu ve onun hukuksal yardımından yararlanabileceği bildirilir.

Sanık açıklama yapmaya hazır olduğunda sorgusu yapılır. Daha sonra müşteki ve mağdur dinlenir. Bu kişilere şikâyetçi olup olmadıkları, şikâyetçi iseler davaya katılma taleplerinin olup olmadığı hatırlatılır.

Daha sonra delillerin tartışılması aşamasına geçilir. Bu aşama sorgudan sonra başlar. Ancak sanık çağrı kâğıdına rağmen duruşmaya mazeretsiz olarak gelmezse bu husus delillerin tartışılmasına engel teşkil etmez (CMK m. 206/1).

Tanıklar dinlenildikten sonra duruşma salonundan çıkmalarına izin verilmez. Çünkü bir tanık dinlenilirken daha dinlenilmemiş tanıklar salonun dışında bekler. Bu nedenle dinlenen tanık salondan çıkarsa bekleyen tanıkların ifadelerini etkileyebilir.

Kanıtların ortaya konulmasından sonra, suç vasıf değiştirdiyse veya suçun cezası artırılacaksa veya güvenlik tedbirine uygulanmasını gerektiren hal ortaya çıktıysa sanığa ek savunma hakkı tanınır (CMK m. 226).

Kanıtlar ortaya konup tartışıldıktan sonra bu kanıtlardan sonuç çıkarılır. Söz konusu deliller ile ilgili tartışmada söz hakkı sırasıyla, katılana veya vekiline, Cumhuriyet savcısına, sanığa ve müdafiine veya sanığın yasal temsilcisine verilir (CMK m. 216/1).

Cumhuriyet savcısı, katılan veya vekili, sanığın, müdafiinin veya kanunî temsilcisinin açıklamalarına; sanık ve müdafii ya da kanunî temsilcisi de Cumhuriyet savcısının ve katılanın veya vekilinin açıklamalarına cevap verebilir (CMK m. 216/2).

Bu aşamadan sonra Cumhuriyet savcısı esas hakkında mütalaasını verir. Mütalaa açık ve net olmalıdır. Özellikle cezalandırma talebinde bulunuyorsa suçun hangi kanun maddelerine dayandığını açık şekilde belirtmelidir.

Hükümden önce son olarak hazır bulunan sanığa son sözünü söylemesi için hak verilir (CMK m. 216/). Bu kuralın sıkı sıkıya uygulanması gerekir. Sanığa son sözün verilmesi kuralı bozma sonrası ilk duruşmada da uygulanması gerekir. Hazır olmayan sanığın müdafisi hazır bulunuyorsa sanık yerine müdafiine son söz hakkı verilmelidir.

Son olarak araştırılacak ve üzerinde tartışma yapılacak başka bir husus kalmadıysa hüküm aşamasına geçilir. Asıl olan duruşmanın tek oturumda tek celsede bitirilmesidir. Duruşmaya ara verilmeksizin devam edilerek hüküm kurulur. Ancak zorunlu haller davanın makul sürede sonuçlandırılmasını olanaklı kılacak şekilde duruşmaya ara verilebilir (CMK m. 190/1).

Duruşmanın Aleniyeti

Duruşmalar herkese açıktır. Ancak genel ahlak veya kamu güvenliğinin zorunlu kıldığı hallerde, duruşmanın bir kısmının veya tamamının kapalı yapılması mahkemece karar verilebilir (CMK m. 182/2). Bu hallerde duruşma kapalı yapılsa da hükmün açık duruşmada tefhimi zorunludur.

Duruşmanın Kapalı Yapılması Gereken Haller

Sanık, on sekiz yaşını doldurmadıysa duruşma zorunlu olarak kapalı yapılır; hüküm de kapalı duruşma verilir (CMK m. 185).

Davanın devamı sırasında sanık on sekiz yaşını doldurursa duruşmanın açık ve hükmün de aleni olarak verilmesi gerekir.

Duruşmanın aleniyetinin ihlali CMK m. 289/1-f bendi gereği mutlak bozma sebebidir.

Duruşmanın Düzen ve Disiplini

Duruşmanın düzeni, mahkeme başkanı veya yargıç tarafından sağlanır (CMK m. 203/1). Mahkeme başkanı veya hâkim duruşmanın düzenini bozan kişinin savunma hakkının kullanılmasını engellemeyecek şekilde salondan çıkarılmasını sağlayabilir.

Duruşmada Suç İşlenmesi

Bir kimse duruşma sırasında suç işlerse, mahkeme olayı saptar ve bu hususta düzenleyeceği tutanağı yetkili makama gönderir; gerek görürse failin tutuklanmasına da karar verebilir (CMK m. 205).

Ceza Avukatı, tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir ceza yargılamasının tarafı olmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ceza hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Muzaffer TAŞ