Adli Tatilde Süreler

Adli tatil, yargısal faaliyetlere her yıl yıl yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar ara verilmesidir. Adli tatilde kural olarak süreler durur ancak bunun istisnaları vardır. Usul işlemleri bakımından sürelerin başlangıç ve bitişi önem arz etmektedir.

Hukuk Muhakemeleri Kanunu Kapsamında

Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsamında adli tatil, her yıl yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar tatil edilmesidir.

Adli tatil, Hukuk Muhakemeleri Kanunu 102.-104. maddelerinde düzenlenmiştir. Kural olarak adli tatilde mahkemelerdeki dava ve işlere bakılmaz, adli tatilden sonraki zamana ertelenir. Usul hukuku bakımından süresi içerisinde yapılmayan işlemler, hak kaybına yol açabileceğinden adli tatil sürecinde yapılamayacak işlemlere istisnalar getirilmiştir.

Adli Tatilde Görülebilen Dava ve İşler

Adli tatilde görülebilen dava ve işler bakımından süreler işlemeye devam eder. Adli tatilde görülebilen dava ve işler şunlardır:

1. HMK m. 103 birinci fıkrasında yer alan dava ve işler, ivedi olup olmadıklarına bakılmaksızın adli tatilde de görülür ancak tarafların anlaşması halinde veya dava bir tarafın yokluğunda görülmekte ise hazır olan tarafın talebi üzerine adli tatilden sonraya bırakılabilir. Bu hükme göre sayılan dava ve işler şöyledir:
2. a) İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.
3. b) Her çeşit nafaka davaları ile soy bağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler.
4. c) Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları.

ç) Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar.

1. d) Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri.
2. e) İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar.
3. f) Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler.
4. g) Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler.

ğ) Çekişmesiz yargı işleri.

1. h) Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.
2. Diğer kanunlarda adli tatillerde bakılabileceği belirtilen dava ve işler de adli tatilde görülür. Örneğin; Kadastro Kanunu m.29/4, Bankacılık Kanunu m.142/3.
3. İcra ve İflas Daireleri ile icra mahkemelerinde adli tatil hükümleri uygulanmaz.
4. HMK m.103 hükümleri, istinaf mahkemeleri ile Yargıtay incelemelerinde de uygulanır.
5. Hakemler iş ve davalarını adli tatilin sonuna erteleyemezler, HMK m.427/1 gereği bir yıl içerisinde hüküm verilmesi zorunludur.

Adli Tatilde Görülemeyen Dava ve İşler

Adli tatilde görülemeyen dava ve işler bakımından süreler durur. Adli tatilde görülemeyen dava ve işler şunlardır:

1. Yukarıda sayılan dava ve işler dışında kalan dava ve işler adli tatile tabidir. Ancak adli tatilde görülemeyen bu dava ve işler bakımından yapılabilecek işlemler HMK m.103/3 hükmünde düzenlenmiş olup, şöyledir:

• Dava dilekçesi alınması,
• Karşı dava dilekçesi alınması,
• İstinaf dilekçesi alınması,
• Temyiz dilekçesi alınması,
• Bunlara karşı verilen cevap dilekçesi alınması,
• İşlemden kaldırılan davaları yenileme dilekçesi alınması,
• İlam verilmesi,
• Her türlü tebligat işlemi yapılması,
• Dosyanın başka bir mahkemeye, istinaf mahkemesine veya Yargıtay’a gönderilmesi işlemleri yapılır.

2. Adli tatilde görülemeyen dava ve işlere ilişkin sürelerin bitimi adli tatil zamanına rastlarsa, bu süre ayrıca bir karara gerek olmaksızın, HMK m.104 gereği adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu hükmün HMK’da belirlenen yasal sürelere ilişkin olduğudur. Buna karşılık hâkimin tayin ettiği süreler bakımından uzatılma söz konusu olmayacaktır.

Ceza Muhakemesi Kanunu Kapsamında

Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında adli tatilde ceza işlerini gören makam ve mahkemeler çalışmaya ara verirler. CMK 331. maddesinde adli tatilde görülecek işler düzenlenmiş olup, aşağıdaki gibidir:

• Soruşturma ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
• Tatil süresince Bölge Adliye Mahkemeleri ile Yargıtay, yalnız tutuklu hükümlere ilişkin işlerin incelemelerini yapar.

CMK ilgili maddesinde bahsi geçen düzenlemede, tutuklu işlere ilişkin dosyalarının incelenerek, duruşmalarının yapılması ile yargılamanın uzatılmaması ve ileride yaşanacak hak kayıplarının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Soruşturmaya ilişkin işlerde ise adli tatil sürecinde gerçekleşen suçlar hakkında şikâyet ve ihbarda bulunulması mümkündür.

CMK m. 331/4 uyarınca adli tatile rastlayan süreler işlemez. Bu süreler tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzatılmış sayılır.

İdari Yargılama Usulü Kanunu Kapsamında

İdari yargılama usulü kanunu kapsamında bölge idare, idare ve vergi mahkemeleri her yıl bir eylülde başlamak üzere, yirmi temmuzdan otuz bir ağustosa kadar çalışmaya ara verirler. Ancak, yargı çevresine dahil olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu il merkezi dışında kalan ve sadece bir idare veya bir vergi mahkemesi bulunan yerlerdeki idari yargı mercileri çalışmaya ara vermeden yararlanamazlar.

İdari Yargılama Usulü Kanunu 62. maddesinde adli tatilde görülebilecek dava ve işler sayılmıştır:

1. a) Yürütmenin durdurulmasına ve delillerin tespitine ait işler,
2. b) Kanunen belli süre içinde karara bağlanması gereken işler çalışmaya ara verme zamanında görülebilir.

İYUK m. 8 gereğince, Kanunda yazılı sürelerin bitmesi çalışmaya ara verme zamanına rastlarsa bu süreler, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.

Adli tatil sürecinde yapılmayan iş ve işlemler hak kaybına yol açacağından uzman avukatlarımızdan yardım almanızı tavsiye ederiz.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Evrim ÜSTÜNDAĞ