İtirazın Kaldırılması
İtirazın kaldırılması, İİK’nın 68’inci maddesinde düzenlenmiştir. Borçlu tarafından takibine itiraz edilen alacaklı, itirazla duran takibinin devamını sağlamak için borçluya karşı itirazın kaldırılması yoluna gidebilir. İİK’nın 68/a maddesinde sayılan belgelerden elinde bulunduran alacaklının genel mahkemelerde itirazın iptali davası açmasından daha kısa ve pratik bir seçeneği vardır. Bu belgelerden birine dayanan alacaklının, icra mahkemesine başvurarak borçlunun itirazının kaldırılmasını istemesiyle başlayan ve mahkemenin kararıyla sona eren sürece, itirazın kaldırılması yolu denir.
İtirazın kaldırılması bir dava yolu değildir. Takip hukukuna özgü bir yoldur. Alacaklı itirazın kendisine tebliğinden altı ay içinde, itirazın kaldırılmasını isteyebilir. İtirazın kaldırılması talebi reddedilen alacaklı süresi içerisinde ikinci yol olan itirazın iptali yoluna başvurabilir. Gecikmiş itiraz ile takip durursa itirazın kaldırılması yoluna 7 gün içinde gidilmelidir.
İtirazın kaldırılması yolunda iki seçenek vardır. Borca itiraz edilmişse, itirazın kesin kaldırılması; imzaya itiraz edilmişse, itirazın geçici kaldırılması yoluna gidilir.
İtirazın Kesin Kaldırılması
Borca itiraz durumunda başvurulan yoldur. Borca itiraz edilmişse ama alacaklının elinde 68/a niteliğinde belge mevcutsa itirazın kesin kaldırılmasını isteyebilir. 68/a belgeleri şunlardır:
- İmzası ikrar edilmiş adi senet
- İmzası noterlikçe onaylanmış adi senetler
- Resmi dairelerin veya yetkili makamların verdikleri belgeler
- Kredi kurumlarınca düzenlenen belgeler
İtirazın Kesin Kaldırılmasında Usul
İtirazın kesin kaldırılması yoluna başvurmak isteyen alacaklı dilekçeyle veya sözlü olarak dilekçeyle ya da sözlü olarak yetkili icra mahkemesine başvurur. Alacaklı icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasının yanında icra inkar tazminatı da talep edebilir.
İcra mahkemesi, incelemesini yalnızca sınırlı sayılan belgeler üzerinden yapar. İcra mahkemesi itirazın kaldırılmasını basit yargılama usulüne göre inceler. İnceleme duruşmalı yapılır.
İtirazın Kesin Kaldırılmasında Karar
İcra mahkemesi, alacaklıyı isteminde haklı bulursa itirazın kesin kaldırılmasına karar verir. Hem borcun esasına hem de yetkiye itiraz varsa öncelikle yetki itirazı incelenir. İtirazın kaldırılması ile alacaklı istemde bulunmuş ise borçlu hükmolunan miktarın yüzde yirmisinden aşağı olmayan tazminat ödemeye mahkum edilir.
İtirazın kaldırılması kararı ile takip kesinleşir. Alacaklı mal beyanını beklemeksizin borçlunun mal ve haklarının haczini isteyebilir. Haciz isteyebilmek için itirazın kesin kaldırılması kararının kesinleşmesi gerekmez. İcra mahkemesi yaptığı inceleme sonunda itirazın kaldırılması istemini haksız bulursa istemin reddine karar verir. İtirazın kaldırılması istemi reddedilirse alacak artık takibe devam edemez.
Borçlu eğer talep ederse icra mahkemesi itirazda uğrayan alacağın yüzde yirmisinden aşağı olmamak üzere alacaklıyı tazminata mahkum eder. Alacaklı borçlunun ibraz ettiği belge altındaki imzayı inkar ederse ve inceleme sonunda imzanın kendisine ait olduğu anlaşılırsa o belgeye ilişkin miktarın yüzde onu oranında para cezasına mahkum edilir. İcra mahkemesinin itirazın kaldırılması yargılaması sonunda verdiği istemi kabul veya ret kararları maddi anlamda kesin hüküm oluşturmaz.
