İflasın Tasfiyesi

İflasta tasfiye, iflas masasına giren mal. hak veya alacakların kime, nasıl ve hangi oranda dağıtılacağını, başlamış iflas sürecinin nasıl sona ereceğini gösteren aşamadır.

Tasfiyeye hazırlık dönemi;

• iflasın masasının toplanması,
• defter tutulması ve tedbir alınması,
• tasfiye biçiminin belirlenmesi ve tasfiyenin yapılması olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.

İflas tasfiyesine ilişkin ilk işlemlerin başlayabilmesi ve ikinci alacaklılar toplantısına kadar bu işlemlerin yürütülebilmesi için iflas kararının kesinleşmesine gerek yoktur.

İflas Masası Nedir ve Nasıl Oluşur?

İflas masası, iflasın açılması ile borçlunun haczedilebilen tüm mal ve haklarının oluşturduğu topluluktur.

İflas açıldığı zamanda müflisin haczi kabil bütün mal ve hakları nerede bulunursa bulunsun bir masa teşkil eder ve alacakların ödenmesine özgülenir. İflasın açılmasından sonra, kapanmasına kadar müflisin kişisel çalışmasına dayanmayan kazanımlar da masaya dâhil olur.

Aşağıdaki mal ve haklar, iflasın açılmasıyla birlikte iflas masasına geçer:

• İflas açıldığı anda miflisin haczi kabil bütün mal ve hakları,
• Rehinli mallar,
• İflas kararından önce haczedilmiş ve heniz satılmamış mallar,
• Tasarrufun iptali davası açma hakkı.

Aşağıda sayılan mal ve haklar iflas masasından çıkarılabilir:

• Bedelinin tahsili için verilmiş emre veya hamiline yazılı senetler,
• Başkasına ait malın satış bedeli,
• Müflisin iflas açılmadan önce satın aldığı ancak henüz kendisine teslim edilmemiş mallar.

İflas Alacağı ve Masa Alacağı Arasındaki Fark Nedir?

İflas alacağı, müflisin iflasın açıldığı anda mevcut olan borçlarıdır. İflas alacakları, iflasın açıldığı anda borçluya karşı hukuken mevcut olan alacaklardır.

Bir alacağın iflas alacağı olup olmadığının belirlenmesi iflasın kaldırılması bakımından önemlidir. Zira iflasın kaldırılmasında yalnız iflas alacakları dikkate alınır.

Masa alacağı ise iflas masasının oluşmasından sonra, tasfiyenin sonuna kadar, iflas idaresi tarafından yapılan harcamalardan doğan borçlardır. Bir alacağın masa alacağı olması için iflas idaresinin yaptığı ve yaptırdığı işlerden; bizzat yaptığı veya devamına izin verdiği sözleşmelerden, haksız eyleminden veya masanın nedensiz zenginleşmiş olmasından doğması gerekir.

Masa alacakları, iflas masasından öncelikle ödenir.

Malların Defterinin Tutulması

İflas dairesi, iflası kararının tebliğ edilmesi üzerine hemen müflisin mallarının defterini tutmaya başlar ve muhafazaları için gerekli tedbirleri alır.

İflas açıldıktan sonra defter tutulmasındaki amaç masaya giren mal ve hakları tespit ederek tasfiye şeklini belirlemektir. İflas dairesi iflas kararının kendisine tebliğinden itibaren en geç iki ay içinde tasfiyenin adi veya basit şekilde yapılacağına karar vermek zorundadır.

Deftere Neler Yazılır?

Deftere ilk önce iflas masasına giren mal ve haklar yazılır. Haczi kabil olmaması sebebiyle masaya girmeyen mal ve haklar da deftere kaydedilir; ancak bu mallar müflisin elinde bırakılır.

Müflisin elinde bulunan, ancak üçüncü kişilerin mülkü olarak gösterilen veya üçüncü kişilerin istihkak iddia ettiği mallar da, üçüncü kişilerin istihkak iddiaları şerh düşülerek deftere kaydedilir.

İflas dairesi, deftere kaydettiği mallar için kıymet takdiri yapar ve bunu deftere yazar; bilirkişilerden de yardım alır.

Masadaki Malların Muhafazası

İflas dairesi, iflasın açılması kararının kendisine tebliğ edilmesinin üzerine hemen müflisin mallarının muhafazası için gerekli tedbirleri alır.

İflas dairesinin alacağı muhafaza tedbirleri sınırlı değildir. İflas dairesi, gerekli bütün tedbirleri almakla yükümlüdür.

