Ceza Muhakemesi Hukukunun Temel Kavramları
Ceza Muhakemesi Hukukunda yer alan bazı temel kavramlar şu şekildedir:
Şüpheli nedir?
Şüpheli, Ceza Muhakemesi Hukuku’nun temek kavramlarındır biridir. Hakkında suç işlediğine dair şüphe olunan kişi soruşturma evresi boyunca şüpheli olarak adlandırılır.
Sanık nedir?
Sanık, şüpheli hakkında yürütülen soruşturma faaliyeti sonucunda düzenlenen iddianamenin kabulünden itibaren hüküm kesinleşinceye kadar geçen süre zarfı boyunca suç şüphesi altında bulunan kişidir.
Müdafi nedir?
Müdafi, ceza yargılaması boyunca şüpheli ve sanığı temsil eden avukata yapılan nitelendirmedir. Yani şüpheli ve sanığın ceza yargılaması boyunca vekili değil müdafisi olur.
Vekil nedir?
Vekil, müdafiden farklı olarak katılan, suçtan zarar gören ya da malen sorumlu kişiyi temsil eden avukata yapılan nitelendirmedir. Vekilliğe ilişkin düzenlemeler CMK’da müdafilikten ayrı olarak düzenlenmemiş olup birçok hüküm müdafilik ve vekillik için paralel olarak düzenlenmiştir. Düzenlemeler ile müdafiye tanın hakların vekil için de geçerli olduğu belirtilmiştir.
İfade Alma ve Sorgu nedir?
İfade alma, şüphelinin bilgisine başvurma işlemi olup kolluk görevlileri veya Cumhuriyet Savcısı tarafından soruşturma konu olan suçla ilgili olarak yapılır. Başak bir deyişle ifade alma, iddia makamının şüpheliyi dinleme eylemi olarak adlandırılır.
Sorgu ise, soruşturma ya da kovuşturmaya konu olan suç ile ilgili olarak şüpheli veya sanığın hâkim veya mahkeme tarafından dinlenmesidir. Kısada sorgu yargılama makamınca şüpheli ya da sanığın dinlenip olay ile bilgisine başvurulmasıdır.
Suçüstü nedir?
Suçüstü kavramı;
- Halen işlenmekte olan suç nedir? Suçu oluşturan eylem devam ederken ilgili mercilerce müdahale edilmesidir.
- Henüz işleniş olan suç nedir? Henüz işlenmiş olan suç, suçu oluşturulan eylem yapıldıktan hemen sonra ilgili mercilerce müdahale edilerek yakalanan kişinin işlediği suçtur.
- Suçu oluşturan eylem yapıldıktan hemen sonra kolluk, suçtan zarar gören, olaya tanık olanlar ya da başkaları tarafından takip edilmesi sonucu yakalanan kişinin işlediği suçtur.
Suçüstünün en büyük özelliği, şüphelinin herkes tarafından yakalanabilmesidir. Şöyle ki; o an suç oluşturan eyleme tanık olan biri ya da suç oluşturan eylemin mağduru olan kişi şüpheliyi yakalayıp kolluğa teslim etmesidir.
Toplu Suç nedir?
Bir eylemin toplu suçun sayılabilmesi için aralarında iştirak iradesi bulunması şart olmamakla beraber bu eylemin en az üç kişi tarafından işlenmesidir. Toplu suç, gözaltı süresinin uzatılmasına olanak tanıdığı için bu kavramı ayırt edebilmek oldukça önemlidir.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER
