Ceza Davasının Düşmesi Ne Demektir?

Ceza davasının düşmesi, ceza muhakemesinde bir hüküm çeşididir.

Ceza davasının düşmesi, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223. maddesinde “Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm” başlığı altında düzenlenmiştir.

Ceza Davasının Düşmesi Nedir?

Ceza davasının düşmesi kararı, bir hüküm çeşididir.

Davanın düşmesi, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiş olan düşme sebeplerinin varlığı veya soruşturma ya da kovuşturma şartlarının gerçekleşmeyeceği durumlarda söz konusu olmaktadır.

Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223. maddesinde düzenlenmiş olan hüküm çeşitleri şunlardır:

• Mahkûmiyet,
• Beraat,
• Ceza verilmesine yer olmadığına dair karar,
• Davanın reddi,
• Güvenlik tedbirlerine karar verilmesi,
• Düşme kararı.

Düşme kararı, davanın her aşamasında verilebilmektedir. Düşme kararı vermek için yargılama aşamasının sonlandırılmasının beklenmesi gerekmemektedir.

Ceza Davasının Düşmesi Hangi Hallerde Olur?

Davanın düşmesi nedenleri Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen haller ve soruşturma veya kovuşturma şartının gerçekleşmemesi hallerinde mümkündür.

Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen düşme sebepleri şunlardır:

• Sanığın ölümü,
• Genel af,
• Dava zamanaşımı,
• Şikâyetten vazgeçme,
• Önödeme,
• Uzlaşma.

Sanığın Ölümü Nedeniyle Davanın Düşmesi

Sanığın ölümü, ceza davasında düşme nedenidir.

Sanığın ölümü nedeniyle TCK m. 64’te düzenlenmiş olup şu şekildedir:

Sanığın veya hükümlünün ölümü

Madde 64- (1) Sanığın ölümü halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir.

(2) Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adlî para cezalarını ortadan kaldırır. Ancak, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş bulunan hüküm, infaz olunur.

Genel Af Nedeniyle Davanın Düşmesi

Genel af nedeniyle davanın düşmesi, TCK m. 65 hükmünde düzenlenmiştir.

Özel af halinde, davanın düşmesine ilişkin karar verilemez.

Af

Madde 65- (1) Genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.

(2) Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir.

(3) Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir.

Dava Zamanaşımı Nedeniyle Davanın Düşmesi

Dava zamanaşımı nedeniyle davanın düşmesi, TCK m. 66 hükmünde düzenlenmiştir.

Dava zamanaşımı, suçun işlenmesinden itibaren kanunda belirlenen süreler içerisinde dava açılmamış olması veya dava açılmış olsa dahi sonuçlandırılmamış olması halinde söz konusudur.

Dava zamanaşımı

Madde 66- (1) Kanunda başka türlü yazılmış olan haller dışında kamu davası;

1. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda otuz yıl,
2. Müebbet hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmibeş yıl,
3. Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl,
4. Beş yıldan fazla ve yirmi yıldan az hapis cezasını gerektiren suçlarda onbeş yıl,
5. Beş yıldan fazla olmamak üzere hapis veya adlî para cezasını gerektiren suçlarda sekiz yıl, geçmesiyle düşer.

(2) Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış olanlar hakkında, bu sürelerin yarısının; onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış olan kişiler hakkında ise, üçte ikisinin geçmesiyle kamu davası düşer.

(3) Dava zamanaşımı süresinin belirlenmesinde dosyadaki mevcut deliller itibarıyla suçun daha ağır cezayı gerektiren nitelikli halleri de göz önünde bulundurulur.

(4) Yukarıdaki fıkralarda yer alan sürelerin belirlenmesinde suçun kanunda yer alan cezasının yukarı sınırı göz önünde bulundurulur; seçimlik cezaları gerektiren suçlarda zamanaşımı bakımından hapis cezası esas alınır.

(5) Aynı fiilden dolayı tekrar yargılamayı gerektiren hallerde, mahkemece bu husustaki talebin kabul edildiği tarihten itibaren fiile ilişkin zamanaşımı süresi yeni baştan işlemeye başlar.

(6) Zamanaşımı, tamamlanmış suçlarda suçun işlendiği günden, teşebbüs halinde kalan suçlarda son hareketin yapıldığı günden, kesintisiz suçlarda kesintinin gerçekleştiği ve zincirleme suçlarda son suçun işlendiği günden, çocuklara karşı üstsoy veya bunlar üzerinde hüküm ve nüfuzu olan kimseler tarafından işlenen suçlarda çocuğun onsekiz yaşını bitirdiği günden itibaren işlemeye başlar.

