Ödenmeyen Senetlerin Tahsili Nasıl Yapılır?

Senetler, ticari faaliyetlerde ödeme yöntemi olarak sıklıkla tercih edilmektedir. Bir mal veya hizmet karşılığında alınan senetlerde, ödemenin belirli zaman aralıklarında yapılacağı taahhüt edilir.

Ancak, senetlerin vadesi geldiğinde ödenmemesi sıkça karşılaşılan bir sorundur. Bu durumda, insanlar ödeme konusunda ne yapacaklarını genellikle bilemezler. Ancak, çeşitli sebeplerden dolayı bu tür durumlarla başa çıkmak için adımlar atılabilir.

Türk Ticaret Kanunu’na göre, çekler, senetler ve poliçeler olmak üzere üç tür senet bulunmaktadır. Vadesi gelmiş ve ödenmemiş olan senetler, ödenmemiş senet statüsünde kabul edilirler. Bu senetlerin en önemli özelliği, belirlenen kurallara uygun bir şekilde düzenlenmiş olmalarıdır.

Senetlerin tahsilatı genellikle elden veya banka aracılığıyla gerçekleşir. Banka aracılığıyla tahsilat yapıldığında, borcun vade tarihinden itibaren 2 iş günü içinde ödenmesi gerekmektedir. Eğer kişi borcunu bu yöntemlerle ödeyemezse, senetlerin tahsili için yasal işlemler başlatılır.

Ödememe Protestosu İle Tahsil ve Tahsil Yolu Nedir?

Senedin vadesi geldiğinde ödenmemesi sıkça karşılaşılan bir durumdur. Kişiler, ödeyemedikleri senetlerle ilgili atacakları adımları genellikle tam olarak bilemezler. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı, kişiler bu durumu önlemek için çeşitli adımlar atabilirler. Ödememe protestosu, senedin ödenmemesi durumunun noter kanalıyla belirlenmesidir. Protestonun çekilme zamanı şu şekildedir:

• Görüldüğünde ödenecek poliçelerde, düzenleme gününden itibaren 1 yıl içinde protesto çekilir. Ancak poliçe ibraz edilebileceği son gün yapılmışsa, protesto izleyen ilk iş gününde çekilir.
• Görüldükten belli bir süre sonra ödenecek poliçelerde, belirli bir günde ve düzenleme gününden belirli bir süre sonra vadeli poliçelerde de ödeme gününü takip eden 2 iş gününde protesto çekilir.

Protesto çekilmesinin amacı, senedin vadesinin dolmasına rağmen borçlu tarafın ödeme yapmamasını belirlemektir. Bu protesto, borçluya noter kanalıyla tebliğ edilir. Protesto çekmenin diğer bir faydası ise alacağa faiz işletebilmenin sadece protesto çekilmiş olması halinde mümkün olmasıdır. Protesto çekilmemiş bir alacak için faiz işletilmesi mümkün değildir. Kambiyo senetlerine özgü icra takibinde, ödememe protestosunun takip talebine eklenmesi gerekmektedir.

Ödenmeyen Senetler Nasıl İcraya Verilir?

Senet alacaklısı, ödemelerini alamadığında icra takibi başlatma hakkına sahiptir. Alacaklılar, senet aslını icra müdürlüğüne sunmalıdır. Ödenmeyen senetler için icra takibi başlatılabilmesi için alacaklının icra müdürlüğüne sunması gerekmektedir.

İcra müdürlüğüne başvuru yapıldıktan sonra borçluya bir ödeme emri gönderilir. Borçlu, ödeme emrini aldıktan sonra 10 gün içinde ödeme yapmalıdır; bu süre içinde ödeme yapılırsa icra takibi başlatılamaz. Ancak 10 gün içinde ödeme yapılmazsa borçlu hakkında icra takibi başlatılabilir.

Ödenmeyen senetlerin tahsilatı konusunda alacaklının yanı sıra borçlunun da hakları bulunmaktadır. Ödeme emrini alan borçlu, tebligatı aldıktan sonra borca itiraz etme hakkına sahiptir. Borca itiraz süresi, ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesinden itibaren 5 gündür. Bu süre içinde itiraz edilmezse 10 günlük süre işlemeye devam eder.

Senetleri İcraya Verme Süresi Nedir?

Bir senedin icraya konulma süresi 3 yıldır. Bu süre içinde alacaklı, alacağını tahsil etmek için çeşitli yollarla icraya başvurabilir. Ancak bu sürenin sonunda yapılan başvurular sadece ilamsız icra takibi olarak gerçekleştirilir.

Senetlerin icraya verilme sürelerinin yanı sıra zaman aşımı sürelerine de dikkat edilmelidir. Bankalardan veya resmi kurumlardan alınan senetler için zamanaşımı süresi 10 yıl olarak belirlenmiştir. Diğer senetler için, örneğin protestolu senetler için ise zaman aşımı süresi 3 yıldır.

Ödenmeyen Senette İhtiyati Haciz Kararı

İhtiyati haciz kararı, geçici bir hukuki önlem olarak kullanılır. Para ile ilgili borçlarda, yetkili ve görevli mahkeme tarafından alınabilen bu karar, geçici bir el koyma işlemidir. Bu karar alındığında, alacaklı borçlunun mal kaçırmasını engellemiş olur.

Mahkemeden bu yönde bir karar alınması durumunda, 10 günlük kesinleşme süresi beklenmeksizin takip, karar kesinleşene kadar borçluya ait mal varlığının haczi yönünde ilerler. Mahkeme bu kararı aldığında, senet bedeline bağlı olarak %15-%20 arasında bir teminat bedeli ödenir.

Senet Ödenmediğinde Hapis Cezası Verilebilir Mi?

Senedini ödemeyen borçluya hapis cezası uygulanmamaktadır. Haciz işlemleri başlatıldığında, borçlu icra dosyasına yönelik icra taahhüdü verirse ve belirtilen tarihlerde borcunu ödemezse, icra taahhüdü ihlal suçundan ceza alabilir.

Alacaklının, borçlunun icra taahhüdü vermesine rağmen ödemezse, icra ceza mahkemesine başvurma hakkı vardır. Türk hukukunda, edim taahhüt edilmesine rağmen yerine getirilmemesi durumunda hapis cezasıyla cezalandırılan bir eylem olarak kabul edilmez.

Kanunilik ilkesi gereği, kanunda suç olarak belirtilmeyen bir eylem nedeniyle hiç kimseye hapis cezası verilemez. Bu nedenle, ödenmeyen senetler nedeniyle borçluya hapis cezası uygulanmaz. Ancak, cebri icra yoluyla borçlunun malları haczedilebilir ve alacak tahsil edilebilir.

Senedin Bankaya Verilmesi Durumunda Ne Olur?

Senet alacaklısının tahsilat için çeşitli yöntemleri bulunmaktadır. Elden ve banka aracılığıyla tahsilat en yaygın kullanılan yöntemlerdendir. Elden tahsilat seçeneğinde, ödeme zamanı geldiğinde alacaklı borçluya başvurur. Borçlu ödeme yaparsa, senet tahsil edilir ve borçlu tarafından alacaklıya teslim edilir.

Diğer bir seçenek olan banka tahsilatında ise alacaklı, ödeme zamanı gelmeden önce bir bankaya gider ve senedi iskonto ettirerek borcunu tahsil eder. Senet vadesi geldiğinde, borçlu borcunu ilgili bankaya öder. Senedin iskonto ettirilmesi, borçlu için herhangi bir kazanç veya kayıp sağlamaz. Geçmiş tarihli senetlerin bankaya verilmesi mümkün değildir.

Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Kübra DEMİR