İtirazın Geçici Kaldırılması
Takip bir adi senede dayanılarak yapıldıysa ve borçlu adi senet altındaki imzayı inkar ettiyse, alacaklının bir icra mahkemesine başvurarak borçlunun itirazının kaldırılması istemesidir.
İtirazın Geçici Kaldırılmasında Usul
İcranın geçici kaldırılması basit yargılama usulüne göre duruşma olarak incelenir. Senet altındaki imzayı reddeden borçlu duruşmada bizzat bulunmaya mecburdur. Borçlunun duruşmaya gelmesiyle birlikte inceleme başlar ve iki tarafın açıklamaları dinlenir. İcra mahkemesinde yapılan imza incelemesinde tanık dinlenilmez, yemin verdirilmez.
Borçlu itirazın kaldırılması duruşmasında ve en geç alacaklının senedin aslını ibraz ettiği oturumda inkar ettiği imzayı kabul ederse hakkında para cezası hüküm olunmaz ve kendisine yargılama giderleri getirmez.
İtirazın Geçici Kaldırılmasında Karar
Borçlunun imzaya itiraz başvurusu üzerine yapılan bilirkişi incelemesi sonucunda belge altındaki imzanın borçluya ait olduğu sonucuna varılmışsa istemin kabulüne ve itirazın geçici kaldırılmasına karar verilir. İcra mahkemesi itirazın geçici kaldırılmasına karar verince takip henüz kesinleşmez.
Borçlu geçici kaldırma kararının tefhim veya tebliğinden itibaren yedi gün içinde borçtan kurtulma davası açabilir. İtirazın geçici kaldırılması istemenin kabulü durumunda borçlu reddi durumunda alacaklı%20 den aşağı olmamak üzere tazminata mahkum edilir.
İtiraz geçici olarak kaldırılmışsa ve ödeme emirdeki süre geçmişse alacaklının talebiyle borçlunun malları üzerine geçici haciz konulabilir. Geçici haciz de alacaklı satış isteminde bulunamaz. Geçici kaldırma kararının tefhim veya Tebliğinden itibaren yedi gün içinde borçtan kurtulma davası açılmazsa geçici kaldırma kesin kaldırmaya dönüşür. Borçtan kurtulma davası açılırsa takibin kesinleşmesi bu davanın sonuna kalır.
Borçtan Kurtulma Davası Nedir?
Borçtan kurtulma davası, itirazın geçici olarak kaldırıldığı durumda geçici kaldırma kararının kesin kaldırma kararına dönüşmesini engellemek için alacaklıya karşı açılan davadır. Borçtan kurtulma davası genel hükümlere tabiidir, her türlü kanıt ileri sürülebilir. Yetkili mahkeme icra takibinin yapıldığı yer mahkemesi ile alacaklının yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise asliye hukuk mahkemesidir.
Borçtan kurtulma davası yedi gün içinde açılabilir süre geçici kaldırma kararının tefhim veya tebliğinden itibaren başlar. Bu dava açılmazsa geçici kaldırma kararı kesin kaldırmaya dönüşür. Mallara haciz konulduysa geçici haciz kesin hacze dönüşür.
Borçtan kurtulma davasında borçlu, borcu olmadığını ileri sürer alacaklı alacağının varlığını ispatla yükümlüdür. Borçlunun haklı bulunması ve davanın kabulü ile icra takibi düşer. Alacaklının haklı bulunması ile geçici kaldırma kararı kesinleşir, takibe devam olur. Bu karar maddi anlamda kesin hüküm oluşturur.
Av. Ahmet EKİN & Stj. Av. Ezgi DEMİROCAK
