Haczedilen Alacakların Paraya Çevrilmesi
İcra ve İflas Kanunu madde 89’da borçlunun üçüncü kişinin elinde bulunan alacaklarının haczi ve paraya çevrilmesi düzenlenmiştir. Kanunun 120.maddesinde ise haczedilen alacakların paraya çevrilmesi düzenlenmiştir.
Haczedilen alacaklar taşınır hükmündedir ve taşınır mallar gibi haczedilir. 120.maddede haczedilen alacağın alacaklıya devri düzenlenmiştir.
İİK m.89 ve m.120 alacaklıya iki farklı seçenek sunmaktadır. Alacaklı isterse m.89’a göre alacağın haczedilip taşınırların paraya çevrilmesi usulüyle paraya çevrilmesini ya da m.120’ye göre alacağın kendisine devredilmesini isteyebilir. Uygulamada alacaklılar daha çok 89.maddeyi tercih etmektedir.
İCRA VE İFLAS KANUNU MADDE 120 Ödeme yerine alacakların devri Hacze iştirak eden bütün alacaklılar muvafakat ederlerse borçlunun borsada ve piyasada fiyatı olmıyan alacakları, ödeme yerine geçmek üzere itibari kıymetleriyle kendilerine veya hesaplarına olarak içlerinden birine devredilir. Bu halde alacaklılar, alacakları nispetinde borçlunun haklarına halef olurlar. Aynı suretle hacze iştirak edenlerin hepsi veya içlerinden birisi borçlunun üçüncü bir şahıstaki alacağının tahsilini veya böyle bir şahsa karşı haiz olduğu dava hakkının kullanılmasını, masraf kendilerine ait olmak ve fakat haklarına halel gelmemek şartiyle üzerlerine alabilirler. Bu suretle elde edilecek para ilk önce üzerlerine alanların alacak ve masraflarının ödenmesine karşılık tutulur. |
A. Haczedilen Alacağın Ödeme Yerine Geçmek Üzere Devri
Hacze iştirak eden bütün alacaklıların rızasıyla borçlunun üçüncü kişiden olan alacağı, ödeme yerine, nominal (itibari) değeri ile alacaklı ya da alacaklılara devredilebilir. Haciz koyduran tek kişi ise haczedilen alacak alacaklının talebi ile icra dairesi tarafından kendisine devredilir. Bu şekilde yapılan alacağın devri Türk Borçlar Kanunu’na göre kanun gereğince meydana gelen alacağın temlikidir. Alacağı devralan alacaklı, alacağı oranında borçlunun haklarına halef olur. Alacaklının alacağı, devraldığı alacak miktarınca sona erer; kalan kısım için icra takibi devam eder.
TÜRK BORÇLAR KANUNU MADDE 185 Alacağın devri kanun veya mahkeme kararı gereğince gerçekleşmişse, bu devir özel bir şekle ve önceki alacaklının rızasını açıklamasına gerek olmaksızın, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir. |
Alacağın devredildiği icra dairesi tarafından borçlunun borçlusuna yani üçüncü kişiye bildirilir. İcra dairesi alacağı devralan alacaklıya bununla ilgili bir belge, varsa takip borçlusunda bulunan alacak senedini verir.
TÜRK BORÇLAR KANUNU MADDE 186 Borçlu, alacağın devredildiği, devreden veya devralan tarafından kendisine bildirilmemişse, önceki alacaklıya; alacak birkaç kez devredilmişse, son devralan yerine önceki devralanlardan birine iyiniyetle ifada bulunarak borcundan kurtulur. |
B. Haczedilen Alacağın Tahsil İçin Devri
Alacak çekişmeli ise alacağın ödeme yerine geçmek üzere devri yoluna başvurulmaz, alacağın tahsil için devri yoluna gidilir.
İcra ve İflas Kanunu’nun 120.maddesinin 2.fıkrasına göre hacze iştirak eden alacaklıların tamamı veya biri ya da birkaçı, borçlunun üçüncü kişideki alacağının tahsili ya da üçüncü kişiye karşı olan dava hakkının kullanılmasını üzerlerine alabilirler. Bu işlem tahsil için devirdir.
Tahsil için alacağın devrinde devralan alacaklı takip borçlusunun halefi olmaz; yalnızca alacağın tahsili için borçluyu temsil etme yetkisine sahip olur. İcra dairesi tarafından alacağı tahsil için devralan alacaklıya tahsile yetkili olduğuna dair bir belge verilir. Bu belge ile tahsil için devralan alacaklı gerekli tüm iş ve işlemleri yapabilir. Tahsil için yapılan takip ve dava giderleri tahsil için devralan alacaklıya aittir ve bu giderler tahsil edilen paradan ödenir, tahsil edilen para devralan alacaklının alacağının karşılığı olur.
