Ceza Muhakemesi İşlemleri ve Süreler Nelerdir?

Ceza Muhakemesi İşlemleri sözlü, yazılı ya da eylemli olarak yapılabilir. Muhakemeyi ilerletmek maksadı ile yapılan iddia, savunma ve yargılama niteliğindeki irade açıklamalarıdır. Ceza Muhakemesi İşlemlerinde UYAP sistemini de kullanma zorunluluğu getirilmiştir. UYAP sistemine güvenli elektronik imza ile giriş yapılabilmektedir. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sisteminde yani UYAP’ta güvenli elektronik imzayla atılan imza, elle atılan imza ile aynı hukuksal sonucu meydana getirmektedir. Elle atılan imza ve güvenli elektronik imza ile atılan belgelerde herhangi bir çelişki olması halinde güvenli elektronik imza geçerli sayılır.

Ceza Muhakemesi İşlemlerinin Türleri Nelerdir?

Ceza Muhakemesi İşlemlerinin üç türü vardır. Bunlar yargıç, savcı ve savunma işlemleridir.

Yargıç İşlemleri Nedir?

Yargıç işlemleri, yargı makamında bulunan yargıç tarafından yapılan işlemlerdir. Düşünsel ve eylemsel işlemler olmak üzere iki adet işlem çeşidi vardır.

• Düşünsel işlemler sözlü ya da yazılı olarak yapılır.
• Eylemli işlemler ise vücut hareketleriyle yapılan işlemlerdir.

Yargıç işlemlerinden en önemlisi karar verme işlemidir. Kovuşturma evresindeki kararlar ara karar ve nihai karar olmak üzere iki çeşittir. Soruşturma evresindeki kararlar ise sulh ceza yargıçlığı tarafından verilen kararlardır.  Söz konusu bu kararlar gerekçeli yazılmak zorundadır.

Savcı İşlemleri Nedir?

Savcı işlemleri, iddia makamınca yapılan işlemlerdir. Düşünsel ve eylemsel işlemler olmak üzere iki adet işlem çeşidi vardır.

• Düşünsel işlemlerin içeriğinde mütalaa ve karar verme ya da kararname vardır.
• Eylemli işlemlerin bir kısmı ise mütalaanın yazılı ya da sözlü olarak bildirilmesi şeklinde yapılırken bir kısmı ise araştırma ve koruma işlemleri şeklindedir.

Savunma İşlemleri Nedir?

Savunma işlemleri, sanığın ya da müdafisinin davayla alakası olan istemlerini genelde dilekçe yolu ile yapmalarıdır.

Muhakeme İşlemlerindeki Hukuka Aykırılıklar

Muhakeme İşlemlerinde hukuka aykırı olan işlemlere uygulanabilecek dört tane yaptırım vardır. Bunlar; yokluk, hükümsüzlük, hak düşümü ve kabul edilemezliktir.

• Kabul edilemezlik durumunda giderilebilecek bir eksiklik vardır. Söz konusu karar ile bu durumun eksikli ve tamamlanması gerektiği bildirilir.
• Butlan yani hükümsüzlük yaptırımında bir işlem iptal edilene kadar geçerlidir.
• Yokluk yaptırımında işlemin ana unsurunda eksiklik vardır demektir. Yaptırım türlerinden en ağır olanıdır.
• Hak düşümü ise bir hakkın kullanılması için verilen süre içerisinde o hakkın kullanılmaması sonucu meydana gelmektedir.

Hukuka Aykırılıkların Düzeltilmesi Yolları Nedir?

Hukuka aykırılıklar geri alma, yenileme, düzletme, bozma, iyileştirme ve çevirme gibi yollarla düzeltilebilir.

• Yenileme işlemi yapan yetkili makamın hukuka uygun bir şekilde işlemi yeniden tesis etmesidir.
• Geri alma ise yapılan işlemin işlemi yapan makamca ortadan kaldırılmasıdır.
• Düzeltme hukuka aykırı olan kısmın hukuka uygun hale getirilmesidir.
• Bozma ile hukuka aykırı olan işlem başkaca bir makam tarafından ortadan kaldırılır.
• Çevirme başka makam tarafından işlemde hukuka aykırılığı iradeye uygun bir işlemmiş gibi kabul edilmesidir.
• İyileştirme aracılığı ile hukuka aykırı işlem başka makamca ortadan kaldırılacak yerine hukuka uygun bir işlem yapılır.

Ceza Muhakemesinde Süreler Nelerdir?

Ceza muhakemesinde süre bir işlemin yapılması için tanınan zaman aralığıdır.

Sürelerin Türleri ve Sürelerin Hesaplanması Nedir?

Ceza Muhakemesinde süreler hak düşürücü, koruyucu ve düzenleyici, kanuni süre ve takdiri süre olmak üzere beş gruba ayrılmaktadır.

• Hak düşürücü süre bir işlemin yapılması için tanınan süre olup bu süre içerisinde işlem yapılmaması haline kişiye tanınan süre sona ermiş ve hakkı düşmüştür.
• Koruyucu sürelerle işlemin hangi zaman diliminde yapılamayacağını gösterilmektedir.
• Düzenleyici süre ile öngörülmemiş bir işlemin yapılabileceği zaman dilimini göstermektedir.
• Takdiri süre yargıç tarafından belirlenen süredir.
• Kanun koyucu tarafından belirlenen süreler yasal süreler denmektedir. Bu süreler ancak yasa nedenler ile değişebilmektedir.

Eski Hale Getirme Nedir?

Eski hale getirme kişinin kusuru olmadan kaçırdığı süreden yararlanabilmesine olanak sağlamaktadır. Eski hale getirilmesi için dilekçenin yedi gün içinde verilmeli. Yedi günlük süre kişinin süreyi kaçırmasına sebep olan engelin ortadan kalkmasıyla başlar. Yedi günlük süre içinde dilekçe verildikten sonra usul işlemi doğru bir şekilde hayata geçirilseydi hangi mahkeme esasa hükmedecek olsaydı o mahkeme söz konusu dilekçe hakkında karar verir. Eski hale getirmenin kabulüne ilişkin kararlar kesin olup eski hale getirmeden feragat mümkün değildir.

 Adli Tatil Nedir?

Adli tatil her yıl 20 Temmuz’da başlayıp 31 Ağustos’ta sona erer akabinde 1 Eylül’de yeni adli yıl başlar. Adli tatil hâkim, savcı ve diğer adli çalışanlarının izne çıktığı dönemin adıdır. Bu dönemde istisnalar dışında ceza yargılaması faaliyetleri durmaktadır. Ceza yargılamasında adli tatile rastlayan süreler işlememekte tatilin bittiği günden itibaren üç gün uzamış sayılmaktadır.

Bu dönemde YARGITAY ve BAM tarafından sadece tutukluluğa ilişkin incelemeler yapılmaktadır.  Bunun dışında ivedi olduğu kabul gören suçl ve davalarda işlem yapılır.

Tebligat Nedir?

Tebligatlar mahkeme başkanı ya da yargıç tarafından aracısız yapılır. Eğer bir kararın infazı gerekiyor ise Cumhuriyet Başsavcılığına verilir. Cumhuriyet Başsavcılığına yapılan tebligat, tebliği gereken evrakın aslının verilmesi suretiyle olur.  Tebligat, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirtilen özel hükümler saklı kalmak koşuluyla, Tebligat Kanunu’nda belirtilen hükümlere göre yapılır.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Fatma Mislina DİNÇER