İcra Teşkilatı

İcra teşkilatı; alacaklının borçludan olan alacağını elde edebilmesi için kanun tarafından yetkilendirilen ve gerektiğinde zor kullanma yetkisi olan organları ifade eder.

İcra organları icra takibinde görev alan kişi ve makamlardır.

İcra teşkilatı, asıl icra organları ve yardım icra organları olarak ikiye ayrılır. Asıl icra organları, yalnızca icra işleri için kurulmuş organları ifade ederken, yardım icra organları ise kendi asıl işlerinin yanında bazı icra işlerine de bakan organları ifade eder.

Asıl İcra Organları Nelerdir?

Asıl icra organları, yalnızca icra işlerini görmek için kurulmuş organlardır. Bu organların kural olarak icra işleri dışında başka bir görevi yoktur.

Asıl icra organları;

• İcra Dairesi,
• İcra Daireleri Başkanlığı,
• İcra Mahkemesi,
• Bölge Adliye Mahkemesi,
• Yargıtay’dan ibarettir.

İcra Dairesi

İcra dairesi, icra hukukunda birinci derece görevli organdır. İcra ev iflas hukukunda hemen hemen bütün işlemlerin başlangıç noktası icra dairesidir. Doğrudan doğruya iflas yolu hariç olmak üzere, hangi takip yolu seçilirse seçilsin başvurulacak ilk yer, icra dairesidir.

Her asliye hukuk mahkemesinin yargı çerçevesinde yeteri kadar icra dairesi bulunur. Her icra dairesinde Adalet Bakanlığı tarafından atanacak bir icra müdürü, yeteri kadar icra müdür yardımcısı, icra kâtibi ile adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonları tarafından görevlendirilecek mübaşir ve hizmetçi bulunur.

İcra daireleri, icra daireleri başkanlığının, bu başkanlığının kurulmadığı yerlerde icra mahkemesinin daimi gözetimi ve denetimi altındadır.

İcra Dairelerin Görevleri ve Yetkileri Nelerdir?

İcra dairelerin başlıca görev ve yetkileri şunlardır:

• Takip talebi üzerine, ilamsız takiplerde ödeme emri, ilamlı takiplerde ise icra emri düzenlemek ve tebliğ etmek.
• Haciz gerçekleştirmek.
• Haczedilen malların satışını gerçekleştirmek.
• Satış sonucu elde edilen paraya ilişkin sıra cetveli hazırlamak ve bu cetvele göre paraları paylaştırmak.
• İcra emrine konu edilen para ve teminat alacakları dışındaki talepleri zorla yerine getirmek.
• Gerektiğinde zor kullanmak ve bu bağlamda kolluk görevlerine emir vermek
• Kanunda verilen diğer görevleri yerine getirmek ve diğer yetkileri kullanmak.

İcra Müdürlerinin Yükümlülük ve Yasakları Nelerdir?

İcra dairesinin başında icra müdürü bulunur. İcra müdürü, icra müdür yardımcısı veya icra katibinin herhangi bir sebepten ötürü yokluğu halinde görev ve yetkileri, adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu tarafından görevlendirilecek yazı işleri müdürü veya zabıt kâtibi tarafından yerine getirilir.

İcra müdürlerinin yükümlülük ve yasakları şunlardır:

• Dosya açmak ve tutanak düzenlemek
• Her türlü iş ve işlemlerde UYAP kullanmak
• Parayı ödemek ve değerli eşyaları muhafaza etmek
• İş görme yasağı
• Sözleşme yapma yasağı

İcra Dairesi Görevlilerinin Sorumlulukları Nelerdir?

İcra dairesi görevlilerinin kusurlarından doğan tazminat davaları, idare aleyhine açılabilir. Bu davalar adli yargının görev alanına girer.

İcra dairesi görevlilerinin kusurlarından kaynaklı tazminat davalarında görevli mahkeme asliye hukuk mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise genel yetki kuralı uyarınca davalı idarenin bulunduğu yer mahkemesidir.

İcra ve iflas görevlilerinin kusurlarından kaynaklı açılacak tazminat davaları, zararın öğrenildiği andan itibaren 1 yıl ve herhalde fiilin gerçekleşmesinden itibaren 10 yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.

İcra ve iflas görevlisinin gerçekleştirdiği fiil, ceza kanunlarında suç teşkil ediyorsa, memurun ayrıca ceza sorumluluğu da söz konusu olur. Bunun yanı sıra, icra ve iflas memur ve yardımcılarının disiplin cezasını gerektiren fiil ve hallerinden dolayı, haklarında Devlet Memurları Kanunu’nun disiplin cezalarına ilişkin hükümleri de uygulanır.

İcra Daire Başkanlığı

İcra daire başkanlığı, iş yoğunluğunun veya icra dairesinin fazla olduğu illerde Adalet Bakanlığı tarafından, yetki çevresi de belirlenmek suretiyle kurulabilir. İcra daireleri başkanlığı yapısı, Kasım 2021’de yapılan düzenleme ile oluşturulmuştur.

Başkanlık, icra ve iflas dairelerinin gözetim ve denetimlerini yapar, idari işlerine bakar; mevzuatla verilen görevleri yerine getirir.

