Yargılama Giderleri

Yargılama giderleri, yargılama aşamasının başından sonuna kadar söz konusu olmaktadır.

Siz, ilk olarak davayı açabilmek için tevzi bürosuna gidersiniz. Tevzi bürosuna dilekçenizi aldığınızda öncelikle davanın konusuna bakar ve harca tabi olup olmadığına karar verir. Harca tabiyse hem harcı hem de gider avansını hesaplar. Ondan sonra bunları ödemeniz istenir. Siz ödeyip gelirsiniz ve makbuzu verirsiniz. Daha sonra tevziyi gerçekleştirirler.

Yargılama Giderleri Nelerdir?

HMK 323. madde nelerin yargılama gideri olduğunu tek tek saymıştır.

Yargılama giderleri şunlardır:

• Başvurma, karar ve ilam harçları.
• Dava nedeniyle yapılan tebliğ ve posta giderleri.
• Dosya ve sair evrak giderleri.
• Geçici hukuki koruma tedbirleri ve protesto, ihbar, ihtarname ve vekâletname düzenlenmesine ilişkin giderler.
• Keşif giderleri.
• Tanık ile bilirkişiye ödenen ücret ve giderler.
• Resmî dairelerden alınan belgeler için ödenen harç, vergi, ücret ve sair giderler.
• Vekil ile takip edilmeyen davalarda tarafların hazır bulundukları günlere ait gündelik, seyahat ve konaklama giderlerine karşılık hâkimin takdir edeceği miktar; vekili bulunduğu hâlde mahkemece bizzat dinlenmek, isticvap olunmak veya yemin etmek üzere çağrılan taraf için takdir edilecek gündelik, yol ve konaklama giderleri.
• Vekille takip edilen davalarda kanun gereğince takdir olunacak vekâlet ücreti.
• Yargılama sırasında yapılan diğer giderler.

Karar ve İlam Harcı Nedir?

Davanın açılması sırasında bu dava harca tabi bir davaysa bununla ilgili olarak bir maktu harç ödersiniz. Daha sonra ödeyeceğiniz harç karar ve ilam harcıdır. Burada ikili bir ayrıma gidilmesi gerekiyor.

Açılan davanın değeri belli bir parayla ölçülebilecek bir değer olup olmadığına bakılmalıdır. Diyelim ki alacak davasına ilişkin bir davada dava konusu parayla ölçülebilecek bir davadır. Eğer böyle bir durum söz konusuysa ödenecek harç nisbi karar ve ilam harcıdır. Eğer dava konusu parayla ölçülebilecek bir şey değilse de bu durumda maktu karar ve ilam harcı ödersiniz.

Eğer nisbi karar ve ilam harcı söz konusuysa, yani parayla ölçülebilen bir değer söz konusuysa Harçlar Kanunu’nda belirtilen nisbi karar ve ilam harcının 1⁄4’ü peşin olarak ödenir.

Nisbi karar ve ilam harcının ödenmesinde davacının talebi kabul edilirse bu durum geçerlidir. Ancak dava reddedilirse bu durumda maktu bir ücret ödenir.

Celse Harcı Nedir?

Celse harcı, o celseye katılmamak suretiyle davanın uzamasına sebep olunduysa, o celse için ilk derece mahkemesinin talep ettiği harca celse harcı denir.

Harçlarla ilgili şu 2 kural önemlidir:

1. Malvarlığına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri gösterilmek zorundadır. Aksi halde dilekçe muameleye konulmaz.
2. Dava sırasında dava konusunun değeri değişirse, harç eksik yatırılmış olur. Bu durumda geri kalan miktar yatırılmalıdır. Aksi halde HMK m.150 uygulanır.

Gider Avansı Nedir?

Yargılama giderlerinin bir diğeri ise gider avansıdır.

HMK m.324’te düzenlenmiştir. Taraflardan her biri ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen avansı, verilen kesin süre içinde yatırmak zorundadır. 2 haftalık kesin süre içerisinde yatırılmazsa, dava usulden reddedilir.

Gider avansı HMK’ya göre aslen vakıaların ispatında kullanılacak deliller için belirlenmiş bir avanstır. Yatırılmazsa, o delilden vazgeçilmiş sayılır ve karşı taraf için usuli müktesep hak teşkil eder. Ancak uygulamada delilden vazgeçme yerine doğrudan usulden red verilir.

Ödemesi gereken taraf gider avansını ödemezse, karşı taraf ödeyebilir.

Delil Avansı Nedir?

HMK 325. maddeye göre; hâkimin resen araştırma ilkesinin geçerli olduğu davalarda hâkim, resen başvurduğu deliller için gerekli giderleri taraflardan ödemesini ister. Taraflara 1 haftalık süre verir. Eğer taraflar bu süre içerisinde ödemezlerse bu giderler hazineden karşılanır.

Taraflarca hazırlanma ilkesinin geçerli olduğu davalarda delil avansını taraflar yatırmak zorundadır. Eğer yatırılmazsa o delile dayanmaktan vazgeçilmiş sayılır.

Kanunda aksine bir düzenleme bulunmadığı sürece yargılamada aleyhine hüküm verilen kişi yargılama giderlerinden sorumludur. Bazen kısmen davanın reddine, kısmen kabulüne karar verilebilir. Böyle bir durumda hâkim haklılık durumuna göre yargılama giderlerini paylaştırır.

Fer’î müdahil davada bir tarafın yanında yer aldı ve o taraf davayı kaybetti. Bu durumda fer’î müdahil sadece fer’î müdahile ilişkin yargılama giderlerinden sorumlu olur.

Kabul ve feragat durumlarında ise, kabul eden kişi eğer davanın açılmasına haksız yolla sebebiyet vermemişse ve ilk oturumda kabul etmişse yargılama giderlerine mahkûm edilmez.

Görevsizlik veya yetkisizlik kararı verilirse aynı mahkeme yargılama giderlerine hükmetmez. Siz daha sonra görevli ve yetkili mahkemede davayı açarsanız o mahkeme, bir önceki davadaki yargılama giderlerine de hükmeder.

Ancak farzı misal davacı taraf daha sonra görevli ve yetkili mahkemede davayı açmazsa; bu durumda ilk görevsizlik ve yetkisizlik kararını veren merci talep üzerine yargılama giderlerine de hükmeder. Bu, HMK’nın 331. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir.

Mahkeme esasa ilişkin, usule ilişkin ve bir de davanın konusuz kalması sebebiyle esastan karar verilmesine yer olmadığına ilişkin nihai karar verebilir. Böyle bir durumda hâkim, davanın açılmış olduğu tarihteki haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir eder ve hükmeder (HMK m.331/1).

Davanın açılmamış sayılması durumunda da yargılama giderleri davacı tarafa yüklenilir.

Bir vekil varsa, vekalet ücreti hakimce belirlenir ve davayı kaybeden tarafa yüklenir. Avukatlık asgari ücret tarifesinin altında veya 3 kat üzerinde karar verilemez.

Ekin Hukuk Bürosu olarak alanında uzman avukat kadromuzla dava ve işlemlerinizi takip edebilmemiz için bizimle iletişim kurabilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN