Ceza Muhakemesinde Süreler

Süre, belli bir muhakeme işleminin yapılması gereken zaman kesitidir.

Süreler, işlemin yapılması bakımından hak düşürücü, koruyucu ve düzenleyici olmak üzere üçe ayrılır.

Hak Düşürücü Süre

Bir işlemin yapılabilmesi için sınırlı zaman dilimi öngörülmüşse hak düşürücü süredir. Süre içinde işlem yapılmazsa hak düşer, bir daha kullanılması mümkün olmaz. Bu durumda kanun koyucu işlemin yapılabileceği sürenin en üst sınırını göstermektedir.

Örneğin şikâyet süresi içinde fiilin failin öğrenilmesinden itibaren altı aylık hak düşürücü süreye tabidir (TCK m.73/1). İstinaf ve temyiz istemi, hükmün açıklanmasından itibaren yedi günlük süreye tabidir (CMK m. 273/1, 291/1).

Koruyucu Süre

Bir işlemin yapılamayacağı zaman dilimimi gösteren süre koruyucu süredir. Bu durumda kanun koyucu işlemin yapılabileceği sürenin en alt sınırını göstermektedir. Örneğin çağrı kâğıdının tebliğiyle duruşma günü arasında en az bir haftalık süre bulunması gerekir. (CMK m.176/4)

Bu süreye uyulmamasının bir yaptırımı yoktur ancak sanığa bazı haklar tanınabilir. Söz konusu verdiğimiz örnekte sanığın duruşmaya ara verilmesini isteme hakkı doğar (CMK m.190/2).

Düzenleyici Süre

Herhangi bir yaptırım öngörülmeden işlemin yapılabileceği zaman dilimini gösteren sürelerdir. Bu süreler içinde yapılmaması işlemi geçersiz kılmaz.

Örneğin kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görmezse en çok üç gün içinde itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir (CMK m. 268/2). Ancak bu süre geçtikten sonra da itirazın gönderilmesi, işlemi geçersiz kılmaz.

Ceza muhakemesi Kanunu madde 39’a göre;

• Gün ile belirlenen sureler, tebligatın yapıldığının ertesi günü̈ islemeye baslar. 
• Sure, hafta olarak belirlenmiş̧ ise, tebligatın yapıldığı günün, son haftada isim itibarıyla karşılığı olan günün mesai saati bitiminde sona erer. 
• Sure, ay olarak belirlenmiş̧ ise tebligatın yapıldığı günün, son ayda sayı itibarıyla karşılığı olan günün mesai saati bitiminde sona erer. Son bulduğu ayda sayı itibarıyla karşılığı olan gün yoksa sure, ayın son günü̈ mesai saati bitiminde sona erer. 
• Son gün bir tatile rastlarsa sure, tatilin ertesi günü̈ biter. 
• Elektronik olarak yapılan işlemlerde süre, gün sonunda biter (CMK m.38/A/9).

Bilmekte fayda vardır ki idari tatil günleri, resmi tatil sayılmadığından süreler işlemeye devam eder. 

Eski Hale Getirme Ne Demek?

Eski hale getirme, kusuru olmadan süreyi geçiren kişinin bu süreden yararlanmasıdır. Kusuru olmaksızın bir süreyi geçirmiş̧ olan kişi, eski hale getirme isteminde bulunabilir. Kanun yoluna başvuru hakkı kendisine bildirilmemesi halinde de kişi kusursuz sayılır. (CMK m.40)

Eski hale getirme dilekçesi, engelin kalkmasından itibaren yedi gün içinde, sureye uyulduğunda usule ilişkin işlemleri yapacak olan mahkemeye verilir. Dilekçe sahibi, surenin geçmesinde kusuru olmadığına ilişkin olguları, varsa belgelerini de ekleyerek açıklar. Dilekçe verildiği anda usule ilişkin yapılamayan işlemler de yerine getirilir (CMK m.41).

Dilekçe sahibi, sürenin geçmesinde kusuru olmadığına ilişkin olguları, varsa belgelerini de ekleyerek açıklar. Dilekçe verildiği anda usule ilişkin yapılamayan işlemler yerine getirilir.

Ceza Muhakemesi Kanunu madde 42’ye göre;

Suresi içinde usul işlemi yapılsaydı, esasa hangi mahkeme hükmedecek idiyse, eski hale getirme dilekçesi hakkında da o mahkeme karar verir. 

Eski hale getirme isteminin kabulüne ilişkin karar kesindir; reddine ilişkin karara karsı itiraz yoluna gidilebilir. 

Eski hale getirme dilekçesi, kararın yerine getirilmesini durdurmaz; ancak, mahkeme yerine getirmeyi erteleyebilir. 

Ceza Muhakemesinde Adli Tatil

Adli tatil, ceza yargılaması faaliyetinin yapılamadığı dönemdir. Bu dönemde ceza işlerini gören makam ve mahkemeler faaliyetlerini kanunlarda yazan istisnalar dışında durdurur. 

Ceza islerini gören makam ve mahkemeler her yıl 1 Eylül’de başlamak üzere, yirmi temmuzdan 31 Ağustos’a kadar çalışmaya ara verirler. 

Soruşturma ile tutuklu işlere ilişkin kovuşturmaların ve ivedi sayılacak diğer hususların tatil süresi içinde ne suretle yerine getirileceği, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir. 

Tatil süresince bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtay, yalnız tutuklu hükümlere ilişkin veya Meşhud Suçların Muhakeme Usulü̈ Kanunu gereğince görülen islerin incelemelerini yapar. 

Adlî tatile rastlayan sureler islemez. Bu sureler tatilin bittiği günden itibaren uç̧ gün uzatılmış̧ sayılır. 

Adli tatil sırasında bakılmaması gereken bir davaya yanlışlıkla bakılıp hüküm verilmesi durumunda, hüküm salt bu nedenle bozulmaz. Aynı esas diğer işlemler açısından da geçerlidir.

Tebligat

Mahkeme başkanı veya hâkim, her turlü tebligatı, tüm gerçek veya özel hukuk tüzel kişileri veya kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili yazışmaları yapar.  İnfaz edilecek kararlar, Cumhuriyet Başsavcılığına verilir.

Tebligat, bu Kanunda belirtilen özel hükümler saklı kalmak koşuluyla, ilgili kanunda belirtilen hükümlere göre yapılır.

Uluslararası antlaşmalar, yazılı belgelerin doğrudan doğruya postayla veya diğer iletişim araçlarıyla gönderilmesini kabul ettiğinde; yurt dışına yapılan tebligat, iadeli taahhütlü̈ posta veya diğer iletişim araçları ile gerçekleştirilir.

Cumhuriyet Başsavcılığına yapılan tebligat, tebliği gereken evrakın aslının verilmesi suretiyle olur. Tebliğ̆ ile bir sure islemeye başlıyorsa verildiği gün, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından evrakın aslına yazılır.