Karşılıksız Yararlanma Suçu ve Cezası (TCK m. 163)
Karşılıksız yararlanma suçu, bir başkasının mal veya hizmetlerinden haksız yararlanmak anlamına gelir. Yani, mal veya hizmeti sağlayan kişiden izin almadan veya ücretini ödemeden onun mal veya hizmetlerinden yararlanmak suçtur.
Karşılıksız yararlanma suçunun cezası, yararlanılan hizmetin türüne ve miktarına göre değişir. Örneğin, otomatlar aracılığıyla sunulan hizmetlerden bedelsiz yararlanmak iki aydan altı aya kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Elektrik, su veya doğalgaz gibi abonelik esasına göre yararlanılan hizmetlerden kaçak kullanmak ise bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasını gerektirir.
Bu suçun işlenmesi halinde, ilgili kurum veya kişi, zararını tazmin etmek için dava açabilir. Ayrıca, bu suçun işlenmesi, kamu yararına aykırı olduğu için, kamu davası açılmasını da zorunlu kılar.
Türk Ceza Kanunu’nun 163. maddesine göre;
“(1) Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Fail
Karşılıksız yararlanma suçu genel bir suçtur. Bu nedenle herkes bu suçun faili olabilir.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Mağdur
Bu suçun mağduru, otomatlar aracılığıyla bedel karşılığında hizmet sunan kişiler veya telefon hatları, frekanslar veya elektromanyetik dalgalar aracılığıyla yapılan şifreli veya şifresiz yayınların sahibi veya bu yayınlardan bedel karşılığında yararlanan kişidir.
Karşılıksız Yararlanma Suçunun Maddi Konusu
Suçun maddi konusu, otomatlar aracılığıyla sunulan hizmetler, telefon hatları, frekanslar veya elektromanyetik dalgalar aracılığıyla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlar, elektrik enerjisi, su veya doğal gazı içerir.
Otomatlar, mal otomatları ve hizmet otomatları olarak iki kategoriye ayrılır. Otomatın sunduğu hizmet karşılıklı olmalıdır. Örneğin, otomat herkesin ücretsiz yararlanabileceği bir hizmet sunuyorsa, bu hizmetten yararlanmak suç teşkil etmez. Herkesin yararlanmasına açık olan sular da bu suçun konusunu oluşturmaz.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Fiil
Karşılıksız yararlanma suçunun hareket öğeleri şunlardır:
- Otomatlar aracılığıyla sunulan ve bedeli ödendiğinde yararlanılabilecek bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanılması.
- Telefon hatları, frekanslar veya elektromanyetik dalgalar aracılığıyla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanılması.
- Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi.
Elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi suçu genellikle abone olunmadan genel enerji, su veya doğal gaz hatlarından hat veya boru çekmek suretiyle veya abone olunduğu ve tüketimi kaydeden sayaç takıldığı halde, sayaç devreden çıkarılmak veya sayaca fiziki bir müdahalede bulunmak suretiyle işlenir. Ancak bu işleme şekilleri arasında bir fark yoktur.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Hukuka Aykırılık Unsuru
İlgilinin rızası, karşılıksız yararlanma suçunda hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.
Karşılıksız Yararlanma Suçunun Manevi Unsuru
Karşılıksız yararlanma suçu kasten işlenebilen bir suçtur.
Failin saiki veya amacı suçun oluşabilmesi için önemli değildir. Bu nedenle failin zenginleşme veya zarar verme amacıyla hareket etmiş olmasına gerek yoktur.
Karşılıksız Yararlanma Suçuna Teşebbüs
Karşılıksız yararlanma suçuna teşebbüs mümkündür. Bu suç, hizmetten yararlanıldığı, telefon hattına girilerek konuşulduğu, şifreli ve şifresiz yayınlardan görüntü ve ses alındığı anda oluşur. Suç, ilk yararlanma anında tamamlanır; yararlanmaya son verildiğinde sona erer.
Elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi kesintisiz bir suç niteliğindedir. Suç, ilk yararlanma anında tamamlanır ve yararlanmaya son verildiğinde sona erer.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda İştirak
İştirak konusunda genel hükümler uygulanır.
Karşılıksız Yararlanma Suçunda İçtima
Hizmetin elde edilmesi için sahte para veya belge kullanılması ya da otomata zarar verilmesi durumunda gerçek içtima hükümleri uygulanır. Fail, karşılıksız yararlanma suçu dışında ayrıca bu suçtan dolayı da cezalandırılır.
Muhakeme ve Yaptırım
Karşılıksız yararlanma suçunun muhakemesi yaptırımı, suçun işlenme şekline ve sonucuna göre değişir.
Suçun otomatlar aracılığıyla işlenmesi halinde, faile iki aydan altı aya kadar hapis veya adli para cezası verilir. Suçun telefon hatları veya yayınlardan işlenmesi halinde, faile altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası verilir. Suçun abonelik esasına göre yararlanılan hizmetlerden işlenmesi halinde, faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
Bu suçlar, kamu davası açılmasını gerektirir. Ayrıca, mağdur olan kurum veya kişi, zararını tazmin etmek için fail aleyhine dava açabilir.
Ekin Hukuk Bürosu olarak Ceza Hukuku alanında uzman avukat kadromuzla iletişime geçmek ve dava ve işlemlerinizi takip etmek için bize ulaşabilirsiniz.
Stj. Av. Nesrin KOŞAR & Av. Ahmet EKİN
