İcra Hukukunda Haciz

İcra hukukunda haciz, para borçlarında borçlunun borca yetecek kadar mal ve haklarına icra dairesi tarafından hukuken el konulmasıdır.

Takibin kesinleşmesinden sonraki aşama, haciz aşamasıdır. Haciz işlemlerine geçebilmek için takibin kesinleşmiş olması şarttır.

Haciz, hukuken el koyma anlamına gelmektedir. Bu nedenle haczin geçerliliği için kural olarak borçlunun mal varlığına fiilen el konulması gerekmez.

Haczin Türleri Nelerdir?

Haciz; kesin haciz, geçici haciz ve ihtiyati haciz olmak üzere üçe ayrılmaktadır:

• Kesin haciz, rakip sürecinde takibin kesinleşmesinden sonra satıştan önceki aşamayı ifade eden ve satış isteme olanağı veren hacizdir
• Geçici haciz, kesin haciz dışında, itirazın geçici kaldırılması aşamasında söz konusu olan ve kesin hacze dönüşmedikçe satış hakkı vermeyen hacizdir.
• İhtiyati haciz, para alacakları için kabul edilmiş olan ve kesin hacze dönüşmedikçe satış olanağı vermeyen bir geçici hukuksal koruma önlemidir.

Haciz İstemenin Koşulları Nelerdir?

Haciz talebinde bulunabilmek için bazı koşullar sağlanmak zorundadır. Aranan koşullar aşağıda sayılmıştır:

• Takibin kesinleşmiş olması lazım.
• Alacaklı haciz talebinde bulunması gerekmektedir.
• Alacaklı talebiyle birlikte haciz için gerekli giderleri ödemelidir.
• Ödeme emrinin tebliğinden itibaren bir yıl içinde haciz talep edilebilir.

Haciz Talebi Nedir?

Ödeme emrindeki müddet geçtikten ve borçlu itiraz etmiş ise itirazı kaldırıldıktan sonra alacaklı, haciz koyulmasını isteyebilir. Bu talebe haciz talebi denmektedir.

Haciz talebi yazılı veya tutanağa geçirilmek kaydıyla sözlü olarak da yapılabilir.

Haciz talebi, ödeme emrinin borçluya tebliğ edilmesinden itibaren bir yıl içinde yapılmalıdır. Ödeme emrine itiraz edildiği varsayılırsa; itirazın kaldırılması talebinde bulunulduğu veya itirazın iptali davası açıldığı andan itibaren bu talep veya davaya ilişkin kararın kesinleştiği ana kadar geçen süre, 1 yıllık süreye dâhil edilmez.

Süresinde Haciz Talep Edilmezse Ne Olur?

Alacaklı ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde haciz istemez veya haciz talebini geri aldıktan sonra, bir yıllık süre içinde yenilemezse takip dosyası işlemden kaldırılır; icra takibi son bulmaz.

Takip dosyasının işlemden kaldırılması üzerine, alacaklının haciz isteyebilmesi için yeni takip talebini sunmasına ve borçluya yeniden ödeme emri gönderilmesine gerek yoktur.

Haczin Yerine Getirilmesinde Uygulanan Usul

Hacizde yetkili icra dairesi, takibin yapıldığı yer icra dairesidir. Haczolunacak mallar başka yerdeyse, yetkili icra dairesinin göndereceği yazı üzerine o yer icra dairesi haczi istinabe suretiyle gerçekleştirir.

Talebi alan icra dairesi, üç gün içinde haczi yapmakla yükümlüdür,

İcra müdürü haczi kendisi yapabileceği gibi yardımcı veya kâtiplerinden birine de yaptırabilir. Borçlu haciz sırasında malın bulunduğu yerde değilse, kendisine hemen gelmesi yönünde çağrı yapılır; kendisine ulaşılamazsa veya hemen gelmesi mümkün değilse haciz, yokluğunda yapılır. Haciz işleminin önceden borçluya bildirilmesi zorunlu değildir.

