Basit Yargılama Usulü Nedir?
Basit yargılama usulü, daha çabuk sonuçlandırılması gereken, daha kısa bir incelemeye gereksinim duyulan ve daha kolay bir inceleme ile sonuçlandırılabilecek dava ve işler için kabul edilmiş yazılı yargılama usulüne göre daha seri bir yargılama usulüdür.
Kural olarak asliye hukuk mahkemelerinde yazılı yargılama usulü, sulh hukuk mahkemelerinde basit yargılama usulü uygulanır.
HMK’ya göre Basit Yargılama Usulüne Tabi İşler
HMK’ya göre basit yargılama usulüne tabi işler aşağıda sayılmıştır:
- Sulh hukuk mahkemelerinin görevine giren dava ve işler
- Doğrudan dosya üzerinden karar vermek konusunda yasanın mahkemeye takdir hakkı tanıdığı dava ve işler
- İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz, kanıtların tespiti gibi geçici hukuksal koruma istemleri ile deniz raporların alınması, dispeççi atanması istemleri ve bunlara karşı yapılacak olan itirazlar
- Her çeşit nafaka davaları ile velayet ve vesayete ilişkin dava ve işler
- Hizmet ilişkisinden doğan davalar
- Konkordato ve sermaye şirketleri veya kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin açılacak davalar
- Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler
- Diğer yasalarda yer alan ve yazılı yargılama usulünün uygulanacağı belirten dava ve işlerde bundan sonra basit yargılama usulü uygulanır.
Özel Kanunlara Göre Basit Yargılama Usulüne Tabi İşler
Özel kanunlara göre basit yargılama usulüne tabi işler aşağıda sayılmıştır:
- Türk Ticaret Kanunu’nda öngörülen dava ve işler,
- İcra ve İflas Kanunu’na göre tasarrufun iptali davalarında basit yargılama usulü uygulanır,
- Kadastro Kanunu’na göre, bu kanunun uygulamasında özel hüküm bulunmayan durumlarda basit yargılama usulü uygulanır
- Türk Medeni Kanunu’na göre, evlendirme memurunun mutlak butlan nedenlerinden birinin bulunduğuna ilişkin ret kararlarına karşı açılan davalar, basit yargılama usulüyle görülür. Yine koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması başvurularında, basit yargılama usulü uygulanır.
Basit Yargılama Usulünde Aşamalar
Aşamalar; dilekçeler aşaması, ön inceleme ve tahkikat aşaması ve hüküm aşaması olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
Dilekçeler Aşaması
Davanın açılması ve davaya cevap verilmesi dilekçe ile olur. Taraflar dilekçeleri ile birlikte, tüm kanıtları açıkça ve hangi olgunun kanıtı olduğunu da belirterek bildirmek; ellerinde bulunan kanıtlarını dilekçelerine eklemek ve başka yerlerden getirilecek belge ve dosyalar için de bunların bulunabilmesini sağlayan bilgilere dilekçelerinde yer vermek zorundadır.
Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır. Ancak bu süre, durum ve koşullara göre mahkemece bir defaya mahsus olmak üzere iki haftaya geçmeyecek şekilde uzatılabilir.
Davanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı davanın açılmasıyla, savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı cevap dilekçesinin mahkemeye verilmesiyle başlar.
Ön İnceleme ve Tahkikat Aşaması
Basit yargılama usulünde ön inceleme ve tahkikat aşamaları birbirleriyle bağlantılı olarak birlikte düzenlenmiştir. Mahkeme, tarafları duruşmaya davet etmeden dosya üzerinden karar vermeyi amaçlar. Basit yargılama usulünde ilk duruşma, yazılı yargılamadaki ön inceleme aşamasının yerini almıştır.
Tahkikat işlemleri kural olarak yazılı yargılama usulüne göre yapılır. Basit yargılama usulünde dava en fazla bir kez yenilebilir.
Hüküm Aşaması
Basit yargılama usulünde tahkikat tamamlandıktan sonra sözlü yargılama için ayrı bir kesit öngörülmemiştir. Mahkeme tarafların son beyanlarını alır ve yargılamanın sona erdiğini bildirerek kararını tefhim eder.
