İcra Organları

İcra organları, icra takibinde görevli kişi ve makamlardır. İcra organları asıl ve yardımcı olmak üzere kendi içlerinde ikiye ayrılmaktadırlar. Bu ayrımda esas alınan ayrım yalnızca icra işleri ile mi ilgilendikleri ya da kendi işlerinin yanında icraya ilişkin diğer işlerle de mi ilgilenmekteler mi noktasında olmaktadır.

Asıl İcra Organları;

• İcra dairesi,
• İcra Mahkemesi,
• Bölge Adliye Mahkemesinin icra işleriyle görevli Hukuk Daireleri,

Ve son olarak Yargıtay’ın icra işleriyle görevli Hukuk Daireleri asıl icra organlarıdır.

Yardımcı İcra Organları;

• Genel Mahkemeler,
• Cumhuriyet savcıları,

ve Adalet Müfettişleri icra örgütü içerisinde yardımcı organlardır.

Asıl İcra Organları Nelerdir?

Asıl icra organlarını kısaca açıklayacak olursak yalnızca icra işlerini görmek ve ilgili süreçte yer almak için kurulmuş organlardır. Kural olarak asıl icra organlarının icra dışında herhangi bir görevi yoktur.

İcra Dairesi Nedir?

İcra işlerinden asıl sorumlu olan organ icra dairesidir. İcra Dairesi, doğrudan iflas yolu hariç başlatılacak her türlü takipte başvurulacak ilk icra organıdır. Yukarıda saydığımız takiplerin başlatılması icra dairesine başvurmadan mümkün değildir.

İcra Dairleri İcra ve İflas Kanunun İcra Daireleri Başlıklı 1. Maddesinde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir;

• Her asliye mahkemesinin yargı çevresinde yeteri kadar icra dairesi bulunur. Her icra dairesinde Adalet Bakanlığı tarafından atanacak bir icra müdürü, yeteri kadar icra müdür yardımcısı, icra kâtibi ile adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları tarafından görevlendirilecek mübaşir ve hizmetli bulunur.
• İş yoğunluğunun veya personel sayısının fazla olduğu icra dairelerinde dairenin düzenli, uyumlu ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak amacıyla Adalet Bakanlığı tarafından icra müdür ve müdür yardımcıları arasından, icra müdürünün yetkilerini haiz bir icra başmüdürü görevlendirilebilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, yönetmelikle düzenlenir.

Her icra dairesinde zorunlu olarak İcra Müdürü bulunmalıdır. İcra dairelerinde birinci derece görevli ve sorumlu olan kişi icra müdürüdür. İcra Müdürü, takdir yetkisinin bulunmadığı konulara ilişkin yasanın emrettiği işleri yapmak mecburiyetindedir.

İcra ve İflas Daireleri sürekli olarak yargıcın denetim ve gözetimi altında bulunmaktadırlar. Ancak İcra ve İflas Dairleri İcra Mahkemesine bağlı değiller.

İcra Dairleri, İcra Mahkemesine bağlı olmadığı için yapacağı her işlem için gerekli makam ve mercilerle doğrudan yazışabilmektedirler.

İcra Müdürünün Yükümlülükleri Nelerdir?

İcra Müdürünün yükümlülükleri şu şekilde sayılabilir;

1. Dosya ve tutanak düzenleme zorunluluğu; icra dairleri yapacakları her icra işi için bir dosya açılır bu istinabe (talimat) bile olsa dosya açılıp işlem yapılmalıdır.
2. Para veya değerli eşyaların tevdii etme yükümlülüğü; İcra dairlerine yapılacak her türlü ödeme banka aracılığıyla icra müdürlüğü adına açılan hesaba yapılmalıdır. Haciz sırasında haczedilen veya tahsil edilen para, en geç tahsilatın yapıldığı günü takip eden iş günü mesai çalışma saati sonuna kadar banka hesabına yatırılmak üzere icra veya mahkeme kasalarında saklanır. Değerli eşyalar ile kıymetli evraklar ise icra ve iflas dairlerinin kasalarında ya da kiraladıkları kasalarda saklarlar.
3. Dosya hesap tablosu yapma yükümlülüğü; Yargıtay’ın yerleşik uygulamasına göre takip dosyasındaki asıl alacak, faiz, vekâlet ücreti gibi gider vb. kalemlerden oluşan toplam borç miktarını gösterir tabloyu hazırlamak icra müdürünün görevidir.
4. UYAP kullanma zorunluluğu; 6352 sayılı yasa ile getirilmiştir. İcra ve iflas dairelerince yapılacak her türlü iş ve işlem Ulusal Yargı Ağı Projesinin kullanılması ve işlenmesi zorunludur.
5. İş görme yasağı; İcra ve İflas Kanunu icra müdür, memur ve görevlileri için belli kişilerle iş görme yasağı getirmiştir.

