Simsar Kimdir? Simsarlık Sözleşmesi Nedir?

Simsar, tacirin bağımsız bir yardımcısıdır.

Tacir, ticari işletmeye sahip gerçek veya tüzel kişidir.

Sözleşme ilişkisine girmek isteyen tarafların birbirlerini bulmaları ayrı yerde faaliyet göstermeleri aynı dili konuşmamaları gibi çeşitli nedenlerden ötürü güçlük arz eder.

Bu güçlüğü ortadan kaldırmak sözleşme yapmak isteyen kişileri bir araya getirmek sözleşmenin yapılabilmesi için uygun bir ortam hazırlamak üzere simsar (tellal) denilen aracıların faaliyetlerinden yararlanılır.

Simsarlık Sözleşmesi Nedir?

Simsarlık sözleşmesi BK m. 520/1 uyarınca simsarın, taraflar arasında bir sözleşme kurulması imkânının hazırlanmasını veya kurulmasına aracılık etmeyi üstlendiği ve bu sözleşmenin kurulması halinde ücrete hak kazandığı sözleşme olarak tanımlanmıştır.

BK m. 520/2’de açıkça simsarlık sözleşmesine kural olarak vekâlete ilişkin hükümler uygulanır denilmiştir.

Simsarlık sözleşmesinin yapılması herhangi bir şekle bağlı tutulmamıştır. Ancak, BK m. 520/3 uyarınca taşınmaz simsarlığına ilişkin sözleşmenin yazılı olarak yapılması zorunluluğu vardır.

Simsarlığın Asıl Meslek Şeklinde İcrası

Simsarlık sözleşmesi BK m. 520 ve devamındaki hükümlerle en genel şekilde ele alınarak düzenlenmiş ve bu hükümlerde aracılık faaliyetlerinin meslek şeklinde icrası şartı aranmamıştır.

Simsarlık Sözleşmesi Unsurları

Simsarlık sözleşmesinin unsurları şunlardır:

• Simsar tacirin bağımsız yardımcısıdır. Bu konumu itibariyle simsarın kendisine ait ayrı bir işletmesi olabilir. Eğer bu işletme ticari işletme niteliğindeyse simsar ayrıca tacir sıfatına da sahiptir.
• Simsar ile onun hizmetinden yararlanan tacir arasındaki ilişki geçici niteliktedir. Kural olarak simsar belli bir sözleşmenin yapılması için görevlendirilir. Ve bu sözleşmenin yapılması (ya da yapılamayacağının anlaşılması) üzerine simsarın tacirle arasındaki ilişki son bulur.
• Simsar aracılık yapar. Aracılık faaliyeti sadece sözleşme yapmak isteyen tarafları bir araya getirmekten ibaret olabileceği gibi yerine göre sözleşmenin pazarlık safhasına katılmayı sözleşme taslağını hazırlamayı da içerebilir.
• Simsarın aracılık faaliyetini meslek şeklinde devamlı surette yapması gerekli değildir.
• Simsar aracılık faaliyetini ücret karşılığında yapar. Ücret ödenmeyecekse ilişki simsarlık ilişkisi değildir.

Simsarın Borçları Nelerdir?

Simsarın borçları kısaca şunlardır:

• Sözleşme Kurulması İmkânını Hazırlama veya Kurulmasına Aracılık Etme: Simsarın temel yükümlülüğü sözleşme kurulması için imkânları araştırmak ve imkân bulunduğu takdirde durumu müvekkiline bildirmektir.
• Müvekkilin Menfaatlerini Gözetme: Simsar aracılık faaliyetini BK m. 520/2 ve 506/2 uyarınca iyiniyet kuralları çerçevesinde basiret ve sadakatle yerine getirmek, müvekkiline ait iş sırlarını saklamakla yükümlüdür. Simsar iyiniyet kurallarına aykırı hareket ederek sözleşmenin yapılmasına engel olur veya güçlükler çıkarırsa müvekkiline tazminat ödemekle yükümlü olur.

Simsarın Hakları Nelerdir?

Simsarın haklarını ayrı ayrı incelemek gerekirse;

Ücret Talep Etme

Simsarın ücret hakkı, sözleşmede düzenleme altına alınmaktadır.

• Ücret talep hakkının doğumu: Simsar yaptığı aracılık işi karşılığında ücret talep etme hakkına sahiptir.
• Ücretin miktarı: Simsarlık ücretinin belirlenmesinde taraflar serbest bırakılmıştır. Eğer simsarlık sözleşmesinde bu konuda bir düzenleme yoksa ücret tarifelerine bu da yoksa mahalli kurallara göre belirlenir.
• Ücretin borçlusu: Simsarlık ücretinin görevlendirmeyi yapan kişi (müvekkil) ödenmesi gerekir.
• Aşırı (fahiş) ücretin indirilmesi
• Zamanaşımı: BK m. 147/5 uyarınca simsarlık sözleşmesinden doğan alacakların 5 yılda zamanaşımına uğrayacağına hükmolunmuştur.

Masraf Talep Etme

Simsar yapmış olduğu masrafların ödenmesini kural olarak isteyemez. Aracılık faaliyetinin gerektirdiği masraflar simsarlık ücreti ile karşılanır. Ancak, simsarlık sözleşmesine masrafların müvekkil tarafından ayrıca ödenmesini öngören bir şerh düşülebilir.

Bu halde aracılık faaliyeti sözleşme yapılmasına netice olarak ulaşmasa bile simsar yaptığı masrafların ödenmesini müvekkilinden isteyebilir. (BK m. 521/3)

Ücret ve Masraf Talep Etme Hakkının Düşmesi

Simsar üstlendiği aracılık faaliyetinin gereği olarak, müvekkil ile yapılacak sözleşmenin bir diğer tarafı olacak kişi arasında tarafsız kalmak ve bunların çıkarlarını taraf tutmadan uzlaştırmak durumundadır. Simsar bu borcuna aykırı hareket eder ve tarafsız davranmaz veya dürüstlük kurallarına aykırı olarak diğer taraftan ücret sözü alırsa, ücret ve masraf talep hakkını kaybeder. (BK m.523)

Simsarlığın Son Bulması

Vekâletin bir türü olan simsarlık azil ve istifa yoluyla sona erdirilebilir. Müvekkil, simsarı her zaman azledebilir (BK m. 512). Ancak, simsarın azlinden sonra müvekkil simsarın bulduğu kişiyle sözleşme yaparsa simsarlık ücretinin ödemesini yapmak zorundadır. Simsarı azletme hakkından önceden feragat edilmesi geçersizdir.

Simsarın da her zaman istifa etmesi mümkündür. Taraflardan birinin ölümü, medeni haklarını kullanma ehliyetinin son bulması ve iflası halinde de simsarlık sözleşmesi sona erer (BK m513/1).

Borçlar Hukuku, Ticaret Hukuku ve Sözleşmeler Hukuku; oldukça kapsamlı konular olup hak ihlali yaşanması muhtemeldir. Herhangi bir hak kaybınız oluşmaması için Ekin Hukuk Bürosu ile iletişim kurarak uzman ve tecrübeli avukatlarımızla görüşme gerçekleştirebilirsiniz.

Av. Ahmet EKİN & Şevval Asude DOĞAN