Başkanlıklarda bir başkan ile yeteri kadar başkan yardımcısı bulunur. Başkan birinci sınıf olmuş, başkan yardımcısı ise birinci sınıfa ayrılmış adli yargı hâkim ve Cumhuriyet savcıları arasından muvafakatleri alınarak Bakanlıkça atanır. Ayrıca başkanlıkta, yeteri kadar icra başmüdürü, icra müdürü, icra müdür yardımcısı, icra kâtibi ve memur Adalet Bakanlığı tarafından görevlendirilir.

İcra Mahkemesi

İcra mahkemesi icra ve iflas işlerinde görevli, sınırlı inceleme yetkisine sahip olan tek yargıçlı, özel görevli, ilk derece mahkemesidir.

İcra mahkemesinin görev alanına giren işler ivedi işlerden sayılır ve bu işlerde basit yargılama usulü uygulanır. İcra mahkemesinin görev alanına giren işlerin ivedi işlerden sayılmasından dolayı bu işler hakkında adli tatil hükümleri uygulanmaz.

İcra mahkemesi sınırlı inceleme yetkisine sahiptir. Bu bağlamda, icra mahkemesinde tanık dinlenemez ve yemin deliline başvurulamaz.

İcra Mahkemesinin Temel Görevleri Nelerdir?

İcra mahkemesinin temel görevleri şunlardır:

• İcra ve iflas organlarının işlemlerine karşı yapılan şikayetleri inceler ve karara bağlar,
• İcra daireleri başkanlığı kurulmayan yerlerde icra ve iflas dairelerinin gözetim ve denetimlerini yapar,
• İtirazın kesin veya geçici kaldırılması taleplerini karara bağlar,
• İcranın geri bırakılmasına karar verir,
• Gecikmiş itirazları karar bağlar,
• Hacizde ve iflasta (mal masanın elindeyse) istihkak davalarını inceler,
• İcranın geri bırakılması talebini inceler ve karara bağlar,
• Kanunda öngörülen bazı suçlara ilişkin cezalara karar verir.

Bölge Adliye Mahkemesi

Bölge adliye mahkemeleri, adli yargı alanında görevli ikinci derece mahkemeleridir.

Bölge adliye mahkemesi istinaf merciidir. Dolayısıyla icra mahkemesinin kararlarına karşı öncelikle istinaf yoluna, istinaftan çıkan kararlara karşı da temyize gidilecektir. İstinaf yoluna başvurma süresi tefhim veya tebliğden itibaren 10 gündür. İstinaf yoluna başvuru satış hariç diğer icra işlemlerini durdurmaz.

Yargıtay

Yargıtay, temyiz merciidir. Temyiz yoluna başvuru ve temyiz incelemesi ile ilgili olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na atıf yapılmıştır. Buna göre, temyiz yoluna başvuru süresi bölge adliye mahkemesi kararının tebliğinden itibaren 2 haftadır.

Tıpkı istinaf yoluna başvuruda olduğu gibi, temyiz yoluna başvuru, satış hariç diğer icra işlemlerini durdurmaz.

Yardımcı İcra Organları Nelerdir?

Yardımcı icra organları, asıl görevlerinin yanında icra işlerine de bakan organlardır. İcra işleri bu organların temel görevleri değildir.

Genel Mahkemeler

İcra ve iflas takipleri ile ilgili birçok dava ve iş genel mahkemelerde görülür.

Genel mahkemeler, özel hukuk alanında görev yapan, icra mahkemesi dışındaki mahkemeleri ifade eder. Bu bağlamda, asliye hukuk mahkemesi, asliye ticaret mahkemesi, sulh hukuk mahkemesi, tüketici mahkemesi, iş mahkemesi ve diğerleri genel mahkemeleri oluşturur.

Genel Mahkemelerde Görülen Dava ve İşler Nelerdir?

Genel mahkemelerde görülen dava ve işlere örnek olarak şunlar verilebilir:

• İtirazın iptali davası,
• Borçtan kurtulma davası,
• Menfi tespit davası,
• İstirdat davası,
• Tasarrufun iptali davası,
• İflas davası,
• İhtiyati haciz kararı,
• İflasta, üçüncü kişinin elindeki mal için açılacak istihkak davası

Cumhuriyet Savcıları ve Adalet Müfettişleri

İcra ve iflas daireleri, icra mahkemesinin gözetimi ve denetimi altındadır. Bu daireler Cumhuriyet savcıları ve adalet müfettişleri vasıtası ile denetlenir.

Cumhuriyet savcıları bu daireleri yılda en az bir defa denetlemek zorundadır.

Kolluk Kuvvetleri

İcra dairesi, gerektiğinde zor kullanma yetkisine sahiptir. Bu çerçevede kolluk kuvvetlerine ve köy muhtarlarına emir verebilir

İcra ve İflas Hukuku oldukça kapsamlı ve uzmanlık gerektiren bir hukuk dalı olup icra ve iflas hukuka ilişkin her türlü uyuşmazlıkta hukuki destek almak için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçebilirsiniz.

Stj. Av. Mehmet Can CİVAN & Av. Ahmet EKİN