İİK Madde 10

İcra ve iflas işlerine bakan memur ve müstahdemler

• Kendisinin,
• Karı veya kocasının, nişanlısının yahut kan ve sıhri usul ve füruunun veya üçüncü derece dâhil olmak üzere bu dereceye kadar olan kan ve sıhri civar hısımlarının,
• Kanuni mümessili veya vekili yahut müstahdemi bulunduğu bir şahsın,

Menfaati olan işleri göremeyip derhal icra mahkemesine haber vermeye mecburdur. İcra mahkemesi müracaatı yerinde görürse o işi diğer bir memura, bulunmayan yerlerde kâtiplerinden birine verir.

6. Sözleşme yapma yasağı; İcra görevlileri, kendi dairlerince takibi yapılan bir işe ilişkin kiminle olursa olsun sözleşme yapamazlar.

İcra Mahkemesinin Görevleri Nelerdir?

İcra Mahkemesi icra ve iflas işleri ile görevli, sınırlı inceleme yetkisi bulunan, özel görevli ve tek yargıçlı bir ilk derece mahkemesidir. Her asliye mahkemesinin yargı çevresinde bir tane icra mahkemesi kurulması öngörülmüştür.

O yerde asliye mahkemesinden ayrı bir icra mahkemesi kurulmamışsa icra mahkemesinin görev alanına giren işlerde yetkili ve görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. İcra mahkemelerinde, basit yargılama usulü uygulanır. İcra mahkemelerinde görülen işler ivedi işlerden olup bu yüzden adli tatilde de görülmeye devam ederler.

İcra mahkemesi:

İİK Madde 4 –

• İcra ve iflâs dairelerinin muamelelerine karşı yapılan şikâyetlerle itirazların incelenmesi icra mahkemesi hâkimi yahut kanun gereğince bu görev kendisine verilmiş olan hâkim tarafından yapılır. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü ile Adalet Bakanlığınca icra mahkemesinin birden fazla dairesi kurulabilir. Bu durumda icra mahkemesi daireleri numaralandırılır.
• İcra mahkemesinin birden fazla dairesi bulunan yerlerde iş dağılımı ve buna ilişkin esaslar, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir. Her icra mahkemesi hâkimi, kendisine Adlî Yargı Adalet Komisyonu Başkanlığınca dönüşümlü olarak bağlanan icra ve iflâs dairelerinin muamelelerine yönelik şikâyetleri ve itirazları inceler, icra daireleri başkanlığı kurulmayan yerlerde bu dairelerin gözetim ve denetimlerini yapar, idarî işlerine bakar.
• İcra yetkisini haiz sulh mahkemelerinin muamelelerine karşı vuku bulacak şikayet ve itirazların icra mahkemesi o mahkemenin hâkimidir.

Bölge Adliye Mahkemeleri

Bölge Adliye Mahkemeleri ikinci derece adli alan mahkemeleridir. Bölge adliye mahkemelerinin yalnızca icra ve iflas işlerine bakan dairleri olduğundan asıl icra organları arasında sayılmaktadırlar.

Bölge adliye mahkemelerine verilmiş görevlerinin yanında icra mahkemelerince verilmiş kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları (istinaf yolu başvuruları) inceleyip karara bağlamakla görevlidir.

Yargıtay’ın İcra ve İflas İşleri İle Görevli Daireleri

Yargıtay’ın Hukuk Dairelerinden icra ve iflas işleriyle görevli daireleri bulunmaktadır. Bu görevlendirmeler her yıl değiştirildiği için hangi işlerde hangi dairenin görevli olduğu Yargıtay’ın internet sitesinden öğrenilebilir.

Yardımcı İcra Organları Nelerdir?

Yardımcı icra organları, asıl görevlerinin yanında icra ve iflas işlerine de bakan organlardır. Bu organların asıl görevleri icra işleri değildir.

Genel Mahkemeleri Ne Yaparlar?

İcra ve İflas Hukukundan doğan işlerde sadece İcra Mahkemeleri görevli kılınmış değildir genel mahkemelerin görev alanına giren işlerde bulunmaktadır. Birkaç örnek aşağıda sayılmıştır;

• İtirazın iptali davası.
• Borçtan kurtulma davası.
• Menfi (olumsuz) tespit davası
• İstirdat (geri alma) davası

Gibi daha birçok örnek verilmektedir.

Savcı ve Adalet Müfettişleri Ne Yaparlar?

İcra daireleri yılda en az bir defa Cumhuriyet Savcısı ve Adalet Müfettişleri tarafından denetlenirler.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Turabi TİLKİ