(7) Bu Kanunun İkinci Kitabının Dördüncü Kısmında yazılı ağırlaştırılmış müebbet veya müebbet veya on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde dava zamanaşımı uygulanmaz

Şikâyetten Vazgeçme Nedeniyle Davanın Düşmesi

Şikâyetten vazgeçme, TCK m. 73/4’te düzenlenmiştir. Şikâyetten vazgeçme halinde şikâyete tabi suçlar yönünden kovuşturma yapılmayacaktır.

Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar

Madde 73/4: Kovuşturma yapılabilmesi şikayete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz.

Önödeme Nedeniyle Davanın Düşmesi

Önödeme, TCK m. 75’te düzenlenmiştir.

Önödeme

Madde 75- (1) Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, yalnız adlî para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı altı ayı aşmayan suçların faili;

1. Adlî para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırını,
2. Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için otuz Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,
3. Hapis cezası ile birlikte adlî para cezası da öngörülmüş ise, hapis cezası için bu fıkranın (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adlî para cezasının aşağı sınırını,

Soruşturma giderleri ile birlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içinde ödediği takdirde hakkında kamu davası açılmaz. Failin on gün içinde talep etmesi koşuluyla bu miktarın birer ay ara ile üç eşit taksit hâlinde ödenmesine Cumhuriyet savcısı tarafından karar verilir. Taksitlerin süresinde ödenmemesi hâlinde önödeme hükümsüz kalır ve soruşturmaya devam edilir.  Taksirli suçlar hariç olmak üzere, önödemeye bağlı olarak kovuşturmaya yer olmadığına veya kamu davasının düşmesine karar verildiği tarihten itibaren beş yıl içinde önödemeye tabi bir suçu işleyen faile bu fıkra uyarınca teklif edilecek önödeme miktarı yarı oranında artırılır.

(2) Özel kanun hükümleri gereğince işin doğrudan mahkemeye intikal etmesi halinde de fail, hakim tarafından yapılacak bildirim üzerine birinci fıkra hükümlerine göre saptanacak miktardaki parayı yargılama giderleriyle birlikte ödediğinde kamu davası düşer.

(3) Cumhuriyet savcılığınca madde kapsamına giren suç nedeniyle önödeme işlemi yapılmadan dava açılması veya dava konusu fiilin niteliğinin değişmesi suretiyle madde kapsamına giren bir suça dönüşmesi halinde de yukarıdaki fıkra uygulanır.

(4) Suçla ilgili kanun maddesinde yukarı sınırı altı ayı aşmayan hapis cezası veya adlî para cezasından yalnız birinin uygulanabileceği hallerde ödenmesi gereken miktar, yukarıdaki fıkralara göre adlî para cezası esas alınarak belirlenir.

(5) Bu madde gereğince kamu davasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakkın istenmesine, malın geri alınmasına ve müsadereye ilişkin hükümleri etkilemez.

(6) Bu madde hükümleri;

1. a) Bu Kanunda yer alan;
2. Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi (98 inci maddenin birinci fıkrası),
3. Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması (madde 171),
4. Çevrenin taksirle kirletilmesi (182’nci maddenin birinci fıkrası),
5. Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma (264’üncü maddenin birinci fıkrası),
6. Suçu bildirmeme (278 inci maddenin birinci ve ikinci fıkraları), suçları,
7. b) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 108 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan suç,
8. c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 74’üncü maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan suç,
9. d) 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 32’nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan suç, bakımından da uygulanır. Bu fıkra kapsamındaki suçların beş yıl içinde tekrar işlenmesi hâlinde fail hakkında aynı suçtan dolayı önödeme hükümleri uygulanmaz.

(7) Ödemede bulunulması üzerine verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar ile düşme kararları, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi hâlinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.

Uzlaşma Nedeniyle Davanın Düşmesi

Uzlaşma nedeniyle davanın düşmesi CMK m. 253’te düzenlenmiştir. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde, ceza davasının düşmesine karar verilir.

Ceza avukatı, tarafların hak kayıplarının önüne geçilebilmesi amacıyla gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında büyük önem taşımaktadır. Herhangi bir ceza yargılamasının tarafı olmanız halinde Ekin Hukuk Bürosu ile iletişime geçerek ceza hukuku alanında tecrübeli avukatlarımızdan hukuki destek alabilirsiniz.

Av. Ennur GÜVEN & Av. Ahmet EKİN