İflas dairesinin alması gereken muhafaza tedbirlerin en önemlileri aşağıda sayılmıştır:

• İflas dairesi; müflisin mağazalarını, eşya depolarını, fabrikalarını, imalathanelerini ve üretime yönelik diğer yerlerini, perakende satış dükkânlarını ve buna benzer yerlerini, masa hakkında faydalı olacağı anlaşılırsa ilk alacaklılar toplanmasına kadar kontrolü altında idare eder; aksi takdirde bu yerleri kapatıp mühürler.
• İflas dairesi, kapatılıp mühürlenen yerlerin, ilk alacaklılar toplanması tarafından da uygun bulunması hâlinde derhâl satışını yapar.
• Daire; paraları, kıymetli evrakı, ticari ve ev idaresine ait defterleri ve diğer önemli evrakı muhafaza altına alır; bunlar dışındaki malları defter tutuluncaya kadar mühürler, gerek görürse defter tutulduktan sonra tekrar mühürler.
• Daire müflisin kullandığı yerler dışında bulunan malları da muhafaza altına alır.

Tasfiye Türü Neye Göre Belirlenir?

Masa mallannın defterinin tutulmasından sonra malların defterde gösterilen kıymetlerine göre tasfiye yapılıp yapılmayacağı ve eğer yapılacaksa hangi tasfiye usulüne göre yapılacağı belirlenir.

Masaya ait haczedilebilir bir malın bulunamaması durumunda iflas dairesi, iflas tasfiyesinin tatiline karar verir ve bunu ilan eder. Bu ilanda, alacaklılar tarafından otuz gün içinde iflasa ilişkin işlemlerin yürütülmesinin devamı istenmediği ve gideri peşin verilmediği takdirde, iflasın kapatılacağı ihtarı yer alır. Bu ihtarın gereği yerine getirilmezse iflasın kapatılmasına karar verilir ve buda ilan edilir.

Süresi içinde alacaklıların birisi tasfiye için gerekli giderleri peşin öderse iflas tasfiyesine basit veya adi tasfiye yoluyla devam edilir.

Basit Tasfiye Yolu Nedir?

Basit tasfiye usulü, masada mal bulunmasına karşın, bu malların değerinin adi tasfiye giderlerini karşılamayacağı anlaşılan durumlarda başvurulan istisnai bir tasfiye usulüdür.

İflas tasfiyesi kural olarak adi tasfiye usulüne göre yapılır. Basit tasfiye, istisnai bir tasfiye usulüdür. Basit tasfiye, adi tasfiyeye göre daha kısa sürede tamamlanabilen ve daha yalın bir sürece sahip bir tasfiye usulüdür.

Defteri tutulan masa mallarının bedelinin adi tasfiye giderlerini karşılayamayacağı anlaş ılırsa iflas dairesi, iflasın basit tasfiye usulüne göre tasfiye edilmesine karar verir.

İflas dairesi, alacaklıları yirmi günden az ve iki aydan çok olmamak üzere belirlenecek süre içinde alacaklarını ve iddialarını bildirmeye ilanla davet eder. Bu süre içinde alacaklılardan biri masrafları peşin vermek suretiyle tasfiyenin adi şekilde yapılmasını isteyebilir.

Basit Tasfiye Yolunun Özellikleri Nelerdir?

Basit tasfiye yolunun özellikleri aşağıda sayılmıştır:

• Basit tasfiyede iflas idaresi oluşturulmaz, onun görevini iflas dairesi yapar.
• Basit tasfiyede alacaklılar toplantısı yoktur.
• Basit tasfiyede iflas dairesi alacaklıların menfaatlerine uygun surette malları paraya çevirir ve başka merasime gerek kalmaksızın alacakları inceler ve sıralarını belirleyerek bedellerini dağıtır.
• Basit tasfiye usulünde iflas dairesi önce sıra cetvelini ve daha sonra bir pay cetvelini yapar, alacağını tam olarak alamayan alacaklılara aciz belgesi verir.
• Basit tasfiyeye, niteliğine aykırı düşmedikçe adi tasfiyeye ilişkin hükümler uygulanır.

Adi Tasfiye Yolu Nedir?

Deftere kaydedilen masa mallarının takdir edilen bedelinin adi tasfiye giderlerini karşılayacağı anlaşılırsa, iflas idaresi tasfiyenin adi tasfiye usulüne göre yapılmasına karar verir. Tasfiye adi şekilde yapılacaksa, iflas dairesi, buna karar verdiği tarihten itibaren en geç on gün içinde durumu ilan eder

Adi iflas tasfiyesinin, iflasın açılmasından itibaren en geç altı ay içerisinde tamamlanması gerekir.

Adi tasfiye usulü aşağıda sayılan aşamalardan oluşmaktadır:

• İlan,
• Masaya alacak kaydı yapılması,
• Birinci alacaklılar toplantısının yapılması,
• İflas idaresinin seçilmesi,
• Masa alacaklılarının tahsili ve acele durumlarda satış yapılması,
• İstihkak İddiaları hakında karar verilmesi,
• İflas alacaklılarının incelenmesi,
• Sıra cetvelinin düzenlenmesi,
• İkinci alacaklılar toplantısı,
• Masa mallarının satışı ve pararların paylaştırılması.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN