Fikri Mülkiyet Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku Nedir?
Fikri Mülkiyet hukuku, ekonomik değere sahip fikri emek ürünleri koruyan hukuk dalıdır. Fikri mülkiyet hakları ise fikri mülkiyet hukukunun temelini oluşturmaktadır. Fikri mülkiyet hakları, telif hakları ve sınai mülkiyet hakları olmak üzere iki ana kategoriye ayrılmaktadır.
Telif hakları, kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır. Başta buluşlar olmak üzere patent, faydalı model, tasarımlar, markalar ve coğrafi işaretler üzerinde bulunan haklara ise sınai mülkiyet haklar olarak tanımlanmaktadır.
Fikri mülkiyet hakları, hukukun diğer alanlarından farklı, kendine özgü niteliklere sahiptir. Fikri ürünler, eşyadan farklı olarak maddi bir varlığa sahip olmayıp soyuttur.
Fikri Mülkiyet Hakları Neden Önemlidir?
Günümüzde üretimin ve piyasaların küreselleşmesi neticesinde sermayenin, malların ve hizmetlerin sınır aşan bir nitelik kazanması yanında iletişim ve bilgi teknolojilerinde de çok hızlı ilerlemeler söz konusudur.
Fikri mülkiyet haklarının en önemli özelliği kullanmakla tükenmemesidir. Fikri mülkiyet hakları özellikle şirketler bakımından ciddi bir gelir kaynağı olarak nitelendirilmektedir. Nitekim marka ve eserlere yönelik fikri mülkiyet hakları patent ve lisans pazarlaması yönünden çok büyük bir değere ulaşmış durumdadır.
Fikri mülkiyet hakları günümüzde önem kazanmasından dolayı güvence altına alınması önem arz etmektedir. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu ile 5846 sayılı Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunu fikri mülkiyet haklarını korumak amacıyla düzenlenmiştir.
Fikri Mülkiyet Hakları Kapsam İçerisinde Hangi Haklar Yer Almaktadır?
Fikri mülkiyet hakları kapsamında içerisinde telif hakkı ve sınai mülkiyet hakları yer almaktadır. Telif hakkı, bir ürünün kullanılması ve yayılması ile ilgili hakların yasalara uygun olarak belirli kişilere verilmesini ifade etmektedir.
Telif haklarını koruma altına alan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemeyi, korumayı, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemeye ve öngörülen esas ve usullere aykırı yaralanma halinde yaptırımları tespit etmeyi amaçlamıştır. Telif haklarının temel unsurlarını bilim, edebiyat ve sanat eserleri oluşturmaktadır.
Sınai mülkiyet ise buluş ya da yeniliklerin, ilgi çekici ve ilk olarak nitelendirilen tasarımların kişiye sağladığı hakları barındıran ve bu hakları kanunlar çerçevesinde oluşturulan hak tanımı olarak ifade edilmektedir.
Sınai Mülkiyet Kanunu, sınai mülkiyet haklarını güvence altına almıştır. Patent, marka, coğrafi işaretler, faydalı model, tasarım gibi haklar sınai mülkiyet hakkını içeriğini oluşturmaktadır.
Salt Fikirler Hukuki Korumadan Yararlanabilir Mi?
Salt fikirler telif hukukuna göre korunmaz. Bir eşyanın veya çalışmanın henüz somutlaştırılmaması ve sadece düşünce aşamada kalmış olması hukuki korumadan yararlanmasını engellemektedir.
Salt fikirlerin hukuki korumadan yararlanabilmesi için öncelikle sübjektif ve objektif şartları taşıyarak somutlaştırılması gerekmektedir.
Nitekim bir ressamın eline fırçayı alması ancak resme başlamaması veya yazarın bir konu hakkında roman düşüncesi olup kitaba başlamaması hallerinde telif hakkı yönünden hukuki korumadan yararlanamaz. Salt fikirler fiziki ortama kaydedilmedikçe hukuki korumadan yararlanması mümkün değildir.
Salt fikirlerin korunmaması sınai haklar bakımından da aynıdır. Yeni bir buluş veya faydalı model düşünen kişi, aklında olan fikri fiziki ortama geçirmeyip ye gerekli yatırımlara başlamadığı sürece herhangi bir hak ve hukuki korumadan faydalanamayacaktır.
Fikri Ve Sınai Haklar Nelerdir?
Fikri ve sınai haklar iki kategoriden oluşmaktadır. Fikri haklar genel itibariyle telif haklarından oluşmaktadır. Fikir ürünlerini koruyan haklar fikri haklar olarak adlandırılmaktadır.
Telif hakları, ilim ve edebiyat eserleri, müzik eserleri ve sinema eserleri olmak üzere dört grupta incelenir
Sınai haklar ise marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürünlerin korunmasında eser sahibine çeşitli haklar sağlamaktadır.
Fikri Ve Sınai Hukuku Alanına Hangi Davalar Girer?
Fikri mülkiyet hukuku ekonomik değere sahip fikri emek ürünlerinden oluşmaktadır. Ürünler fiziki bir değere sahip olmamasından dolayı bu hakların sahibi çoğu zaman hak kaybına uğramaktadır. Aşağıda fikri ve sınai hukuku alanına giren önemli davalar sayılmıştır:
- YİDK Kararlarına İptal Davaları,
- Hükümsüzlük davaları,
- Maddi ve manevi tazminat davaları,
- Telif davaları,
- Taklit davaları,
- Haksız Rekabet Davaları.
Sonuç
Fikri ve sınai haklar bakımından çeşitli uyuşmazlıklar ile karşı karşıya kalındığından eser sahibi çoğu zaman hak kaybına uğramaktadır. Fikri mülkiyet hakları her ne kadar kanun ile koruma altına alınmış ise de, uyuşmazlıkların çözümü mesleki bilgi gerekmektedir.
Eser sahibinin hak kaybına uğramaması adına fikri mülkiyet hakların ilişkin uyuşmazlıkların vekil aracılığıyla yürütmekte fayda vardır. Ekin Hukuk Bürosu olarak her türlü problemlerinizde hak kaybınızı engellemek için tecrübeli ekibimiz ile yanınızdayız.