Beşeri Davranış Kuralları Nedir?

Çok eski çağlardan günümüze dek dışarıdan gelen tehlikelere karşı koymak, varlığını korumak ve geliştirmek amacıyla yaşayan insan için toplum yaşamı kaçınılmazdır.

Toplumsal yaşamdan kaynaklanan ilişkiler kimi zaman çatışabilmektedir. Toplumsal yaşamın sürdürülebilirliği için gerekli olan kurallar bütününe beşeri davranış kuralları denir.

Beşeri Davranış Kuralları; ahlak kuralları, görgü kuralları, din kuralları, örf ve adet kuralları, hukuk kurallarından oluşmaktadır.

Beşeri Davranış Kurallarının Ortak Özellikleri Nelerdir?

Beşeri davranış kuralları emir, yasak veya izin içeren kurallar olup bu özelliklerine normatiflik denir. Beşeri davranış kurallarının konusu insan davranışlarıdır (insan davranışlarını düzenlerler), insan iradesi ile oluşturulur ve belirli müeyyidelere (yaptırımlara) sahiptir.

Hukuk Kuralları Nedir?

Hukuk toplumsal yaşamın varlık nedenidir. Sosyal düzenin korunması amacı ile gerekli olan başlıca kurallar bütünüdür.

Hukuk kuralları, olması gerekeni belirli izin, emir ve yasaklarla belirler, diğer bir deyişle normatiftir. Bu kuralların konusu insan davranışlarını düzenler. İnsanın insana, insanın hayvana veya insanın herhangi bir tarihi yapıya karşı davranışlarını düzenler. Kimi zamanda bireylere yetkiler sağlar.

Hukuk kurallarının koyucusu yetkili olma koşuluyla beşeri iradedir. Hukuk kurallarının onu diğer beşeri davanış kurallarından ayıran asli özelliği hiç kuşkusuz maddi yaptırıma dayanmalarıdır ve bu yaptırımlar devletin organlarınca uygulanmaktadır. Yani hukuk kurallarının ihlali cebir ile müeyyidelendirilmiştir.

Sonuç olarak, hukuk kuralı, beşeri irade tarafından belirlenen ve insan davranışlarını düzenleyen cebir ile müeyyidelendirilmiş izin, emir ve yasaklardır.

Din Kuralları Nedir?

Din kuralları, insanların, ilahi bir irade tarafından konulduğuna ve insan davranışlarını düzenleyen bu kuralların toplumsal düzenin cehennem azabı çekme korkusu müeyyidesi ile sağlanacağına inandıkları evrensel kurallardır.

Ahlak Kuralları Nedir?

Ahlak kuralları, kişisel (sübjektif) ve toplumsal(objektif) olmak üzere iki başlık altında incelenir.

Kişisel ahlak kuralları tamamen insanın nefsine karşı olan ödevlerinden oluşurken; toplumsal ahlak kuralları, insanın diğer insanlara karşı görevlerini düzenler.

Ahlak kurallarının kaynağı bireyin vicdanıdır yani yalnızca bireyin kendisidir. Bir davranışın ahlaka uygun olup olmadığına karar verecek olan muhakeme makamı bizzat davranışı sergileyen kişinin vicdanıdır; müeyyideleri içe dönüktür. Ahlak kuralları bireylere herhangi bir yetki vermez yalnızca ödevler yükler.

Ahlak kuralları, bireylerin kendi davranışlarını düzenleyen vicdanen koymuş oldukları, vicdan azabı diyebileceğimiz içe dönük bir müeyyide ile cezalandırılan kurallardır.

Görgü Kuralları Nedir?

Belirli bir bölgede veya toplumsal çevrede yaşayan bireylerin birbirlerine karşı takınmaları gereken, uygulanmadıkları takdirde toplum tepkisiyle karşılaşılan kurallara, görgü kuralları denmektedir.

Örf ve Adet Kuralları Nedir?

Örf ve adet kuralları, belirli bir gruba hitap edebileceği gibi yerel, bölgesel veya ulusal olabilen, yıllarca süregelen ve bireyler tarafından benimsenmiş olan çeşitli kurallardır.

Örf ve adet kurallarının müeyyideleri şiddetleri itibariyle sınıflandırılmıştır.

• Teamüller, kınama yaptırımına;
• Adetler, yerine getirilmemeleri durumunda dışlanma yaptırımına;
• Örfler ise kişinin maddi-manevi,fiziki bütünlüğüne zarar verecek nitelikteki yaptırımlara tabi olan kurallardır. Fakat örflerin uygulanmamaları halinde gerçekleşecek olan cebirler hukuk kurallarının aksine örgütlü ve merkezi değildir. Çoğunlukla hukuk düzenine aykırı nitelikteki haksız fiili veya suçu oluştururlar.

Sonuç olarak örf düzeninin cebri, hukuk düzeninin cebri ile başa çıkamaz. Hukuk düzeni diğer beşeri davranış kurallar bütünleriyle değerlendirildiğinde en etkili olanıdır. Hukunun başlıca amaç ve işlevleri, güvenlik sağlama, toplumsal düzen ve barış sağlama, toplumsal gereksinimleri karşılama, özgürlük, eşitlik ve adalet sağlama şeklinde sıralanmaktadır.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Sık Sorulan Sorular

Av. Ahmet EKİN & Zeynep Öykü ÖNDER