Borçlu haciz sırasında, istenirse kilitli yerleri açmaya ve mallarını göstermeye mecburdur. Bu yerler gerektiğinde zorla açtırılır. İcra müdürü, borçlunun üzerinde altın, gümüş, para, kıymetli evrak ve diğer kıymetli şeyleri sakladığını anlar ve borçlu bunları vermemekte direnirse borçluya karşı zor kullanabilir.

Kıymet Takdiri Ne Demek?

İcra memuru, haczedilecek malları yerinde görüp inceler ve bu malların kıymetini takdir eder.

Haczedilecek malların kıymet takdiri sicile kayıtlı mallar hariç olmak üzere bizzat haczi gerçekleştiren icra memuru tarafından yapılır. İcra memuru, gerekirse malların kıymet takdiri konusunda bilirkişiye de başvurabilir.

Kıymet takdiri hacizden sonra da yapılabilir.

Haciz Tutanağı Nedir?

Haciz tutanağı, haciz sırasında icra memuru tarafından düzenlenen tutanaktır. İcra müdürü, taşınır ve taşınmaz malların haczi söz konusu olduğunda mahallinde bir haciz tutanağı tutar.

Haciz tutanağı ile haczin yapıldığı ve hangi alacak, hak veya malların haczedildiği ispatlanabilir. Haciz tutanağı aksi sabit oluncaya kadar geçerli kabul edilir.

Haczedilecek herhangi bir mal bulunmuyorsa veya haczedilen mallar alacağı karşılamaya yetmiyorsa, bunun dahi tutanağa yazılması gerekir. Haczedilecek herhangi bir malın bulunmadığının haciz tutanağına yazılması durumunda bu tutanak, kesin aciz belgesi mahiyetindedir.

Borçlu ve alacaklı haciz sırasında hazır bulunuyorlarsa, tutanağın örneği kendilerine verilir. Haciz tutanağının haciz sırasında hazır bulunmayan taraflara tebliğ edilmesi zorunlu değildir.

103 Davetiyesi Nedir?

İcra ve İflas Kanunu’nun 103. maddesi uyarınca, icra dairesi haciz sırasında tutanak tutulurken alacaklı, borçlu veya onlar adına tebellüğe yetkili kimse bulunmazsa alacaklı veya borçluya, tutanağı üç gün içinde incelemeleri ve diyecekleri varsa bildirmeleri için davetiye göndermek zorundadır.

Bu davetiyeye uygulamada 103 davetiyesi denilmektedir.

Hacizde Tertip Kuralı Nedir?

Hacizde tertip kuralı, haciz yapılırken belirli bir sıraya uyulması gerektiğini ifade etmektedir. Hacizde tertip kuralına göre, ilk önce çekişmesiz malların haczedilmesi gerekmektedir. Çekişmesiz mallar taraflar arasında borçluya ait olduğu tartışmasız olan mallardır.

• Taşınırlar içinde borçluya en az yük oluşturup paraya çevrilmesi kolay olan malvarlığından işe başlanmalıdır.
• Borçlunun çekişmesiz taşınır mallan alacağı karşılamaya yetmezse çekişmesiz taşınmazları haczedilmelidir.

Üçüncü kişiler tarafından üzerinde istihkak iddia edilen çekişmeli mallarla ihtiyaten haczedilen malların haczi en sona bırakılır.

Geliri, paraya çevirme masraflarını ve gerektiğinde muhafaza ve yönetim masraflarını karşılamayacağı kesin olan şeyler haczedilmez.

Haciz esnasında hacizde tertip kuralına uyulmazsa taraflar, şikâyet yoluna başvurabilirler. a

İcra ve İflas Hukuku oldukça kapsamlı ve uzmanlık gerektiren bir hukuk dalı olup icra ve iflas hukuka ilişkin her türlü uyuşmazlıkta hukuki destek almak için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN